Marcin Mogielski OP: Czekam na list pasterski abp. Dzięgi z przeprosinami oraz na działania Państwowej Komisji ds. Pedofilii

Analizę historyczną i prawną sprawy ks. Dymera powinna przeprowadzić komisja państwowa, która uzyska dostęp do dokumentów prokuratorskich, sądowych i kościelnych. Czekam teraz na ruch przewodniczącego Błażeja Kmieciaka – mówi dominikanin o. Marcin Mogielski.

Zbigniew Nosowski: Mijają właśnie dwa tygodnie od oficjalnej informacji o ostatecznym uznaniu ks. Andrzeja Dymera za winnego w procesie kanonicznym. I co?

Marcin Mogielski OP: I właściwie nic, karawana spokojnie jedzie dalej… Otrzymał tę wiadomość Tarsycjusz Krasucki OFM, wykorzystany przed laty przez ks. Dymera. Otrzymał ją dopiero dwa lata po zapadnięciu wyroku, co samo w sobie jest skandaliczne. „Więź” tę informację ogłosiła i opublikowała wywiad z tym bohaterskim franciszkaninem, który przez tak wiele lat nie mógł doczekać się ostatecznego werdyktu. Media (tylko niektóre) tę informację podjęły, ludzie się pooburzali w mediach społecznościowych na kościelną machinę niesprawiedliwości, parę osób zabrało głos, ja sam się dość ostro wypowiedziałem – i znowu zapadła cisza.

Nie ma żadnej dyskusji, żadnych przeprosin, żadnego poszukiwania innych ofiar, żadnej pokuty, żadnego zadośćuczynienia, żadnego wyciągania wniosków… Wciąż działanie w duchu „Przeczekamy i prosimy o przeczekanie” (jak brzmiał tytuł cyklu Twoich śledczych artykułów o sprawie Dymera, publikowanych na przełomie 2020/2021 r.) .

Tyle się mówi o przezroczystości Kościoła, a tu tymczasem wyrok w sprawie, która bulwersuje całą Polskę, jest znany jedynie wtajemniczonej warstwie wyższego kleru!

Marcin Mogielski OP

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Dla kogo był wydany ten wyrok, skoro przez dwa lata nie chciano go ogłosić, a obecnie ujawniono go jedynie w części? Wiemy już, że Dymer został ostatecznie uznany za winnego zarzucanych mu czynów, ale wciąż nie została ujawniona kara, jaką otrzymał.

– To bardzo trafne pytanie: „Dla kogo był ten wyrok?”! Tyle się mówi o przezroczystości Kościoła, a tu tymczasem wyrok w sprawie, która bulwersuje całą Polskę, jest znany jedynie wtajemniczonej warstwie wyższego kleru! I to warstwie bliżej nieokreślonej: niektórym biskupom, jakimś urzędnikom watykańskim, pracownikom kościelnego trybunału oraz tym, którym oni łaskawie uchylą rąbka tajemnicy… No i jeszcze obrońcom oskarżonego!

Dlaczego nawet osoba skrzywdzona nie zna całego wyroku wydanego na sprawcę przestępstwa? Sprawca nie żyje, ale jego ofiary żyją! I wciąż spotykają się z niedowierzaniem ze strony wielu współwyznawców co do krzywdy, jaka ich spotkała.

Pod tym względem przyzwoicie zareagował prymas Polski, abp Wojciech Polak. Jego zdaniem, „zgoda Stolicy Apostolskiej, by przekazać częściową informację o wyroku, jest jasnym znakiem, że śmierć sprawcy, choć zamyka karne postępowanie kanoniczne, nie kończy sprawy”. Abp Polak podkreśla: „Żyją pokrzywdzeni mierzący się z bolesnymi skutkami jego przestępstw. Ze strony Kościoła musimy zrobić wszystko, by im pomóc”.

– Piękna deklaracja, tylko że na razie znowu na tych słowach wszystko się kończy. Prymas Polak jest jedynym biskupem, który publicznie wypowiedział się na ten temat. Wszyscy inni nabrali wody w usta.

