Kwartalnik

Czołowi politycy Europy zachodniej obwieścili w ostatnich miesiącach upadek polityki multi-kulti. Niemcy, Francuzi i Anglicy nie potrafili sobie dobrze poradzić z integracją imigrantów i gastarbeiterów. Napięcia społeczne, zamiast obniżać się, rosną. Czy jednak można mówić, że nie sprawdziła się sama idea wielokulturowości – wizja zgodnego współżycia ludzi różnych kultur i narodowości w pluralistycznym społeczeństwie? W tym numerze WIĘZI część autorów twierdzi, że naiwny zachwyt nad różnorodnością i kolorowym multi-kulti niewiele ma wspólnego ze świadomą polityką wielokulturowości. Taką politykę wprowadziły jedynie Kanada i Australia. W Australii korzystano zresztą z polskiej tradycji. Ojcem australijskiej polityki wielokulturowości był bowiem polski socjolog Jerzy Zubrzycki – szkolny kolega Karola Wojtyły, wychowanek katolickiego ruchu „Odrodzenie” i cichociemny – świadomie nawiązujący do jagiellońskiego rozumienia polskości.

Dlaczego media ze środków społecznego przekazu przekształcają się dziś w środki społecznego zamętu? Dlaczego coraz częściej doświadczamy ich bylejakości? Dlaczego służą już nie wspólnemu dobru, niezależnemu porządkowaniu świata i budowaniu wspólnoty, lecz własnym interesom, wzajemnemu zwalczaniu się, różnym ideologiom, na czele z ideologią zysku i sukcesu za wszelką cenę? Nad tymi pytaniami zastanawiamy się w listopadowo-grudniowym numerze WIĘZI. Do swoistego rachunku sumienia zaprosiliśmy czołowych przedstawicieli polskich mediów. Piszą m.in.: Jerzy Baczyński, ks. Marek Gancarczyk, Igor Janke, Magdalena Jethon, Jarosław Kurski, Tomasz Lis, Wojciech Maziarski, Cezary Michalski, Ewa Milewicz, Bronisław Wildstein i Jacek Żakowski.

Przed 70 laty miała miejsce zbrodnia w Jedwabnem. Zainicjowana przez Jana Tomasza Grossa debata na ten temat na trwałe zmieniła Polskę. Pierwszy kwartał bieżącego roku upłynął pod znakiem sporów o kolejną książkę tego autora. W tym numerze WIĘZI już z pewnego dystansu pytamy o plon "Złotych żniw". Chcemy podsumować dyskusję wokół tej książki oraz innych ważnych publikacji wydanych przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Warto przełamać logikę zderzania skrajności uwielbianą przez współczesne media. Może spokojne skupienie na faktach i wysiłek ich zrozumienia pozwolą pełniej poznać prawdę – dostrzec, że w naszej przeszłości było i bohaterstwo, i podłość; i Westerplatte, i Jedwabne; i złote serca Sprawiedliwych, i „złote żniwa”?

Tym razem na warsztat wzięliśmy współczesną sztukę. Czego dzisiaj szuka sztuka? A może już niczego nie szuka i wcale nie chce znaleźć? Do czego służy sztuka? Czy prowadzi nas „na skraj wielkiej czarnej metafizycznej dziury”, jak twierdził Jerzy Nowosielski? Czy we współczesnej literaturze, teatrze i kinie wybrzmiewa pytanie o sens? A może trzeba na to spojrzeć od innej strony – że taka jest sztuka, jakie są czasy, w których ona powstaje? Może żyjemy w świecie, w którym przywiązanie do wartości przestało być oczywistością? Ale może odrzucenie wartości jest (także) przejawem ich rozpaczliwego poszukiwania lub innego rozumienia? Bo czy da się z ludzkiego życia, także ze sztuki, wydrzeć odniesienia do tajemnicy istnienia? Do naszych poszukiwań przedmiotu poszukiwań współczesnej sztuki zaprosiliśmy zarówno krytyków, jak i samych artystów. Ci ostatni to głównie twórcy, którzy debiutowali już po roku 1989 – są więc do szpiku kości współcześni. Jaki obraz wyłania się z ich wypowiedzi i analiz? Odkrywczy? Irytujący? Oczywisty? To już muszą Państwo sami ocenić.

Coraz więcej osób w Polsce przeżywa rozczarowania i ból z powodu Kościoła. Wcielenie Ewangelii w Kościół okazało się trudniejsze niż Wcielenie Boga w człowieka. Doświadczenie Kościoła staje się niekiedy krzyżem życia chrześcijańskiego. Jak sobie radzić w tej sytuacji? Jak trwać w Kościele realnym, nie idealnym? Zapraszamy do refleksji nad tym, co znaczy: kochać Kościół mimo wszystko. Autorzy tego numeru WIĘZI z różnych stron i punktów widzenia mierzą się z tym problemem. Niektórzy bardzo osobiście opowiadają o swojej drodze do i od Kościoła o trudnej wierze „pomimo” Kościoła. Nie brak też refleksji o grzechu strukturalnym, jaki tkwi w Kościele. Nie ma jednak narzekania. Krytyka jest tu formą miłości – troski o to, aby Kościół był wierny Ewangelii.

Z ciałem każdy ma jakiś problem, zwłaszcza własnym. Jest albo za grube, albo – to zdecydowanie rzadziej – za chude; za stare, za brzydkie, wysportowane i wypielęgnowane albo zaniedbane. Nie mniej ważne niż moje własne jest ciało drugiego, zwłaszcza bliskiego człowieka. Bo również ciałem kochamy i nienawidzimy, sprawiamy radość i krzywdzimy. Jak mówi jeden z autorów numeru „przez ciało możemy wyrazić najlepsze i najgorsze uczucia, zły dotyk może naznaczyć kogoś nieusuwalnym piętnem, dobry dotyk może sprawić, że ten ktoś zmartwychwstanie”. Autorzy WIĘZI – biegli nie tylko w sprawach ciała, ale i duszy, która również jest w tych rozważaniach ważną bohaterką – w pasjonujący sposób tropią nasze i współczesnej kultury relacje i potyczki z ciałem.

Józef Piłsudski to żywa legenda. W świadomości Polaków słowa „cud nad Wisłą” najczęściej zawierają przesłanie, że oto w 1920 r. to Matka Boska zwyciężyła bolszewików rękami Naczelnego Wodza. Marszałek zmarł 75 lat temu, a znajduje się w pierwszej trójce autorytetów życia publicznego wymienianych przez współczesnych Polaków. W tym numerze próbujemy opisać i zrozumieć ten fenomen. Dlaczego Marszałek jest wciąż tak popularny? Co symbolizuje? Kim jest dla Polaków, kim dla sąsiednich narodów? Czy można mówić o aktualności jego myśli politycznej?

Pięć lat z papieżem Benedyktem sprawiło, że wielu z nas podziwia precyzję i głębię jego myśli. Wielu tęskni jednak za bardziej duszpasterskim stylem jego poprzednika. Teologowie i publicyści z Laboratorium WIĘZI przedstawiają własne spojrzenie na myśl obecnego papieża. Większości autorów przyświecało pytanie: czy Benedykt XVI rzeczywiście – jak niekiedy się sugeruje – jest papieżem konserwatystą? A może wręcz papieżem konserwatystów?