Nosowski: Już nie marzę o Kościele. Nie widzę drogi, ale ufam

Wyczerpała się żywotność chrześcijaństwa. Nie uzdrowią Kościoła tylko reformy strukturalne – mówi „Tygodnikowi Powszechnemu” Zbigniew Nosowski.

O kryzysie Kościoła w najnowszym „Tygodniku Powszechnym” Artur Sporniak rozmawia ze Zbigniewem Nosowskim. Redaktor naczelny kwartalnika „Więź” 24 listopada odebrał w Krakowie Nagrodę Znaku i Hestii im. ks. Józefa Tischnera – za pisarstwo będące kontynuacją tischnerowskiego „myślenia według wartości”.

Nosowski wyznaje, że już nie marzy o Kościele, bo „oddawanie się marzeniom byłoby w obecnej sytuacji piękno­duchostwem”. Próbuje natomiast „zidentyfikować wyzwania i zadania długiego procesu niezbędnej odnowy. Aczkolwiek ze świadomością, że ona nie ruszy prędko, a jej owoce to kwestia dalekiej przyszłości”.

Przeżyłem i przepracowałem upadek mojego największego duchowego autorytetu, Jeana Vaniera, założyciela wspólnot wokół osób z niepełnosprawnościami. Już nic nie jest w stanie mnie bardziej rozczarować

Zbigniew Nosowski

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

„Reforma nie ruszy z wielu powodów – zaznacza. – Na przykład przed Soborem Watykańskim II pojawiły się oddolne ruchy – biblijny, ekumeniczny i liturgiczny – które przygotowywały grunt dla głębokich zmian. Teraz podobnych inicjatyw nie widać. Nie ma też teologów, którzy byliby zdolni opracować wielką nową syntezę doktryny chrześcijańskiej z – nieznanymi jeszcze – głównymi ideami nowej epoki dziejów ludzkości, w którą wchodzimy”.

„Niektórzy mają niski próg wrażliwości i odchodzą z Kościoła. Wielu prawych ludzi tak uczyniło. Rozumiem ich, ale mam zupełnie inaczej. Ja przeżyłem – i przepracowałem – upadek mojego największego duchowego autorytetu, Jeana Vaniera, założyciela wspólnot wokół osób z niepełnosprawnościami. Dlatego już nic nie jest w stanie mnie bardziej rozczarować” – podkreśla redaktor naczelny „Więzi”. I dodaje: „W tym sensie jest mi łatwiej. A będąc zaangażowanym w inicjatywę «Zranieni w Kościele», mam przeczucie, że jeszcze dna nie sięgnęliśmy”.

„Co więcej, w gronie tych kilku osób, które zaczęły uprawiać katolickie dziennikarstwo śledcze, wykonujemy coś, co przypomina robotę szambonurka – wyznaje Nosowski. – Niektórym w Kościele wciąż się wydaje, że wystarczy jedynie mocniej docisnąć pokrywę szamba, to wtedy będzie mniej cuchnęło. My natomiast wychodzimy z założenia, że trzeba to szambo porządnie wyczyścić. Zakładamy też, że gdzieś tam na dnie dotrzemy do takiej nadziei, której już nie da się podważyć. Ale to bolesny i ryzykowny proces, bo gdy czyścimy szambo, to wyciągamy brudy, które mocno śmierdzą – i niektórzy ludzie mogą uciec”.

O tym, że czasem trzeba skoczyć z dużej wysokości do szamba, by ocalić prawdę w Kościele, mówiła ostatnio w podcaście Nosowskiego dziennikarka i teolożka Monika Białkowska.

Podcast dostępny także na Soundcloud

Nosowski wyjaśnia w rozmowie „Tygodnika” znaczenie obecnej na łamach „Więzi” metafory ciemnej nocy Kościoła (tytuł prowadzonego przez niego podcastu to właśnie „Półprzewodnik po nocy ciemnej” – można go słuchać na Soundcloud i na popularnych platformach podcastowych). Jego zdaniem „w odwołaniu do nocy ciemnej jest ukryta nadzieja, że tam się znajdzie Boga w nowy sposób. Może Bóg chce, byśmy odrzucili pewne przywiązania, zwyczaje czy wzorce postępowania. On ogołaca Kościół, by zobaczyć go piękniejszym”.

„Problemem jest nie tylko sam Kościół, trzeba zejść także głębiej. Wyczerpała się żywotność chrześcijaństwa. Tego nie uzdrowią reformy strukturalne” – dopowiada.

Prowadzący rozmowę Artur Sporniak przywołuje tekst Marka Kity „Pogorzelcy spod znaku nadziei” z jesiennego wydania kwartalnika „Więź”. „Kościół jako system władzy i kontroli to nie tylko błąd, ale wręcz zdrada Ewangelii” – pisze w nim Kita. „Trudno to powiedzieć mocniej” – komentuje Sporniak.

Właśnie – jak tłumaczy to Nosowski – „problem władzy i biskupstwa jest jedną z najważniejszych kwestii doktrynalnych, które trzeba uporządkować w tym wielkim procesie katolickiej reformacji”. I dodaje: „Ktoś nam ukradł Kościół”.

Co robić? „Możemy podejmować działania bez czekania na zgodę biskupów. Dlatego proponuję raczej rozwijać małe wspólnoty kościelnej wiarygodności niż grupy dyskusyjne o reformie Kościoła. Skupmy się na tym, co pierwotne: na ocalaniu i odradzaniu chrześcijaństwa w sobie i wokół siebie. Z tego może kiedyś wyniknie także reforma Kościoła” – mówi redaktor naczelny „Więzi”. – „Modlitwa, bliskość ze Słowem przez lekturę Biblii i bycie dla innych to sposób na owo odradzanie chrześcijaństwa w sobie i wokół siebie, to zalążek Kościoła”.

Nosowski podkreśla, że „podstawowym lekarstwem na złe doświadczenie Kościoła jest dobre doświadczenie Kościoła. A do tego niezbędna jest wspólnota wokół Eucharystii i ubogich”.

Dla niego samego ważna stała się ostatnio modlitwa Thomasa Mertona z książki wydanej przed laty przez Znak. Zaczyna się od wyznania: „Boże, nie mam pojęcia, dokąd zmierzam. Nie widzę drogi przed sobą. Nie mogę wiedzieć na pewno, gdzie ona się kończy, ani też nie znam tak naprawdę samego siebie. A fakt, że uważam, iż postępuję zgodnie z Twoją wolą, nie oznacza, że tak rzeczywiście jest”. Ale kończy: „zawsze będę Ci ufał, nawet choćby mi się wydawało, że jestem zagubiony i w cieniu śmierci”.

Przeczytaj też: Zbigniew Nosowski – sprzymierzeniec dialogu, otwartości i krytycznej wierności

DJ, JH