Nikt więcej z polskich hierarchów – tak skłonnych do potępiania konsumpcjonizmu, liberalizmu i wielu innych izmów – nie ma nic do powiedzenia o sprawie, w której, jak sam pisałeś, dwie polskie diecezje (szczecińska i gdańska) pobiły rekord świata w długości trwania postępowania kanonicznego. Iluż ludzi w tym czasie straciło wiarę i odeszło z Kościoła! Wiele osób mi o tym mówiło. Bicie się w piersi przez polskich biskupów w tej sprawie powinno być tak głośne, żeby je było słychać w Watykanie.

Tyle że w tymże Watykanie abp Polak długo bezskutecznie interweniował w sprawie ogłoszenia wyroku drugiej instancji. Aż strach pomyśleć, co tam się dzieje, skoro nawet prymas Polski nie jest w stanie skutecznie zadziałać w urzędach Stolicy Apostolskiej na rzecz elementarnego prawa osoby pokrzywdzonej, jakim jest podanie wyroku do wiadomości publicznej.

– Dlatego o tej sprawie nie można mówić bez mocnych słów. I to obiektywnie, a nie tylko subiektywnie! Podkreślam to, bo ja sam, rzecz jasna, jestem tu mocno zaangażowany po stronie osób pokrzywdzonych. W różnych wymiarach jestem także ofiarą i samego Dymera, i działań biskupów szczecińskich, więc tym bardziej mam prawo wypowiadać się ostro.

Niektórzy oburzali się na Ciebie, gdy niedawno w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” stwierdziłeś, że teraz trzeba wywieźć biskupów na taczkach.

– Co prawda, redakcja zmieniła mi w tytule liczbę pojedynczą na liczbę mnogą (powiedziałem: „Jeśli Dzięga nie zostanie zdymisjonowany, wywieźmy go na taczkach”), ale co do istoty moja myśl została wyrażona właściwie.

Daję sobie w tej sprawie prawo do ostrych słów i wyrażania emocji. To przecież ja zbierałem – dwadzieścia lat temu! – świadectwa osób wykorzystanych seksualnie przez Dymera i zeznania wychowawców z Ogniska św. Brata Alberta. To ja – naiwnie ufając hierarchom kościelnym – nie poszedłem z tymi zeznaniami od razu do prokuratury, tylko przekazałem je metropolicie szczecińskiemu. To o moich działaniach ów biskup powiedział mojemu prowincjałowi, że to „pedalska zemsta na porządnym księdzu”. To o moim rodzonym bracie i jego przyjaciołach ten sam biskup twierdził publicznie, że, zgłaszając sprawę do władz kościelnych, kierowali się „nienawiścią, pychą i zazdrością”.

Usiłowali Cię też skompromitować obrońcy Dymera w procesie kanonicznym, podważając Twoją wiarygodność. Tyle że nie śmieli zaskarżyć Cię – jak to uczynili z Tarsycjuszem – do sądu państwowego o zniesławienie Dymera. Zapewne byli świadomi, że Ty zrobisz z tego aferę na całą Polskę. A wtedy mogło im się wydawać, że Tarsycjusza skutecznie zastraszą i on wycofa swoje zeznania.

– Ale on się nie dał złamać i chwała mu za to! Mnie to akurat ominęło, ale w zamian skutecznie dyskredytowano mnie w kręgach kościelnych w Szczecinie i w zakonie. Na przykład na moje nazwisko i mój adres w warszawskim klasztorze, gdzie wtedy mieszkałem, ktoś zaprenumerował pornograficzne czasopisma gejowskie. Chodziło ewidentnie o zniesławienie mnie w oczach współbraci. 

Przyznam Ci się, że ja nawet przez długi czas nie lubiłem przyjeżdżać do mojego rodzinnego miasta. Nie miałem sił na spotkania z tamtejszymi księżmi czy z dawnymi kolegami ministrantami, którzy ulegli kościelnej propagandzie i uznali mnie za kłamcę, szkodnika i awanturnika. Oni naprawdę byli „święcie” przekonani, że to ja niszczę Kościół…

Teraz prymas Polak mówi o pokrzywdzonych przez Dymera: „Ze strony Kościoła musimy zrobić wszystko, by im pomóc”. Kto ma to zrobić?

