Kwartalnik

Postawa dialogu jest nieodłącznym elementem tożsamości współczesnego chrześcijanina; dialog to także sposób bycia człowiekiem. Dlatego w „Więzi” od lat podejmujemy ten temat, choć coraz częściej usłyszeć można, że dialog jest już niepotrzebny, że popadł w rutynę i pustosłowie. Ale właśnie teraz w dialogu międzyreligijnym dzieją się rzeczy wielkie, o jakich jeszcze niedawno nie śniło się nawet największym marzycielom. Widać to dobrze w tym numerze naszego miesięcznika – wystarczy przeczytać choćby, wygłoszoną w Warszawie, opowieść rabina Irvinga Greenberga, o tym, jak zmieniało się żydowskie rozumienie chrześcijaństwa. Zupełnie bezprecedensową sprawą jest zaś muzułmański list „Jednakowe słowo dla nas i dla was”, który jako pierwsi w Polsce prezentujemy w całości.

Janusz Korczak mawiał, ze dziecko jest człowiekiem „z mniejszym obszarem doświadczeń, ale z większym potencjałem ciekawości”. Czy dotyczy to także sfery duchowej? Czy dzieci są wrażliwsze na tajemnicę, na doświadczenie sacrum i na Boga? Czy duchowa wrażliwość dzieci jest stanem wrodzonym, czy też wytworem kultury? Kim są dla dziecka w jego rozwoju duchowym rodzice, wychowawcy, katecheci? Jak wychowywać, aby nie niszczyć dziecięcej wrażliwości, ale też przygotować do życia w świecie, który bywa brutalny? Zachęcamy Państwa do wspólnego z "Więzią" szukania odpowiedzi na te pytania. I do wspólnego z dziećmi spojrzenia na świat i człowieka, który zdaniem pewnego 10-latka "zaczyna się w niebie". W tym numerze często oddajemy głos dzieciom – pośród nich są również i te, których nie ma już pośród nas. Śmierć dziecka jest sprzeczna z naturą, dla wierzących jest też jedną z najtrudniejszych prób wiary. Czujemy się wobec niej bezradni, możemy jednak zadbać o to, aby śmiertelnie chore dziecko odchodziło godnie, otoczone miłością i troską. Możemy mądrze towarzyszyć pogrążonym w bólu rodzicom i rodzeństwu. Mamy nadzieję, że propozycja Karty Praw Dziecka Śmiertelnie Chorego w Domu – przygotowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Janusza Kochanowskiego – którą drukujemy w tym numerze "Więzi", przyczyni się do tego, aby coraz rzadziej zdarzały się sytuacje, kiedy umierające dziecko i jego rodzina będą w tej tragicznej sytuacji pozostawieni samym sobie.

Czy Bóg chodzi do teatru? - Zdaniem niektórych teologów, Bóg nie musi chodzić do teatru, ponieważ już tam jest. Czy rzeczywiście – skoro można też usłyszeć, że Bóg jest z teatru przepędzany? Związki religii i teatru są w naszej kulturze oczywiste, ale też – jak wynika z tekstów zawartych w tym numerze – niebezpieczne. Jana Pawła II, który był i człowiekiem Kościoła, i człowiekiem teatru, nie bał się ich. W tym numerze przedstawiamy m.in. szkic Jego własnej wizji teologii teatru; wizji niezwykle odważnej – do Mieczysława Kotlarczyka Wojtyła pisał: Kościołem Jego niech się stanie Teatr... Ponadto w numerze m.in. manifest teologii teatru i teologiczne spojrzenie na „Anioły w Ameryce”.

