Kwartalnik

Kobieta jest człowiekiem - to niby zupełna oczywistość, ale dyskusje podczas przygotowań kolejnego raportu Laboratorium WIĘZI skłoniły nas do podkreślenia właśnie tej elementarnej prawdy. Wielu mężczyzn nie uświadamia sobie bowiem tego faktu dostatecznie, a przynajmniej nie widać tego w ich postawach wobec kobiet. Szczególnie bolą takie zachowania w Kościele, który przecież powinien realizować najwyższe standardy relacji międzyludzkich. Dlatego postanowiliśmy skoncentrować ten raport na problemach Kościoła z kobietami i kobiet z Kościołem (który oczywiście współtworzą). Kościół może pomóc współczesnej kulturze – w której i kobiecość, i męskość przeżywają kryzys – budując wzór nowej tożsamości kobiet i mężczyzn we wzajemnym dialogu. Jak ten wzór odnaleźć, podpowiadamy w styczniowo-lutowym numerze WIĘZI.

Czy szczęście powinno być naszym celem, czy jest jedynie „skutkiem ubocznym” udanego życia? Czy przydarza się nam samo, czy też trzeba nad nim pracować? Czy spada nagle, czy trzeba raczej do niego dorastać? Czy można mieć prawo do szczęścia, jeśli unieszczęśliwia się innych? Czy człowiek samotny, chory, bezdomny, niepełnosprawny, umierający może być szczęśliwy? To tylko niektóre z pytań, na które szukamy tym razem odpowiedzi. Nie proponujemy uczonych traktatów, lecz refleksje bardzo osobiste, egzystencjalne, wręcz świadectwa.

W 40 lat po słynnym maju ’68 analizujemy dziedzictwo rewolucji seksualnej, która była i jest jedną z jego najistotniejszych konsekwencji. Nie da się przemian w tej sferze podsumować chłodnym okiem, całkowicie bezstronnie. Dlatego czołowe miejsce w tym numerze zajmuje rozpisany na wiele głosów bilans rewolucji seksualnej oraz dyskusja przy redakcyjnym stole. Postawiliśmy w niej tezę, że rewolucja seksualna jest zmęczona i pojawiły się już inne czynniki kształtujące podejście do erotyki. Najistotniejszym zdaje się być ciągle nieodkryta teologia ciała zainicjowana przez Jana Pawła II. Czy stanie się ona alternatywą dla dzieci pokolenia ’68?

Możliwość adopcji czy rodziny zastępczej traktowana jest zazwyczaj jako rozwiązanie problemów dzieci z domów dziecka, czasem jako zaleczenie ran małżeństw bezdzietnych lub singli. My chcemy spojrzeć na adopcję jako duchowe wyzwanie i powołanie. Przywilej adopcji może być prezentem od samego Boga. Jest to droga znaczona trudną do wyrażenia obustronną radością, ale bywa, że i cierpieniem. Oczywiście, nie każdy może i powinien adoptować dziecko – możemy jednak wiele nauczyć się od tych, którzy to robią. W wymiarze duchowym wszyscy przecież jesteśmy adoptowani – jako przybrane dzieci Boga.

Postawa dialogu jest nieodłącznym elementem tożsamości współczesnego chrześcijanina; dialog to także sposób bycia człowiekiem. Dlatego w „Więzi” od lat podejmujemy ten temat, choć coraz częściej usłyszeć można, że dialog jest już niepotrzebny, że popadł w rutynę i pustosłowie. Ale właśnie teraz w dialogu międzyreligijnym dzieją się rzeczy wielkie, o jakich jeszcze niedawno nie śniło się nawet największym marzycielom. Widać to dobrze w tym numerze naszego miesięcznika – wystarczy przeczytać choćby, wygłoszoną w Warszawie, opowieść rabina Irvinga Greenberga, o tym, jak zmieniało się żydowskie rozumienie chrześcijaństwa. Zupełnie bezprecedensową sprawą jest zaś muzułmański list „Jednakowe słowo dla nas i dla was”, który jako pierwsi w Polsce prezentujemy w całości.

Janusz Korczak mawiał, ze dziecko jest człowiekiem „z mniejszym obszarem doświadczeń, ale z większym potencjałem ciekawości”. Czy dotyczy to także sfery duchowej? Czy dzieci są wrażliwsze na tajemnicę, na doświadczenie sacrum i na Boga? Czy duchowa wrażliwość dzieci jest stanem wrodzonym, czy też wytworem kultury? Kim są dla dziecka w jego rozwoju duchowym rodzice, wychowawcy, katecheci? Jak wychowywać, aby nie niszczyć dziecięcej wrażliwości, ale też przygotować do życia w świecie, który bywa brutalny? Zachęcamy Państwa do wspólnego z "Więzią" szukania odpowiedzi na te pytania. I do wspólnego z dziećmi spojrzenia na świat i człowieka, który zdaniem pewnego 10-latka "zaczyna się w niebie". W tym numerze często oddajemy głos dzieciom – pośród nich są również i te, których nie ma już pośród nas. Śmierć dziecka jest sprzeczna z naturą, dla wierzących jest też jedną z najtrudniejszych prób wiary. Czujemy się wobec niej bezradni, możemy jednak zadbać o to, aby śmiertelnie chore dziecko odchodziło godnie, otoczone miłością i troską. Możemy mądrze towarzyszyć pogrążonym w bólu rodzicom i rodzeństwu. Mamy nadzieję, że propozycja Karty Praw Dziecka Śmiertelnie Chorego w Domu – przygotowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Janusza Kochanowskiego – którą drukujemy w tym numerze "Więzi", przyczyni się do tego, aby coraz rzadziej zdarzały się sytuacje, kiedy umierające dziecko i jego rodzina będą w tej tragicznej sytuacji pozostawieni samym sobie.

Czy Bóg chodzi do teatru? - Zdaniem niektórych teologów, Bóg nie musi chodzić do teatru, ponieważ już tam jest. Czy rzeczywiście – skoro można też usłyszeć, że Bóg jest z teatru przepędzany? Związki religii i teatru są w naszej kulturze oczywiste, ale też – jak wynika z tekstów zawartych w tym numerze – niebezpieczne. Jana Pawła II, który był i człowiekiem Kościoła, i człowiekiem teatru, nie bał się ich. W tym numerze przedstawiamy m.in. szkic Jego własnej wizji teologii teatru; wizji niezwykle odważnej – do Mieczysława Kotlarczyka Wojtyła pisał: Kościołem Jego niech się stanie Teatr... Ponadto w numerze m.in. manifest teologii teatru i teologiczne spojrzenie na „Anioły w Ameryce”.

Wydawać by się mogło, że stosunek lewicy i prawicy do Kościoła (i nawzajem) to sprawa wyjaśniona i ustalona raz na zawsze: prawica powinna być sprzymierzona z Kościołem, lewica winna się od niego dystansować. Teksty zamieszczane w tym numerze „Więzi” pokazują jednak, że tezy te nie są już tak oczywiste. W świecie nowożytnej polityki od lat następował proces pragmatyzacji. Zacierały się tradycyjnie rozumiane pojęcia lewicy i prawicy. Od jakiegoś czasu pojawiają się jednak, również w Polsce, nowe zjawiska ¬– najpierw w świecie idei, a z czasem także w działaniach politycznych. Zwolennicy nowej lewicy i nowej prawicy szukają swego miejsca w XXI-wiecznej globalnej polis. Ich inicjatywy wymagają zatem głębszego namysłu, również pod kątem stosunku do religii i Kościoła.