Kwartalnik

Nowy papież to nowy styl działania i nowe impulsy dla życia wiarą. Franciszek zachęca, by wierzący wychodzili z Kościoła „na peryferie”, by nie ulegali „duchowi teologicznego narcyzmu”. Co papież chce nam powiedzieć? „Wielka Polska nowoczesna” to hasło bloku tekstów poświęconych polskiej modernizacji. Czy wiemy, jak rozsądnie wydawać unijne fundusze? A może modernizacja jest jeszcze przed nami? W dziale kultury zastanawiamy się nad politycznością nowej sztuki. Czy naprawdę wszystko jest polityczne? Jak bronić autonomii sztuki, nie popadając w eskapizm? Ponadto w letniej WIĘZI nowe działy, znakomita poezja, wstrząsający reportaż i piękne fotografie. Zapraszamy!

W tym numerze sięgamy do źródeł idei katolicyzmu otwartego. Nie było wśród nich dążenia do frakcyjności. Dlatego również dzisiaj – po wielu sporach i niejasnościach, jakie pojawiały się wokół tego określenia – odczytujemy je po prostu jako otwartą ortodoksję. Podejmujemy też inne problemy. Przesyceni medialnym akcentowaniem podziałów, które różnicują polskie społeczeństwo na dwa plemiona, postanowiliśmy zastanowić się, co łączy Polaków. Wszechobecność popkultury skłania nas natomiast do refleksji, czy taka kultura jest w stanie unieść prawdę o świecie i człowieku. A jeśli nie popkultura, to co?

„W katolicyzmie przyjemność  –  pisze ks. Andrzej Draguła w WIĘZI –  nie ma chyba dobrej prasy. [...] A Jezus? Czy On też nie miał – oczywiście w jakimś ograniczonym zakresie – przyjemnego życia? Zestawienie «Jezus i przyjemność» należy – jeśli nie do najbardziej kontrowersyjnych – to na pewno najbardziej zaskakujących i nietypowych. O wiele bliższe naszej religijnej świadomości są skojarzenia z przeciwnego pola semantycznego: Jezus i cierpienie, Jezus i śmierć, Jezus i smutek. Przyjemność nam się z Jezusem raczej nie kojarzy. Z chrześcijaństwem także. Czy słusznie? Może nadszedł czas, by przyjemności przywrócić należne miejsce w życiu człowieka pobożnego?” Właśnie próbujemy to robić, do czego i Państwa – nie tylko wierzących i pobożnych – zachęcamy.  

W ostatnich tygodniach wiele polskich środowisk katolickich za pewnik przyjęło, że mamy do czynienia z nowym prześladowaniem Kościoła. A może to, co niektórzy uznają za przejaw rzekomego prześladowania, jest w rzeczywistości raczej dowodem na to, że sól, jaką my chrześcijanie powinniśmy być, utraciła swój smak? I już na niewiele się zda, więc po niej depczą? Może trzeba – nawiązując do innego ewangelicznego porównania – szykować nowe bukłaki, bo zmieniają się kultura i sposoby myślenia współczesnych ludzi?

To, co katolickie, nie może być w warstwie wizualnej brzydkie, kiczowate, amatorskie. Wręcz przeciwnie – brak profesjonalizmu w tej dziedzinie wydaje się poważnym grzechem zaniedbania, a ideałem powinien być boski dizajn. Skoro treść przesłania jest wagi najwyższej, to i jego forma powinna być z najwyższej półki, powinna wyróżniać się jakością, a nie razić bylejakością. Wierzymy, że piękno prowadzi do Boga i do dobra, ale rzeczywistość wyraźnie podpowiada, że niektórych prowadzi w tę stronę również tandeta. Na ile twórcy powinni uszanować nienajlepsze gusta wiernych i proboszczów, a na ile je kształtować? I w jaki sposób? Na te pytania odpowiadają twórcy dizajnu.

Na kryzys można patrzeć jak na koniec świata albo śmiertelne zagrożenie. Ale można też go potraktować jako wyzwanie  i szansę. Czas kryzysu to czas pytań o to, co najważniejsze: o sens podejmowanych działań, o dalekosiężne wizje, o cele strategiczne na przyszłość, a nie tylko o to, co zrobić dzisiaj. Tak dziać się powinno również w dziedzinie polityki gospodarczej i polityki społecznej. Być może kryzys to okazja do poszukiwania nowego wzorca ładu społeczno-gospodarczego w epoce globalizacji? Coraz częściej eksperci wskazują także na antropologiczne – duchowe i moralne – źródła kryzysu. Czy są szanse, by w dzisiejszym świecie refleksja społeczno-gospodarcza objęła także ten wymiar, jak w Niemczech po II wojnie światowej?

Czy kościelna odnowa oznacza zaczynanie wszystkiego od nowa? I tak, i nie. Trzeba ją zawsze zaczynać od nowa, ale nie oznacza to odcinania się od przeszłości – zawsze można przecież korzystać z dobra, doświadczenia i wierności poprzednich pokoleń. Odnowa w Kościele to sięganie najbardziej w głąb – do źródeł. Odnowa wymaga wizji – dlatego rozpoczynamy ten numer od marzeń o Kościele. Wymaga też pracy nad wiarygodnością Kościoła. Tu za wzór służą nam II Sobór Watykański, i Karol Wojtyła-Jan Paweł II, którego liturgiczne wspomnienie będziemy po raz pierwszy obchodzić w tym miesiącu. Radzimy też, co robić, aby relacje Polaków z błogosławionym papieżem nie ograniczyły się do zewnętrznego kultu.

Krzywda wykorzystywania seksualnego nieletnich jest niekwestionowalna. Wyrządzone zło zwielokrotnia się, gdy do pedofilii dochodzi we wspólnocie wiary, a jeszcze bardziej – gdy w imię fałszywie pojętej obrony Kościoła przełożeni ukrywają fakty, osłaniając sprawcę, a ignorując cierpienie ofiar. W Polsce kościelni przełożeni reagują w różny sposób. Niekiedy bez rozgłosu w sądach świeckich zapadają wyroki skazujące duchownych-pedofilów. Czasem jednak konsekwentnie się wszystkiemu zaprzecza. Jaką drogę wybierze Kościół w Polsce w wytycznych, których przygotowanie zaleciła niedawno Stolica Apostolska? Benedykt XVI mówił o bolesnych skandalach: „Powinniśmy potraktować to upokorzenie jako wezwanie do prawdy i zachętę do odnowy. Tylko prawda zbawia”. Czy nasz Kościół potrafi być mądry przed szkodą – odczytać wezwanie do prawdy, choć dotychczas wielkie upokorzenia go nie spotkały? W niniejszym numerze głos zabierają znawcy problemu, a także ofiara przestępstwa.