rE-medium | Tygodnik Powszechny

Wiosna 2024, nr 1

Zamów

Recenzje

Aleksandra Zińczuk, „Czas Literatury” zima 2022/2023, nr 4

Wesprzyj Więź

Rzeczowa korespondencja ludzi autentycznie zaangażowanych w sprawy kraju i kierunek polityki Europy Środkowo-Wschodniej stanowi niepowtarzalny dokument ponad czterdziestu lat życia na wychodźctwie. Piszą do siebie na przemian z Paryża do Madrytu dwaj wybitni intelektualiści, gdzieś w tle powojennej Polski, długo obejmującej ścisłą cenzurą takich twórców jak antykomunistyczny Łobodowski. […]

Książka ujawnia wiele istotnych aspektów ówczesnego życia emigracji literackiej, możliwości działania w nowych środowiskach, ich trudnościach finansowych, wewnętrznych sporach. Dopowiada niuanse emigracyjnych biografii, podszytych sympatiami oraz sporami politycznymi. Rysuje się równocześnie obraz relacji Giedroycia czy Łobodowskiego z emigrantami ukraińskimi. Ale listy zawierają także tę mniej standardową wiedzę na temat relacji znajomych, które sprawiają, że wielcy ludzie stają się nam bliżsi poprzez wspólnotę wartości oraz interesów, ale także zmienne nastroje i emocje objawiające się w wymianie zdań, starciach czy próbie porozumienia się z drugim człowiekiem. […]

Redaktorka i edytorka tomu korespondencji zasługuje na niejedną nagrodę za przygotowanie tego opracowania. Suplementarne kwerendy biblioteczne, doskonała znajomość spraw historii i kultury ukraińskiej, niebywałe zorientowanie w środowisku paryskiej „Kultury” oraz wiedza pozaliteracka pozwoliły Bogumile Berdychowskiej na stworzenie fantastycznego narzędzia. Pod postacią rozbudowanych przypisów, pełnych biogramów, dopowiadających cytatów, odsłania z najwyższą precyzją kulisy kontekstów skomplikowanego powojnia. Badaczka z lekkością i jednoczesną rzetelnością umożliwia swobodną nawigację po meandrach epistolograficznych. Stworzyła przy okazji swoiste kompendium wiedzy w zakresie problematyki wschodniej, a we wstępie zwarty, przejrzysty przegląd życiorysu i twórczości Łobodowskiego. Do tej pory aktualnego przede wszystkim na lubelskiej prowincji. Za sprawą tej książki jest szansa na popularyzację pisarza w ponadlokalnym kontekście. Tak oto powstają kanoniczne opracowania, po które zainteresowani będą sięgać wielokrotnie.