– Ten delikatny apel prymasa skierowany jest oczywiście przede wszystkim do abp. Andrzeja Dzięgi, bo to on kieruje diecezją, w której pracował sprawca (i dla której zarabiał olbrzymie pieniądze) oraz w której doszło do przestępstw. Z tamtej diecezji pochodzi o. Tarsycjusz i inni skrzywdzeni przez Dymera. To archidiecezja szczecińsko-kamieńska powinna wreszcie zachować się przyzwoicie. Kolejni biskupi tej diecezji przez 30 lat wprost oszukiwali lub zwodzili wszystkich: i pokrzywdzonych, i tamtejszych duszpasterzy, i katolików tej diecezji.

Obecnie ta diecezja powinna ogłosić, że szuka wszystkich skrzywdzonych przez ks. Dymera, przeprasza, że ich przez tyle lat lekceważyła i poniewierała oraz chce im wypłacić zadośćuczynienia. Przecież Dymer zarobił kupę forsy dla tej diecezji. Rzecz jasna, skrzywdzeni powinni się zgłaszać nie do kurii szczecińskiej, lecz do niezależnej komisji.

Ale dziś nawet nie znajdziemy informacji o wyroku na stronie internetowej diecezji czy w szczecińskich mediach katolickich…

– Oni nadal udają, że tej decyzji nie ma. Tak jak udawali, że nie wiedzą, jaki wyrok zapadł w pierwszej instancji w 2008 r., w tymże Szczecinie zresztą. Tak jak wcześniej udawali, że nie słyszeli pogłosek o przestępstwach Dymera. A potem przez dekady zasłaniali się zasadą domniemania niewinności, żeby dalej korzystać z biznesowych talentów tego drapieżcy seksualnego w sutannie.

Abp Dzięga nawet śmiał roztaczać parasol ochronny nad Dymerem w taki sposób, że na poświęcenie szpitala rehabilitacyjnego wyremontowanego przez ks. Dymera zaprosił prefekta Kongregacji Nauki Wiary, kard. Gerharda Ludwiga Müllera, czyli szefa instytucji prowadzącej sprawę karną przeciwko gospodarzowi uroczystości. W moim przekonaniu miało to być spektakularne publiczne uwolnienie Dymera od winy, bez wyroku. Do tego wydarzenia jednak nie doszło, bo kardynał w tajemniczych okolicznościach odwołał swój przyjazd do Szczecina – dosłownie w ostatniej chwili, już będąc w Polsce.

– Do tego nie doszło, ale samo zaproszenie znacząco świadczy o intencjach arcybiskupa. Przede wszystkim jednak znamy fakty: abp Dzięga przez lata wielokrotnie osłaniał i wspierał Dymera, doskonale wiedząc, że wyrok pierwszej instancji jest skazujący. Także ostatnio, przez dwa lata po ostatecznym wyroku, jaki zapadł w Gdańsku – mając już za sobą ogólnopolską dyskusję o jego osobistej postawie i na pewno znając nieujawniony innym osobom werdykt trybunału – nie wykonał żadnego gestu na rzecz osób pokrzywdzonych. Wystarczy zacytować Tarsycjusza: „przez te 30 lat żaden z biskupów szczecińskich ze mną nie rozmawiał. Nikt nie powiedział mi: przepraszamy, współczujemy, bolejemy, pomożemy”.

Po ogłoszeniu ostatecznego werdyktu w sprawie Dymera elementarnym moralnym obowiązkiem urzędującego biskupa szczecińskiego jest przeproszenie ludzi skrzywdzonych, zgorszonych i oburzonych dotychczasową postawą jego i jego poprzedników

Marcin Mogielski OP

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Myślę, że dla abp Dzięgi jakakolwiek forma przeprosin to gest, którego chce uniknąć w trakcie trwającego postępowania kanoniczego, w którym on sam jest oskarżony o poważne zaniedbania w kwestii wykorzystywania seksualnego osób niepełnoletnich. Publicznie deklarował, że „w odniesieniu do zgorszenia dziecka Ewangelia jest radykalna i taki sam musi być Kościół” – sam postępował jednak dokładnie odwrotnie.

