I jak to przy symbolicznych gestach bywa, różne będą jego oceny.

Wszystko, o czym w życiu marzę i na co się zdobywam, czego bym chciał – wiem, że mi się wydarzy w oparciu o Niego, o Jezusa.

Powracając do odległych przeżyć, odczuwał ich nierealność, pisząc, że ma wrażenie, iż wydarzyły się w innym życiu. I choć pragnął oddawać je jak najwierniej, miał świadomość, że są tą cząstką prawdy, która była światłem dawno zgasłej gwiazdy.

Mimo wszystkich zaniechań i połowiczności w wymierzaniu sprawiedliwości II wojna światowa miała przełomowe znaczenie z punktu widzenia tego, jak zbiorowość traktuje sprawców masowych zbrodni i ich winę.