Rozwój doktryny Kościoła: niezmienność czy stabilność?

O tym, jak rozwija się doktryna, porozmawiają Piotr Gutowski, ks. Robert Woźniak i Zbigniew Nosowski.

„Kościół wiele się nauczył z nierozsądnych potyczek z nauką, a zwłaszcza tego, że kończyły się one koniecznością odrzucenia pewnych poglądów uznawanych dawniej za składnik religijnego obrazu świata.” – pisze w wiosennej „Więzi” prof. Piotr Gutowski. Apeluje, aby rozwój doktryny Kościoła uwzględniał osiągnięcia współczesnej nauki. Twierdzi też, że teologowie winni uznać, iż „pewne moralne prawdy mogą zostać odkryte w środowisku pozakościelnym, a przeoczone przez Kościół – i vice versa: przeoczone przez laicki świat, a odkryte w Kościele”.

Spojrzenie znawcy współczesnej filozofii będzie w tej debacie komentował teolog szukający dróg odnowy teologii dogmatycznej. Jak odpowie ks. Woźniak na tezę Gutowskiego, że w rozwoju kościelnej doktryny powinno chodzić nie tyle o niezmienność, ile o stabilność?

W eseju „Inkluzywizm, błogosławiona niejasność i chwalebna otwartość”, który jest inspiracją do tej dyskusji, filozof z KUL twierdzi, że Kościół mógłby skorzystać z refleksji nad strukturą i rozwojem nauki. W jego ujęciu nauka nie opiera się na niewzruszonym fundamencie, na którym cegła po cegle powstaje gmach wiedzy. Czasem dla rozwoju nauki potrzebny jest remont całej dotychczasowej budowli sięgający nawet fundamentów. Doktryna Kościoła zapewnia wiernym stabilność w gwałtownie zmieniającym się świecie, ale z drugiej strony – eksponując zasadę niezmienności – nie potrafi poradzić sobie z akceptacją zmian, które dla osoby racjonalnej są konieczne.

Gutowski zachęca do odrzucenia zasady niezmienności doktryny i zastąpienia jej bardziej elastycznym pojęciem stabilności, która takie zmiany dopuszcza. A na lęk przed zniszczeniem tego, co istotne w doktrynie odpowiada, że nawet jeśli porównać rozwój kościelnej doktryny „do remontowania zabytkowego pałacu, nad którym czuwa skrupulatny konserwator zabytków, to i tak możliwy zakres zmian w stosunku do pierwowzoru jest bardzo duży”.

Piotr Gutowski – ur. 1961, filozof, prof. dr hab. Wieloletni kierownik Katedry Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 2012–2020 był przewodniczącym Komitetu Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk. W wiosennym numerze „Więzi” – autor eseju „Inkluzywizm, błogosławiona niejasność i chwalebna otwartość”, który jest inspiracją do tej dyskusji.

Ks. Robert Woźniak – ur. 1974, duchowny archidiecezji krakowskiej, dr hab. teologii dogmatycznej, profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Ostatnio wydał: „Praca nad dogmatem. W drodze do odnowy teologii dogmatycznej” (WAM 2021). W „Więzi” m.in.: współautor książki „Wielkie tematy teologii” , autor esejów o papieżu Franciszku (był jego tłumaczem w trakcie Światowych Dni Młodzieży 2016 r. w Polsce).

Ich dyskusję poprowadzi Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny kwartalnika „Więź”.

Spotkanie zainspirowane jest wiosennym numerem „Więzi”.

Kwartalnik dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.