– Masz rację, że dla arcybiskupa przeprosiny byłyby „niepolityczne”. Ale to w niczym nie zmienia faktu, że od niego jako człowieka i chrześcijanina należy wymagać dużo więcej. Po ogłoszeniu – nawet tak szczątkowym – ostatecznego werdyktu w sprawie Dymera elementarnym moralnym obowiązkiem urzędującego biskupa szczecińskiego jest przeproszenie ludzi skrzywdzonych, zgorszonych i oburzonych dotychczasową postawą jego i jego poprzedników. On ten wyrok zna od dwóch lat, a wciąż zachowuje się tak jak wcześniej.

Kogo trzeba przeprosić?

– Przede wszystkim osoby skrzywdzone przez Dymera. Diecezja ich nigdy naprawdę nie szukała. Spośród czterech mężczyzn, których świadectwa zebrałem w roku 2003, w procesie kanonicznym przesłuchano zaledwie dwóch. Mnie też w ogóle nie wezwano na przesłuchanie.

Najważniejsze jednak, że nie przesłuchano najmłodszego z pokrzywdzonych, który w momencie przestępstwa miał 14 lat. A wtedy łatwiej go było odnaleźć. Dziś jest to o wiele trudniejsze, bo ten chłopak ma za sobą ciężkie przejścia życiowe, nie ma gdzie mieszkać. Jednemu z dziennikarzy udało się go jednak znaleźć. A kuria szczecińska nawet nie próbowała go odszukać – przez 20 lat od chwili otrzymania jego zeznań.

Pierwszymi osobami, które zgłosiły (jesienią 1995 r.) fakty wykorzystywania wychowanków przez ks. Dymera byli wychowawcy z Ogniska św. Brata Alberta, w tym Twój rodzony brat Marek. Co z nimi się teraz dzieje?

– Oni wszyscy bardzo mocno oberwali. To o nich powiedział abp Zygmunt Kamiński cytowane już wcześniej słowa o ich rzekomej nienawiści i pysze, a także: „Chcieli Dymera zniszczyć, ale on swoją pracowitością i zaangażowaniem pokazał, że dużo dobrego robi”. Tym ludziom również należą się przeprosiny od diecezji. Opowiadano o nich niestworzone historie, przypisując im niskie pobudki.

Podcast dostępny także na Soundcloud i popularnych platformach

Im się należą nawet ordery za zasługi dla diecezji!

– Marzenie ściętej głowy… Oni spotykali się wielokrotnie z tak strasznymi podejrzeniami i oskarżeniami, że już mają dosyć. Dla swojego zdrowia zdystansowali się od tej sprawy i nie chcą wypowiadać się publicznie. Po tym, jak zgłosili sprawę do bp. Stanisława Stefanka, ten przekazał Dymerowi ich nazwiska. I w efekcie na koniec roku pracy w Ognisku ci wychowawcy otrzymali od Dymera pamiątkowe albumy zatytułowane „Gady”… Rozumiesz tę aluzję???

Dotknęły ich też zwolnienia z pracy, rzecz jasna, pod innymi pretekstami. Niektórzy z nich nadal pracują jednak w instytucjach kościelnych. Właśnie dlatego nie mogą tak szczerze wystąpić jak ja.

Ty też „pracujesz w instytucji kościelnej”. Ciebie te obawy nie dotyczą?

– Różnica jest taka, że ja wziąłem na siebie publicznie rolę sygnalisty w tej sprawie. I będę to robił dalej, bo – jak stwierdził prymas Polski – „śmierć sprawcy, choć zamyka karne postępowanie kanoniczne, nie kończy sprawy”. A instytucje kościelne oczerniały i mnie jako sygnalistę, i osoby skrzywdzone przez Dymera.

Sam też oczekujesz przeprosin od diecezji szczecińskiej?

– Tak, oczywiście. Najgorsze rzeczy o mnie wygadywał przecież najwyższy pasterz tej diecezji, abp Zygmunt Kamiński. Jego następca, abp Andrzej Dzięga, ma w tej sprawie swoje grzechy na sumieniu, ale do jego obowiązków należy też przeproszenie za postępowanie poprzednika.

