Przywracanie elementarnej sprawiedliwości

Wyrok sądu w sprawie Pawła M. potwierdza ustalenia komisji. Wciąż jednak Kościół w Polsce nie jest w stanie zacząć poważnej rozmowy o systemowych przyczynach wykorzystywania seksualnego.

Jak informuje Więź.pl, dominikanin Paweł M. został skazany na cztery lata więzienia. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny, a adwokaci zapowiedzieli apelację.

Zacznę komentarz od nuty osobistej. To dla mnie ważny wyrok, bo potwierdza on ustalenia komisji, której miałem zaszczyt być przewodniczącym. To, że sędzia odmówiła zwolnienia Pawła M. z aresztu, pokazuje, że miała świadomość powagi popełnionych przez dominikanina zbrodni. Natomiast fakt, że nie odczytała uzasadnienia, świadczy o tym, że nie chciała ponownie traumatyzować osób, które głęboko skrzywdził Paweł M. Ten wyrok jest więc – w znacznym stopniu – potwierdzeniem tego, co ustaliliśmy rok temu.

Sprawa Pawła M. w istocie niewiele nauczyła Kościół w Polsce. Przemoc (nie tylko seksualna) nadal jest tu usprawiedliwiana

Tomasz Terlikowski

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Jeśli coś mnie martwi czy dotyka, to może jedynie to, że gdzieś w głębi serca – może dlatego, że słuchałem świadectw osób, które później zeznawały przed sądem – czuję, iż ten wyrok jest nieadekwatny do miary zbrodni. Wiem oczywiście, że Paweł M. był sądzony tylko za ostatni z długiego ciągu swoich – udrapowanych religijnie – przestępstw: całego ciągu tortur, gwałtów i okrucieństwa przebranego w szaty charyzmatycznej pobożności. Gdyby był sądzony za wszystkie, to wyrok musiałby być surowszy, niestety takie sprawy wciąż ulegają przedawnieniu (choć moim zdaniem, jako w swojej istocie tortury, nie powinny) – i stąd tak łagodna kara.

Ważne jest dla mnie jednak to, że sąd także w tej ostatniej sprawie – choć była ona pod pewnym względami mniej spektakularna (co nie oznacza mniej oczywista) – dostrzegł gwałt, nadużycie władzy, uzależnienie. To nie tylko daje nadzieję kolejnym osobom, które doznały krzywdy w Kościele, ale także uświadamia, że polskie sądy powoli zaczynają rozumieć, iż gwałt zachodzi nie tylko wówczas, gdy ofiara krzyczy na znak protestu – ma on o wiele szerszy zakres. To dobry znak, bo oznacza to poszerzenie praw skrzywdzonych osób, uświadamia skalę tej krzywdy i chroni ich lepiej.

Skłamałbym jednak, gdybym chciał powiedzieć, że moim zdaniem to już koniec tej sprawy. Tak nie jest. I wcale nie chodzi o to, że wyrok nie jest jeszcze prawomocny, a adwokaci Pawła M. już zapowiedzieli apelację, lecz o to, że ta sprawa w istocie niewiele nauczyła Kościół w Polsce.

Przemoc (nie tylko seksualna) nadal jest tu usprawiedliwiana. Pseudoreligijność – oparta na poczuciu lęku, umacnianiu neuroz, budowaniu alternatywnego świata, a czasem wręcz sekty – ma się świetnie. Sukces nadal usprawiedliwia działania szkodliwe psychicznie, a pytania o to, jak powinna wyglądać zdrowa religijność, nadal się nie pojawiają. Nie jesteśmy także w stanie – co również ma znaczenie – zacząć poważnej rozmowy o systemowych przyczynach tego, co wówczas się stało, o tym, że za tego typu zbrodnie odpowiada nie tylko sam przestępca, lecz także system, w którym on funkcjonuje: model działania, klerykalizm, wiara w to, że cel uświęca środki, a sukces usprawiedliwia zło itd.

I na koniec, choć odczuwam dziś satysfakcję z tego wyroku, nie mogę nie powiedzieć o jeszcze jednym. Gdy komisja kończyła pracę nad raportem w sprawie Pawła M., mieliśmy wrażenie, że przecieramy jakieś ścieżki, że wiedza i doświadczenie zebrane przez grupę ludzi, którzy tej sprawie oddali wiele miesięcy swojego życia (jeszcze raz dziękuję im wszystkim: dr. Sabinie Zalewskiej, Bogdanowi Stelmachowi, Wioletcie Konopie-Stelmach, prof. Michałowi Królikowskiemu, dr. Sebastianowi Dudzie, ks. dr. Michałowi Wieczorkowi, o. Jakubowi Kołaczowi SJ), będą jakoś wykorzystane przez Kościół w Polsce.

Nic takiego się nie stało. Nie ma nowych komisji, nie ma nowych spraw, nikt nie korzysta z tego doświadczenia. A przecież ludzie, którzy napisali tamten raport, mogliby przekazać tę wiedzę dalej. Inni nie musieliby zaczynać od nowa. Ale na razie nie ma w ogóle chętnych do tego, by tego sprawy badać, by powierzyć je niezależnym komisjom. I to także bardzo mnie dzisiaj boli.

Nie, nie dlatego, że chcę być przewodniczącym jakiejkolwiek innej komisji, bo są inni zdecydowanie lepsi. Boli dlatego, że wiem, iż wśród członków naszej komisji są ludzie, którzy mogliby stanąć na czele każdej innej komisji, w tym ogólnopolskiej, a my wszyscy moglibyśmy być realną pomocą w takich sprawach. Jednak nie jesteśmy – bo Kościół w Polsce w swojej dominującej większości wcale nie chce oczyszczenia.

Dość jednak narzekania. Dziś jest ważny dzień. Dzień przywrócenia elementarnej sprawiedliwości. I z tego naprawdę się cieszę.

Przeczytaj także: Tomasz Terlikowski, Nie da się zobaczyć piekła i zostać takim samym