Wydawać by się mogło, że stosunek lewicy i prawicy do Kościoła (i nawzajem) to sprawa wyjaśniona i ustalona raz na zawsze: prawica powinna być sprzymierzona z Kościołem, lewica winna się od niego dystansować. Teksty zamieszczane w tym numerze „Więzi” pokazują jednak, że tezy te nie są już tak oczywiste. W świecie nowożytnej polityki od lat następował proces pragmatyzacji. Zacierały się tradycyjnie rozumiane pojęcia lewicy i prawicy. Od jakiegoś czasu pojawiają się jednak, również w Polsce, nowe zjawiska ¬– najpierw w świecie idei, a z czasem także w działaniach politycznych. Zwolennicy nowej lewicy i nowej prawicy szukają swego miejsca w XXI-wiecznej globalnej polis. Ich inicjatywy wymagają zatem głębszego namysłu, również pod kątem stosunku do religii i Kościoła.

Czy żyjemy w czasie bez proroków? Wydaje się, że za nimi tęsknimy. Być może dlatego tak wysoką pozycję osiągają w kulturze masowej różne gwiazdki i celebrities. A może cierpimy na alergię antyprorocką? Czy bowiem współczesna kultura potrafi usłyszeć, rozpoznać i zrozumieć głos prawdziwych proroków? Może ci, którzy – jak starotestamentalni prorocy – mają nam do powiedzenia rzeczy najwyższej wagi, są spychani jedynie do swoich kulturowych nisz? „Więź” pyta w tym miesiącu o proroków, bo to oni – widząc dalej i głębiej – przymuszają nas do stawiania sobie pytań fundamentalnych. Oni przestrzegają, jakie nieszczęścia mogą nas spotkać, jeśli się nie odmienimy. Oni wskazują drogę, gdy jesteśmy pogubieni i pozbawieni punktów orientacyjnych.

Judasza szukamy zazwyczaj w innych, a nie w sobie – tak jest wygodniej i bezpieczniej. Oburzając się na tych, którzy zdradzili, sami dajemy sobie prawo do własnych małych zdrad – albo inaczej je nazywamy, albo usprawiedliwiamy okolicznościami. Chociaż w Kościele nie brakuje chrześcijan niegodnych i zdrajców, do każdego z nas należy zrównoważenie zła, jakie oni czynią, przez nasze szczere świadectwo ¬– mówił Benedykt XVI, podsumowując katechezę o Judaszu. Los apostoła-zdrajcy staje się w tej perspektywie zachętą do wierności ¬– tej wielkiej i tej zwykłej, powszedniej. Judasz kochał, Judasz zdradzał. Jego zdrada jest tajemnicą, a nie problemem. Można próbować ją zrozumieć, nie da się jej rozwikłać. A jaka była jego miłość?

Co język ma wspólnego z duszą? Niemało. Język jest przecież ekspresją naszej wrażliwości, naszych myśli i emocji. Język, którym mówimy i którego słuchamy, jest niechlujny, prostacki i brutalny. Nierzadko wcale nie służy porozumieniu, jest wręcz narzędziem jątrzenia i przemocy. Czyżby te choroby trawiły również naszą duszę? A gdyby tak zamilknąć, chociaż na jakiś czas, bo przecież „Nie musimy zawsze mówić, nie na każdych warunkach, jesteśmy ludźmi, a nie bandą orków!” – przekonuje pustelnica Miriam, która kilka lat temu złożyła ślub całkowitego milczenia i pragnie trwać w nim do śmierci?

Obserwując codzienność naszego życia publicznego z jego zmiennością moralnych ocen i postaw, zatęskniliśmy w „Więzi” za kimś, kogo można by nazwać „człowiekiem z klasą” – głęboko uczciwym, mądrym, o jasno określonym systemie wartości, który ma odwagę walczyć z samym sobą, a gdy trzeba, to i ze światem. Za kimś, do kogo moglibyśmy się odwoływać w życiu publicznym i prywatnym, w relacjach służbowych i intymnych, nie narażając się przy tym na śmieszność, niezrozumienie czy ironiczne wzruszenie ramion. Tęskniąc za takim „człowiekiem z klasą”, postanowiliśmy poświęcić mu niniejszy numer „Więzi”.