Przecież abp Kamiński bezczelnie kłamał w sprawie procesu i wyroku na Dymera z roku 2008. Mówił publicznie, że „przesłuchano wielu świadków i żaden nie potwierdził stawianych zarzutów”, a „wyrok sądu kościelnego był bez finału”, winy Dymera nie stwierdzono, „niczego mu nie udowodniono”, a wyrok „nie był skazujący go”.

Wiadomo zaś – dzięki Tobie, bo w 2020 r. ujawniłeś sentencję tego wyroku – że sąd uznał Dymera winnym molestowania wychowanków w latach 1993–1995, tyle że oskarżony złożył apelację, której później latami nie rozpatrywano, aby grać na zwłokę. Publiczne kłamstwa powinny zostać publicznie sprostowane przez następcę abp. Kamińskiego.

W jaki sposób abp Dzięga powinien to zrobić?

– Moim zdaniem, obecny metropolita powinien wystosować list pasterski do odczytania we wszystkich kościołach archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej – analogicznie jak 16 marca 2008 r. czytano list abp. Kamińskiego. Ówczesny biskup pisał wtedy, że „trudno zrozumieć, jakie motywy kierowały autorami” reportażu o Dymerze „oraz osobami dostarczającymi im materiałów. Okazuje się, że w dzisiejszym świecie tak łatwo publicznie można odrzeć człowieka z jego godności”. Jego zdaniem, to my odzieraliśmy Dymera z godności, a nie Dymer swoje ofiary…

Skoro teraz wyrok został wreszcie potwierdzony w drugiej instancji procesu kanonicznego, to najwyższa pora odwołać te kalumnie rzucane w liście pasterskim biskupa na niewinnych ludzi. Taki list zdecydowanie przecież wprowadzał w błąd diecezjan. Diecezjanie szczecińscy zostali oszukani przez swojego biskupa i powinni zostać o tym oficjalnie poinformowani.

W sumie takie przeprosiny to oczekiwanie bardzo minimalne.

– Owszem, coś takiego to jest moralne minimum przyzwoitości. Za tym powinno pójść aktywne poszukiwanie osób pokrzywdzonych przez Dymera oraz wsparcie i zadośćuczynienie dla nich. Doświadczenie dominikańskie w sprawie Pawła M. uczy nas, że choć zadośćuczynienie finansowe nie kończy procesu pojednania z przeszłością, to jest jednak bardzo ważnym etapem.

Obecny metropolita szczeciński powinien wystosować list pasterski do odczytania we wszystkich kościołach archidiecezji – tak jak w 2008 r. czytano list abp. Kamińskiego. Najwyższa pora odwołać kalumnie rzucane wtedy w liście pasterskim biskupa na niewinnych ludzi

Marcin Mogielski OP

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Ale mam też oczekiwanie bardziej wymagające, a równie niezbędne. Uważam, że sprawa Dymera powinna być gruntownie przeanalizowana przez jakąś komisję historyczno-prawną. Ta sprawa bowiem pokazuje jak w soczewce mechanizmy ukrywania, zamiatania pod dywan, wykorzystywania układów kościelnych i zależności politycznych. Dlatego należy w uczciwej procedurze wnikliwie zbadać postępowanie poprzednich hierarchów szczecińskich.

W przypadku Dymera oczywiste jest na przykład, że jego głównym protektorem był bp Stanisław Stefanek jako wieloletni pomocniczy biskup szczeciński, a później biskup łomżyński. To on odrzucał wszelkie oskarżenia, uznając je za „kłamstwo motywowane chęcią zemsty” i krzywdę wyrządzaną gorliwemu księdzu. Relacja Stefanka i Dymera z pewnością wymaga wnikliwego zbadania.

Ja zresztą sam mam tu coś do opowiedzenia. Otóż pewnego razu ks. Dymer, któremu pomagałem w Ognisku św. Brata Alberta, wysłał mnie późnym wieczorem do bp. Stefanka po odbiór jakichś dokumentów. Dał mi jego numer telefonu. Sądziłem, że odbierze jakaś zakonnica, a odebrał sam biskup. Kazał mi przyjść do swojego mieszkania i wejść bocznym wejściem. Wystraszyłem się i nie pojechałem do niego. Do dziś nie wiem, po co naprawdę tam byłem wysyłany. Ale znam opowieść mężczyzny, który w analogiczny sposób trafił późnym wieczorem do kard. Henryka Gulbinowicza i mówi, że został przez niego wykorzystany seksualnie.

