Kwartalnik

Przez wiele lat próby wyraźnego ideowego określania się wewnątrz wspólnoty Kościoła katolickiego nie wydawały się konieczne. Wystarczało po prostu być katolikiem… Coś się jednak zmieniło. W ostatnich latach coraz wyraźniej widać narastającą potrzebę jasnych definicji ideowych, czasem wręcz powiewania sztandarami. Warto zatem naszkicować społeczno-religijną mapę polskiego katolicyzmu i określić własne na niej miejsce. W tekście otwierającym numer Zbigniew Nosowski próbuje opisać te współistniejące postawy, zrozumieć, co je wyróżnia i odróżnia od siebie. Do współtworzenia tej mapy ideowej zaprosiliśmy znanych polskich publicystów religijnych, którzy komentują mapę polskich katolicyzmów naszkicowaną przez redaktora naczelnego WIĘZI. Pośród nich są: Tadeusz Bartoś, ks. Adam Boniecki, ks. Waldemar Chrostowski, Sebastian Duda, Szymon Hołownia, Jan Maria Jackowski, Jarosław Makowski, Stanisław Obirek, Janusz Poniewierski, Adam Szostkiewicz, Tomasz Terlikowski. Jak widać – różnorodność opinii gwarantowana!

Dawniej świat dzielił się na pokonanych i zwycięzców, dziś coraz bardziej na sprawców i ofiary. Coraz częściej pomniki stawia się właśnie pokrzywdzonym, a nie bohaterom. Taka tendencja sama w sobie nie byłaby może zła, niebezpiecznym zjawiskiem jest jednak fakt pojawiania się coraz większej liczby osób, grup społecznych i narodów, które pragną być ofiarami niejako na przekór faktom. Status ofiary niekiedy bowiem się opłaca. Meandry konkurencji o palmę pierwszeństwa w cierpieniu opisują na naszych łamach historycy, psycholog społeczny, filolog i teolog; Polacy, Niemcy i Koreańczyk. Rzecz jasna, nie kieruje nami zamiar relatywizowania pojęć ofiar i sprawców. Przeciwnie – bez powrotu do faktów i uleczenia się z „rywalizacji cierpień” pamięć przeszłości nie będzie dojrzała.

Przed dwudziestu laty Polska stała się – realnie i naprawdę – krajem wolnym i suwerennym. Wydarzeniem przełomowym było powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego we wrześniu 1989. W rocznicę tego wydarzenia rozmawiamy z trzema ministrami rządu wielkiego przełomu – przypominając ówczesne realia wewnętrzne i międzynarodowe. Tadeuszowi Mazowieckiemu, pierwszemu premierowi niepodległej Trzeciej Rzeczypospolitej, chcemy dziś po prostu podziękować za dzieło jego życia – wolną Polskę. Głównym tematem tego numeru jest zaś zjawisko społeczne, zdawałoby się, marginalne: prostytucja. Czasem mrugamy okiem, że to społecznie użyteczny najstarszy zawód świata; milcząco zakładamy, że skoro od wieków nie udało się jej zlikwidować, to nie ma sensu z nią walczyć. Czy jednak naprawdę jesteśmy bezsilni wobec prostytucji? Czy nie da się tu nic zrobić? Bezradność wobec prostytucji skutecznie przełamują ci, którzy potrafią inaczej spojrzeć na jej ofiary – jak siostra Anna Bałchan. Zazwyczaj bowiem patrzymy na prostytutki z ironicznym uśmieszkiem albo z wyższością i pogardą. Zapominamy, że prostytutka zawsze jest ofiarą, bo sprzedając własną intymność – nawet jeśli uprawia swoją „profesję” dobrowolnie – degraduje i niszczy siebie.

