Kwartalnik

Ludzie często nie potrafią się zrozumieć, nawet gdy różni ich bardzo niewiele. Nawet pomiędzy najbliższymi wyrasta czasem mur kłótni albo bariera milczenia. Nawet we własnym wnętrzu trudno czasem dojść do porozumienia. Zdarza się również, że nawet religia zamiast łączyć – dzieli i wkłada swoim wyznawcom do ręki karabin albo kamień. Niektóre nieporozumienia wydają się tak trudne do rozwiązania jak węzeł z naszej okładki. Jak żyć w takim zawęźleniu i zasupleniu? Czy te węzły można rozsupłać czy choćby poluzować?

Zjazdy Gnieźnieńskie, które od 2003 roku są spotkaniem chrześcijan, głównie z Europy Środkowo-Wschodniej, stały się już wydarzeniem na skalę międzynarodową. Cieszymy się, że środowisko „Więzi” może je współtworzyć i że choć część gnieźnieńskich dialogów możemy teraz Państwu udostępnić. We wrześniu 2005 r. w Gnieźnie słowem-kluczem był dialog: i w małżeństwie, i w Europie; i w parafii, i pomiędzy religiami; i w społeczności lokalnej, i pomiędzy narodami. Dialog bowiem to nieodzowny model bycia chrześcijaninem w dzisiejszym, pluralistycznym świecie i zarazem sposób na budowanie europejskiej jedności.

Nie bać się lęku... To chyba pragnienie każdego, bo przecież lęk potrafi bardzo istotnie wpływać na życie nas samych i tych, którzy są wokół nas. Czasem potrafi zamienić życie w koszmar. Pragnienie wyeliminowania lęku jest jednak utopią, istotą lęku jest wszak właśnie to, że się go boimy, niejako nim się boimy. Przyczyn wywołujących lęk jest bardzo wiele – autorzy tego numeru „Więzi” próbują niektóre z nich nazywać i wyjaśniać. Czy takie działania są w stanie lęk rozbroić? Raczej nie. Świadomość, skąd się w nas bierze lęk i jakiej jest natury, może jednak choć odrobinę pomóc go oswoić. Rzeczywistość lęku jest bardzo rozległa, mamy do czynienia z tak wieloma jej rodzajami i przejawami – istnieją lęki natury egzystencjalnej, psychologicznej, społecznej. kulturowej. W tym numerze „Więzi” zajmujemy się jedynie niektórymi lękami, mając jednocześnie poczucie, że każdy z podjętych wątków mógłby stać się samodzielnym tematem obszernej książki. Może jednak teksty, które publikujemy, pomogą prowadzić rozmowy o nękających nas lękach – w wymiarze osobistym, ale też jako wspólnoty kościelnej i narodowej.

To słowo, pisane charakterystyczną czerwoną czcionką, zrobiło 25 lat temu ogromną karierę. Polska „Solidarność” przemieniła przecież nie tylko nasz kraj, lecz także oblicze Europy i świata. Czy dzisiaj Polska jest bardziej solidarna? Jeszcze niedawno wydawało się, że wraz z marksistowską analizą odejdzie w zapomnienie słowo „wyzysk”, czyli zaprzeczenie solidarności. Dziś coraz częściej jest ono potrzebne do opisu rzeczywistości. Co zatem stało się z solidarnością – tą przez małe „s”? Czy już całkiem wyszła z mody?

Kościół wiele wymaga od innych – i słusznie. Ile wymaga natomiast sam od siebie? Jeszcze więcej niż od innych? Tak być powinno. Raczej mniej niż od innych? Tak często bywa – bo przecież własne błędy i słabości są trudniej dostrzegalne, łatwiej je zrozumieć i puścić w zapomnienie… W tym numerze „Więzi” zastanawiamy się nad realną moralnością kościelną, która czasem niepokojąco oddala się od zasad moralności katolickiej. Pytamy i o postawę hierarchii w sytuacjach dla Kościoła kryzysowych, i o naszą moralność powszednią.

Prawo ma służyć zaprowadzaniu i przywracaniu sprawiedliwości – to takie oczywiste. Ostatnio jednak coraz częściej doświadczamy, że wobec bezdusznych paragrafów (i czasem prawników) tęsknota za sprawiedliwością staje się naiwną utopią. Dlaczego prawnicy obawiają się słowa „sprawiedliwość”? Czyżby sprawiedliwość zagrażała prawu? Czy prawo służy dziś w Polsce sprawiedliwości? Czy sądownictwo pozostaje wymiarem sprawiedliwości? Czy rzeczywiście „sprawiedliwość można dziś znaleźć wszędzie, tylko nie w sądzie”?

Pójdźmy wszyscy… do stajenki – śpiewamy w kolędzie. Pójdźmy wszyscy… po prezenty – zachęca nas reklama. Można, rzecz jasna, przyjść do stajenki z prezentami – dla Nowonarodzonego, i dla najbliższych. Jedno nie wyklucza drugiego. Kłopot jednak w tym, że w popularnej świątecznej obyczajowości dla Bożego Dziecięcia zostaje coraz mniej miejsca. Masowa kultura nonszalancko zawłaszcza symbole związane z Bożym Narodzeniem, trywializując je i komercjalizując. Jak można się przed tym bronić? Czy da się uwolnić św. Mikołaja? Czy można oswoić współczesnych barbarzyńców?

„Polska praca jest chora“ – te słowa ks. Józefa Tischnera mogłyby stać się mottem tego numeru „Więzi”. Sprawie pracy nad pracą poświęcił on słynne kazanie podczas I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”. Dzisiaj – po 23 latach – nie ma już komunizmu, nie ma „onych”, na których można było zrzucić dużą część winy, a polska praca nadal choruje. Zapraszamy Państwa do refleksji nad niektórymi przejawami tej choroby.