Dymer miał znakomite relacje nie tylko z hierarchami, lecz także ze światem polityki – i z dawnymi esbekami, i z Platformą Obywatelską, i z Prawem i Sprawiedliwością. Obie główne polskie partie polityczne chętnie udzielały mu dotacji poprzez instytucje samorządowe, na które akurat miały w danym okresie wpływ. Obie też bardzo niechętnie komentują swoją rolę w tej sprawie. Mnie nie udało się namówić nikogo ze szczecińskich polityków na choćby słowo komentarza. To też wymaga wnikliwej analizy. Ale kto miałby to wszystko zbadać i wyjaśniać?

– Rzecz jasna, nie wierzę już w tej sprawie w żadne komisje wewnątrzkościelne. Zwłaszcza dopóki diecezją rządzi abp Dzięga, to żaden kościelny organ nie uzyska pełnej wiedzy o podejmowanych działaniach i zaniechaniach.

Komisja, o której myślę, musiałaby mieć zresztą zasięg ogólnopolski, bo przecież za niewszczynanie postępowania w drugiej instancji przez 9 lat odpowiada instytucjonalnie archidiecezja gdańska, a personalnie abp Sławoj Leszek Głódź. Jego olbrzymia wina w tej sprawie powinna być oficjalnie publicznie ogłoszona, a on sam – zobowiązany do przeprosin za wieloletnie wstrzymanie procesu kanonicznego, co skutkowało nowymi krzywdami, zwłaszcza wobec ojca Tarsycjusza.

Nie można więc ograniczyć działań tylko do Szczecina. A skoro tak, to organem powołującym taką komisję musiałaby być Konferencja Episkopatu Polski, która jak ognia boi się tego typu działań.

A na dodatek nawet gdyby jakimś cudem udało się biskupom taką ogólnopolską komisję powołać, to i tak jej wiarygodność byłaby bardzo niska.

– Ten pomysł włóżmy więc między bajki. Dlatego wydaje mi się, że tutaj pole do działania ma Państwowa Komisja ds. Pedofilii. Nie jestem prawnikiem, więc nie mam pewności, czy polskie prawo na to zezwala. Na płaszczyźnie moralnej wydaje mi się to jednak zasadne. Przecież wszystkie procesy Dymera w sądach państwowych zakończyły się umorzeniem.

Być może tam również ktoś wywierał naciski na prokuratorów czy sędziów?

– Zważywszy na układy otaczające ks. Dymera, uważam to za niewykluczone. Procesy miały zresztą bardzo dziwny przebieg. Toczyły się latami. Jest co wyjaśniać. Powołanie takiej specjalnej komisji jest uzasadnione także wiedzą, jaką dziś posiadamy, o presji wywieranej w tej sprawie na media w 2007 r., aby o sprawie nie pisały. Ze względu na znaczenie społeczne tej sprawy komisja państwowa powinna więc uzyskać dostęp do dokumentów prokuratorskich, sądowych i kościelnych. Jest wiele osób, które komisja powinna przesłuchać.

Jako sygnalista, który w tej sprawie cały czas gra na trąbce, czekam więc na ruch ze strony pana Błażeja Kmieciaka jako przewodniczącego PKDP. A wręcz żądam tego.

A gdyby władze kościelne odmówiły udostępnienia akt?

– Można by to różnie interpretować, na przykład, że mają tu coś jeszcze do ukrycia. Dla mnie – w przypadku powołania państwowej komisji – kościelna odmowa udostępnienia akt sprawy Dymera byłaby totalną kompromitacją. A trzeba dodać, że w Szczecinie wnikliwe badanie prowadzone przez taką komisję musiałoby doprowadzić do przeanalizowania wielu innych spraw z przeszłości, nieznanych publicznie.

Co masz na myśli?

– Krążą po diecezji szczecińskiej różne pogłoski o powiązaniach Dymera z innymi ważnymi osobami. Słyszałem też opowieści o krzywdach tamtejszych sióstr zakonnych z rąk wpływowych osobistości kościelnych. Ale tu mam za mało potwierdzonej wiedzy, żeby o tym mówić publicznie – choć mam pewność moralną co do wiarygodności relacji, które znam.