Pomagać naprawdę każdy może! Prawdziwość tej tezy potwierdzają opisane w lipcowej WIĘZI inicjatywy, podejmowane przez pojedyncze osoby, fundacje, stowarzyszenia, niezrzeszone grupy przyjaciół czy znajomych. Służyć one mogą jako inspiracja a nawet ściąga – tym razem ściąganie jest bardzo mile widziane. Charakterystyczne, że w postawie i zwierzeniach tych, którzy próbują być dla innych, nie ma cierpiętnictwa. Nie ukrywają oni trudu, który związany jest z tą drogą, ale też podkreślają, że pomagają innym, ponieważ jest to skrajnie twórcza działalność!

„Bóg jest bliżej nas niż my siebie samych" – ta myśl św. Augustyna wydaje się bliska nie tylko chrześcijanom, ale też i Żydom. Mamy nadzieję, że rozważania o istocie modlitwy wyznawców obu tych religii zaproszą Państwa do wejścia w przestrzeń duchową. Bo, choć to dziwnie brzmi, w każdym z nas jest coś z mnicha – o czym przypomina człowiek skądinąd niezwykle aktywny, były rzecznik dwóch prezydentów Austrii, Heinz Nussbaumer. Nie każdy powołany jest do mniszego życia. Dobrze byłoby jednak, żeby każdy odkrył w sobie mnicha, również po to, aby żyć pełnią życia. Modlitwa bowiem nie odrywa nas od życia, przeciwnie – pozwala w intensywny sposób być w samym jego centrum. Jest jedną z bardziej fascynujących dróg, którymi można do tego centrum dotrzeć.

Kobieta jest człowiekiem - to niby zupełna oczywistość, ale dyskusje podczas przygotowań kolejnego raportu Laboratorium WIĘZI skłoniły nas do podkreślenia właśnie tej elementarnej prawdy. Wielu mężczyzn nie uświadamia sobie bowiem tego faktu dostatecznie, a przynajmniej nie widać tego w ich postawach wobec kobiet. Szczególnie bolą takie zachowania w Kościele, który przecież powinien realizować najwyższe standardy relacji międzyludzkich. Dlatego postanowiliśmy skoncentrować ten raport na problemach Kościoła z kobietami i kobiet z Kościołem (który oczywiście współtworzą). Kościół może pomóc współczesnej kulturze – w której i kobiecość, i męskość przeżywają kryzys – budując wzór nowej tożsamości kobiet i mężczyzn we wzajemnym dialogu. Jak ten wzór odnaleźć, podpowiadamy w styczniowo-lutowym numerze WIĘZI.

Polska wiara – zawsze wierna czy mierna? Jakie są jej mocne i słabe strony? I jakie są szanse oraz zagrożenia dla rozwoju wiary Polaków w najbliższej przyszłości? Odpowiedzi na te pytania przynosi Raport Laboratorium WIĘZI. Składają się nań wnikliwe analizy socjologiczne, teologiczne i publicystyczne. Raport przygotowany został przez naszą nową inicjatywę: Laboratorium WIĘZI. Jest to chrześcijański think tank interdyscyplinarny ośrodek analityczno-badawczy utworzony przez ponad 40 osób. Są to naukowcy, eksperci, analitycy, twórcy oraz publicyści średniego i młodego pokolenia, związani ze środowiskiem naszego pisma.. Jest to zarazem pierwszy numer WIĘZI ukazujący się w większym formacie i nowej szacie graficznej, a także z nowymi działami i rubrykami. Zapraszamy do lektury!

W 40 lat po słynnym maju ’68 analizujemy dziedzictwo rewolucji seksualnej, która była i jest jedną z jego najistotniejszych konsekwencji. Nie da się przemian w tej sferze podsumować chłodnym okiem, całkowicie bezstronnie. Dlatego czołowe miejsce w tym numerze zajmuje rozpisany na wiele głosów bilans rewolucji seksualnej oraz dyskusja przy redakcyjnym stole. Postawiliśmy w niej tezę, że rewolucja seksualna jest zmęczona i pojawiły się już inne czynniki kształtujące podejście do erotyki. Najistotniejszym zdaje się być ciągle nieodkryta teologia ciała zainicjowana przez Jana Pawła II. Czy stanie się ona alternatywą dla dzieci pokolenia ’68?