Kiedy brakuje nam odwagi, by się zbuntować

Bunt i rewolucja to słowa, które z trudem utożsamiamy z tradycją judeo-chrześcijańską. Niesłusznie. Przypomnijmy sobie historię Abrama.

Odkąd opowiadano historię powołania Abrahama, podkreślano jego buntowniczą naturę wobec zastanej rzeczywistości. Jako młodzieniec buntował się przeciwko religijnemu światu i odpowiedziom udzielanym mu przez ówczesne autorytety.

Zanim „Pan rzekł do Abrama” (Rdz 12,1) i roztoczył przed nim wizję przyszłości, przygotował grunt pod to spotkanie: stworzył świat pachnący chwałą i każdy dzień napełnił gwarem wszystkiego, co żyje. Mimo wojen i konfliktów, tyle piękna jest wokół nas. A ty „zabiegasz, turbujesz się, by dzień ten przeżyć, a nie pomyślisz nawet, co się okólnie dzieje, jakie to kadzielne zapachy wioną światem, od jakich świętych ołtarzy idą głosy, jakie utajone cuda są wszędy!” – pisał w czasach zaborów Władysław Reymont w „Chłopach”.

Abram już w dzieciństwie przestał kłaniać się bałwanom. Za młodu zbuntował się przeciwko wielowiekowej tradycji, która kazała mu czcić martwe przedmioty. Ten bunt miał go doprowadzić do głębokiej wewnętrznej przemiany

o. Wojciech Żmudziński

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Abram musiał znać w dzieciństwie zapach i głos Boga, który niczym nie przypominał świętych figurek z mezopotamskiego panteonu – bożków strzegących domu, specjalizujących się w odnajdywaniu rzeczy zgubionych i rozwiązywaniu spraw beznadziejnych. Zachwycał się tajemniczym Bogiem obecnym we wszystkim, co żyje. Gdyby nie dostrzegał ołtarzy natury, które później opisał Reymont, jak rozpoznałby Jego głos? „Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę” (Rdz 12.1). Nie utrwalaj już raz wydeptanych ścieżek, które prowadzą donikąd. 

Abram wyznaje swoją wiarę w Boga, Stworzyciela nieba i ziemi, w siedemnastym rozdziale Księgi Rodzaju. Gdy dotarł do ziemi obiecanej, odniósł zwycięską bitwę i spotkał się z Melchizedekiem, zawołał: „Wznoszę moje ręce ku Panu, Bogu Najwyższemu, Stworzycielowi nieba i ziemi” (Rdz 17,22). Ta wiara nie wzięła się znikąd. Według niektórych rabinów wpatrując się w piękno natury, odkrył, że był oszukiwany. Zrozumiał, że jest wolnym człowiekiem i że żadna tradycja nie będzie mu narzucała, jak ma postępować. „Spoglądając w gwiaździste niebo, Abram wyraźnie zrozumiał, że nie gwiazdom trzeba się podporządkować, lecz Temu, który jest ich Panem i je stworzył” – pisał kard. Carlo Maria Martini w swojej książce o Abrahamie. 

Rewolucyjna religijność młodego Abrahama

Rabiniczne źródła opowiadają barwne historie o stosunku młodego Abrama do Boga Stwórcy i do tradycji religijnej wyznawanej przez jego rodziców. W kraju, z którego pochodził, nie wierzono, że Bóg stworzył świat. Bogowie powstawali, wyłaniali się, rodzili się na różne sposoby w naturalnym tworzeniu się światów. Ojciec Abrama, Terach, znał dobrze miejscową mitologię i, jak czytamy w talmudycznych hagadach, trudnił się wyrabianiem statuetek przedstawiających różne bóstwa. Gdy udawał się ze straganem, by handlować swoimi wyrobami, zabierał ze sobą nastoletniego Abrama. 