Powiem więc tytułem przykładu o czymś, co dobrze znam. Chodzi mi o związki Dymera z innym duchownym, ks. Tadeuszem Uszkiewiczem. Uszkiewicz już nie żyje, zmarł w 2015 r. Był cenionym księdzem, doktorem ichtiologii, malarzem, wieloletnim proboszczem w Resku, a wcześniej w Policach.

Gdy byłem w szczecińskim seminarium duchownym, to dowiedziałem się od kolegów, że należy się przed Uszkiewiczem kryć – był bowiem zwyczaj, że on przyjeżdżał do seminarium i wybierał sobie najładniejszych kleryków czy diakonów na praktyki do swojej parafii. Najczęściej byli to blondyni. Chłopaki trzęśli przed nim gaciami. Chodziło mu przecież o znajdywanie w ten sposób nowych partnerów seksualnych.

Znam mężczyznę brutalnie wykorzystanego seksualnie (jako nastolatek) przez ks. Uszkiewicza. Bezskuteczne były jego starania, żeby zbadano przeszłość. Śmierć sprawcy – podobnie jak w Gdańsku w przypadku ks. Henryka Jankowskiego – okazała się dla kurii szczecińskiej wygodnym pretekstem, by sprawy nie wyjaśniać.

Ten pokrzywdzony mężczyzna opisał swoją historię najpierw w liście do ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego. Później pisał pod pseudonimem także do „Więzi” (zob. Jak długo jeszcze w szczecińskim Kościele będzie panowała cisza?).

– To wstrząsające świadectwa. Dodam, że ja sam słyszałem od Dymera, że Uszkiewicz był w nim zakochany. U Dymera w domu wisiał zresztą taki znaczący obraz namalowany przez Uszkiewicza. Była na nim przedstawiona głowa Jezusa. Charakterystyczne, że cała broda Jezusa namalowana była z literek TU (inicjały autora). Dymer się z tego śmiał, ale cały czas jeździł do Reska, gdzie Uszkiewicz był proboszczem…

Przez ks. Uszkiewicza wycierpiało wiele osób. Nie znam skali tego procederu. Ale ci skrzywdzeni ludzie żyją. Można ich odnaleźć. Są wśród nich również duchowni. Można i trzeba przywrócić im wszystkim poczucie sprawiedliwości. Na to jeszcze nie jest za późno. Jeśli nie teraz, to kiedy?

Miałeś kiedyś dosyć sprawy Dymera? Chciałeś odpuścić? Zwątpiłeś kiedyś, że coś się uda osiągnąć?

– Wiele razy odczuwałem zmęczenie. Najpierw chroniła mnie moja naiwność. A potem już nie mogłem odpuścić, bo przecież jestem w kontakcie z osobami najbardziej skrzywdzonymi przez Dymera i widzę konsekwencje tej tragedii w ich życiu: ich dramaty, kryzysy psychiczne, myśli samobójcze. Gdybym odpuścił, to by oznaczało, że zgadzam się na tę nieprawość.

Myśląc tylko po ludzku, to dla swojego komfortu już dawno temu powinienem był dać sobie z tym wszystkim spokój. Ale wiara to jest dla mnie Chrystus. I wierzę, że – niezależnie, jak postępują władze Kościoła – Chrystus wzywał mnie do dalszego działania. Odpuszczając, sprzeniewierzyłbym się swojemu powołaniu.

Wspomniałeś wcześniej, że uważasz się także za ofiarę ks. Dymera. W jakim sensie?

– Początkowo tak o sobie nie myślałem. Pamiętałem, co prawda, że on próbował się do mnie dobierać na wyjeździe wakacyjnym, ale dopowiadałem sobie: przecież do niczego nie doszło, jedynie mnie pogłaskał i popieścił. Dopiero lata później jeden z kolegów uświadomił mi, że ja też doświadczyłem ze strony tego księdza molestowania seksualnego. Mówiąc językiem prawa karnego: innych czynności seksualnych.

