Zima 2024, nr 4

Zamów

Recenzje

Jolanta Dudek, „Nowe Książki” 2018, nr 3

„Conradiana” Rafała Marcelego Blütha zawierają studia i artykuły z lat 1928–1938, poświęcone Josephowi Conradowi, znanemu angielskiemu pisarzowi o polskim zapleczu kulturowym. Cechuje je rzetelność poznawcza, inwencja interpretacyjna oraz poszanowanie osobowości człowieka. (…)

Wiedzę i wrażliwość czytelnika znacznie poszerzają oryginalne analizy Blütha słabo znanych w Polsce powieści Conrada, takich jak: „Szaleństwo Almayera”, „Zwycięstwo”, „Ocalenie”, „Korsarz”, „Złota strzała” lub jednorazowo przywołany autobiograficzny tom „Ze wspomnień”, o którym dowiadujemy się, że został częściowo oparty na „Pamiętniku” wuja i opiekuna Conrada, Tadeusza Bobrowskiego, niezbyt przychylnego ojcu pisarza. Blüth interpretuje poszczególne utwory Conrada w kontekście jego twórczości. Śledzi metamorfozy problematyki i trafnie wydobywa metafizyczny podtekst, ukryty pod powierzchnią zmysłowych obrazów, które wyrażają niejasne, podświadome przeżycia bohaterów. Podkreśla, że u Conrada jedynie świadoma wola walki ze złem decyduje o życiu godnym człowieka. Przypomina, że dla pisarza groźnym żywiołem jest nie tylko nieokiełznane morze („Tajfun”), kopalnia srebra czy wzburzony tłum („Nostromo”), ale także nieokiełznana wyobraźnia, zdolna rozhuśtać bez miary bezpodstawne iluzje i negatywne emocje. One właśnie przyczynią się do upadku Lorda Jima i zbuntowanego samotnika Axela Heysta ze „Zwycięstwa”, który zaprzepaści wielką miłość. Blüth ujawnia też istotne związki dzieł Conrada z utworami Byrona, Szekspira i tragedią grecką. Wprowadza pojęcie winy tragicznej i złowrogiego losu, który niweczy działania ludzi.