Pewnego razu Terach poprosił syna, by popilnował przez jakiś czas straganu ze świętymi figurkami, a sam poszedł coś załatwić. Podczas nieobecności ojca jeden z kupców zaczął się dopytywać, który z bożków będzie najlepiej strzegł jego domu.

– Ile ma pan lat? – zapytał Abram.
– Skończyłem sześćdziesiąt.
– I nie wstyd panu kłaniać się posążkowi, który ma zaledwie kilka dni?

Mężczyzna odszedł zniesmaczony.

Gdy Terach powrócił, zastał wszystkie gliniane figurki potłuczone.

– Co się stało? – zapytał.
– Pokłóciły się bałwany o to, kto jest z nich najważniejszy – odparł Abram.

Z pewnością nie uszło mu to na sucho. Tego typu historie, przypisywane dorastającemu młodzieńcowi, który miał w przyszłości opuścić swój rodzinny kraj, mają świadczyć, że Abram już w dzieciństwie przestał kłaniać się bałwanom. Za młodu zbuntował się przeciwko wielowiekowej tradycji, która kazała mu czcić martwe przedmioty. Ten bunt miał go doprowadzić do głębokiej wewnętrznej przemiany. 

Bunt przeciwko zastanej rzeczywistości

Bunt przeciwko zastanej rzeczywistości nie jest czymś wyjątkowym ani nowym. Nie wymyśliły go dzisiejsze nastolatki kontestujące zwyczaje rodziców i odmawiające chodzenia na lekcje religii. Bunt przeciwko obrazowi Boga jest znakiem dojrzewania każdego człowieka bez względu na to, w jakiej epoce przychodzi mu żyć. Czy zawsze prowadzi do pozytywnej przemiany? Czy pomaga młodym ludziom ukształtować własny system wartości, zbudować właściwy obraz siebie, odnaleźć w świecie swoje miejsce? 

Współcześni liderzy, wspominając lata swojego dzieciństwa, przyznają, że buntowali się, że podnosili rękę na rodzinne świętości i byli dumni, że rzucili w twarz najbliższym, co myślą o ich przekonaniach i praktykach religijnych. 

Jerzy Owsiak, szef Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, buntował się w młodości przeciwko szarzyźnie, obojętności i egoizmowi. Po trzydziestce postanowił coś z tym zrobić. Nie dał za wygraną. Ten młodzieńczy bunt przekuł w dorosłym życiu w budowanie kultury solidarności. 

Albert Camus, autor słynnej „Dżumy” i laureat literackiej Nagrody Nobla, dorastając, miał wstręt do konformizmu i ustalonego porządku. Buntował się przeciwko nierównościom społecznym. Gdy w pewnym momencie życia stwierdził, jak sam wspomina, że nie jest w stanie zmienić świata, postanowił walczyć piórem, by świat się przynajmniej nie rozpadł. 

Papież Franciszek, zwracając się do młodych w 2015 roku, zaapelował, aby nie zgadzali się na narzucaną przez świat kulturę tymczasowości, aby byli rewolucjonistami, sprzeciwiali się banalizowaniu miłości, niszczeniu i oszpecaniu tego, co piękne. „Idźcie pod prąd!” – nalegał.

„Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga; łam, czego rozum nie złamie” – uczyliśmy się za młodu słów Mickiewicza z „Ody do młodości”. Co nam z tego zostało? Wielu ludziom starcza dziś odwagi jedynie do wspominania wielkich reformatorów z przeszłości. 

Jeśli więc jesteś jeszcze młody duchem, zbuntuj się przeciwko zniewalającym, uprzedmiatawiającym cię zwyczajom i konwenansom, również tym panującym w Kościele. Pomyśl, jak wiele przez to zyskasz i nie bój się stracić ziemi, na której stoisz. Wyrusz ku mniej pewnej, lecz bardziej szlachetnej przyszłości. Jak Abraham.

Przeczytaj też: Duchowość wyjścia w nieznane