Na wyjeździe wakacyjnym w 1991 r. Dymer kładł się nocami kolejno obok różnych chłopaków. Mimo że miał swój pokój do spania, przychodził do nas, śpiących na zsuniętych łóżkach. Pewnego razu położył się koło mnie. Tak blisko się do mnie przysuwał, żeby nie było miejsca między nami. Głaskał mnie po twarzy, całował, lizał, macał, chuchał w szyję, obejmował mnie nogą i ręką. Całą noc leżałem potem sztywny. Opowiadałem o tym, zeznając w prokuraturze w 2008 r.

Zeznawałeś wtedy jako świadek, a nie jako ofiara?

– Jako świadek. Przesłuchująca mnie prokurator też nie zrozumiała, o czym jej opowiadam i nie uznała tego zeznania za informację o przestępstwie. Sam sobie musiałem to na nowo przemyśleć sporo lat później.

Czy pamiętasz, jak wtedy jako nastolatkowie reagowaliście na takie zachowania Waszego duszpasterza?

– Pamiętam, że dziwiliśmy się takiemu zachowaniu, ale nie traktowaliśmy go jako czegoś szkodliwego. Tak bardzo byliśmy w Dymera wpatrzeni, zafascynowani jego działalnością, że nie przychodziło nam do głowy, iż on mógłby czynić coś złego.

Rozmawiałeś wtedy z kimś o tym doświadczeniu z wakacji?

– Powiedziałem o tym mamie, ale ona uznała, że pewnie mi się przyśniło. I żebym głupot na księdza nie opowiadał, bo to dobry człowiek.

Dla mojej mamy duże znaczenie miało natomiast doświadczenie z Karolkiem, chyba 12-letnim chłopcem z Ogniska, wyglądającym na 10 lat. Mój brat Marek przywoził go czasem do naszego domu rodzinnego, aby chłopak zaznał serdecznej, ciepłej atmosfery domowej. Ja byłem już wtedy w seminarium duchownym.

Pewnego razu Karolek zaczął płakać w naszym domu. Powiedział we łzach mojej mamie, że nie chce wracać do Ogniska, do księdza Dymera. Mama go przekonywała, że przecież ksiądz tyle dobra dla niego robi. A on odparł dosłownie: „Ja nie chcę mieć z tą k… księdzem nic do czynienia”. I poprosił, żeby państwo Mogielscy go adoptowali. To nie było możliwe.

Niestety, potem Karolek trafił do domu dziecka. A wkrótce popełnił samobójstwo. Gdy mama usłyszała później o zarzutach wobec Dymera, przypomniała sobie słowa Karolka, które mocno zapadły jej w pamięć.

Ja natomiast słyszałem od naocznego świadka, jak na wyjeździe w Tatrach z wychowankami z Ogniska ks. Dymer wysyłał Karolka na górę do pokoju bp. Stefanka. Chłopiec ostro protestował. Płakał, wrzeszczał, wił się po podłodze, trzymał się jakiejś poręczy. Ale Dymer go strasznie zbił i zaciągnął na górę do biskupa. Więcej nie wiem, ale wiem, że to wszystko wymaga wyjaśnienia. Samobójstwo Karolka jest dla mnie niemilknącym wołaniem o pomoc wielokrotnie skrzywdzonego dziecka.

Uff… Dziękuję Ci raz jeszcze za działania, które od lat podejmujesz w tej sprawie. I raz jeszcze przepraszam, że gdy przyszedłeś do mnie z tą sprawą w 2007 r., to niby przejąłem się i coś próbowałem się dowiedzieć, ale potem bezradnie rozłożyłem ręce. Wydawało mi się wtedy, że jako publicysta nic już tu nie potrafię pomóc. Podjęcie wysiłku katolickiego dziennikarstwa śledczego przekraczało wtedy moją wyobraźnię. Dopiero ponad 10 lat później zrozumiałem, że właśnie ja mam tu zadanie do wykonania. Dziś już przynajmniej wiemy, że Kościół nieodwołalnie uznał ks. Dymera za winnego wykorzystywania seksualnego wychowanków w szczecińskim Ognisku.

Przeczytaj także: Historia kościelno-sądowej ciuciubabki. Kalendarium sprawy ks. Dymera