Czy to, co udało się powiedzieć rozmaitym myślicielom o spotkaniach pomiędzy ludźmi w naszym tu i teraz, może nam pomóc dotknąć tego, co wydarza się wewnątrz wiary? Czy mają coś wspólnego „spotkanie Boga” i spotkanie z siedzącym naprzeciw cielesnym Ty?
„Doświadczyć źródłowo drugiego człowieka to spotkać go” – pisał Józef Tischner w swoim słynnym eseju Fenomenologia spotkania z 1978 roku1. W tym krótkim zdaniu krakowski filozof zdołał pomieścić fundamentalną intuicję, do której zachodnia filozofia nie zdołała dojrzeć przed XX wiekiem – a gdy już się to dokonało, miały w tym swój udział religijne podszepty spoza hermetycznego kręgu myśli akademickiej.
Intuicja ta głosi, że właściwym sposobem dotarcia do tajemniczej rzeczywistości, jaką jest ktoś inny niż ja sam, jest spotkanie z nim. Nie analiza psychologiczna, portret społeczny, zsumowanie kulturowych kontekstów, w jakich ktoś funkcjonuje, żadnego rodzaju metodologia, w której Inny dany mi jest jako przedmiot, o którym chciałbym uzyskać wiedzę pewną.
Człowiek z człowiekiem – człowiek z Bogiem
Spotkanie nie jest, co prawda, kluczem, którego konstrukcja daje nam pewność otwarcia – ale dzięki niemu Ja przestaje być nieporuszonym obserwatorem i rozchyla się na podmuch obecności Ty. Jak pisał zapomniany już dziś nieco Gabriel Marcel: „Kilkakrotnie miałem sposobność podkreślać metafizyczne znaczenie spotkania […]. Spotkać kogoś to nie znaczy tylko wyminąć go; to znaczy przynajmniej przez chwilę być przy nim, z nim; jest to współobecność”2.
Oczywiste wydaje się, że słowo to nie jest przez filozofów takich jak Józef Tischner, Gabriel Marcel czy Jerzy Bukowski rozumiane w sposób błahy i potoczny – jako natknięcie się na kogoś w codziennej krzątaninie. Przeciwnie, wskazuje na wydarzenie, które naszą codzienność przerywa, ustanawia wyrwę, przez którą do naszego biegu rzeczy wkrada się siła zdolna dokonać gruntownego przemeblowania. To właśnie wymiar kairotyczny – wskazujący na niezwykłość nawiedzenia, w trakcie którego coś w naszym losie się waży – jaki w słowie „spotkanie” jest zawarty, zadecydował o jego karierze.
Wykup prenumeratę „Więzi”
i czytaj bez ograniczeń
Pakiet Druk+Cyfra
-
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
z bezpłatną dostawą w Polsce - 4 numery „Więzi” w formatach epub, mobi, pdf (do pobrania w trakcie trwania prenumeraty)
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl na 365 dni (od momentu zakupu)
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Jeśli mieszkasz za granicą Polski, napisz do nas: prenumerata@wiez.pl.
Pakiet cyfrowy
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl (od momentu zakupu) przez 90 lub 365 dni
- Kwartalnik „Więź” w formatach epub, mobi, pdf przez kwartał lub rok (do pobrania
w trakcie trwania prenumeraty)
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” zima 2023 jako część bloku tematycznego „Doświadczyć Boga”.
Pozostałe teksty bloku:
Marek Kita, „Bóg jak powietrze. Paradoks komunikacji z Nieuchwytnym”
„Bóg obecny, szukający, milczący”, rozmawiają Andrzej Draguła, Piotr Weiser, Magdalena Zowczak i Zbigniew Nosowski
