Abp Grzegorz Ryś nie zachował przepisów liturgicznych podczas spotkania z młodzieżą. Przeprasza i wyjaśnia

Widziałem tysiące młodych przystępujących do Komunii. Wszelkie zarzuty o rzekomą profanację czy brak szacunku wobec Eucharystii uważam za dalece niesprawiedliwe i bezpodstawne – pisze abp Grzegorz Ryś w liście do przewodniczącego Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP. Ten przypomina, że księżom nie wolno „na własną rękę w celebracji Mszy świętej niczego dodawać, opuszczać ani zmieniać”.

13 września na łódzkim stadionie „Orła” odbyło się spotkania ewangelizacyjne dla młodzieży Arena Młodych „Reset”. Obecny na nim abp Grzegorz Ryś pominął obrzędy wstępne mszy oraz liturgii słowa i przewodniczył liturgii eucharystycznej. Posypały się gromy.

„Wydarzenie to miało charakter wyjątkowy i jednorazowy”

Hierarcha został wezwany przez Komisję ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski do złożenia wyjaśnień. W liście z 17 września do przewodniczącego gremium bp. Piotra Gregera przeprosił „wszystkich, którzy poczuli się zgorszeni lub choćby zaniepokojeni formą celebracji Eucharystii” na stadionie.

„Uznaję, iż podczas tej celebracji nie dochowałem wszystkich norm i kanonów z nią związanych. Powodem mojego postępowania nie było wszakże ani lekceważenie, czy kwestionowanie przepisów liturgicznych, lecz rozeznanie (poprzedzone także długą modlitwą i konsultacjami) zarówno co do charakteru samego wydarzenia, jak i co do duchowych potrzeb, wrażliwości i pobożności biorących w nim udział młodych ludzi. Wydarzenie to miało charakter wyjątkowy i jednorazowy” – zaznaczył hierarcha.

Jak tłumaczył, „chociaż niektóre z norm liturgicznych nie zostały dochowane co do litery, to jednak nie zostały naruszone co do sensu, i co do Ducha”. „Widziałem setki, a nawet tysiące (dokładnie 6,5 tysiąca) młodych ludzi, którzy z uwagą słuchali Bożego Słowa, i – nim poruszeni – poważyli się na decyzję nawrócenia i podejścia do sakramentu pojednania i pokuty, a następnie nie tylko z wielką radością, lecz także pobożnością, wręcz pietyzmem, przystąpili do Komunii świętej. A wszystko to w czasie, w którym na co dzień epatowani jesteśmy wiadomościami o młodzieży odchodzącej od praktyk religijnych i katechezy, manifestującej raczej swój dystans niż wybór wiary. W tym świetle wszelkie zarzuty o rzekomą profanację czy brak szacunku wobec Eucharystii uważam za dalece niesprawiedliwe i bezpodstawne” – napisał abp Ryś.

Dobro Kościoła?

Dziś z kolei wspomniana już Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP wydała „Pro memoria na temat integralności Mszy Świętej”. Bp Greger wyjaśnia w nim, że „nie można sakramentu pokuty i pojednania traktować zamiennie z aktem pokuty” (którego nie było na łódzkim stadionie), „spowiedź jest odrębnym sakramentem, prowadzącym do udziału w Eucharystii i innych sakramentach”. Ponadto „liturgii słowa Bożego nie można ograniczyć tylko do odczytania samej Ewangelii”.

Szef komisji przywołuje zdanie z Konstytucji o liturgii Soboru Watykańskiego II, że „nowości należy wprowadzać tylko wtedy, gdy tego wymaga prawdziwe i niewątpliwe dobro Kościoła”. „W przypadku, gdy z powodu jakiejś celebracji wiele osób jest zgorszonych, pomimo, że nawet jakaś grupa odniosła pożytek ewangelizacyjny, trudno mówić o «niewątpliwym dobru Kościoła»” – stwierdza.

Cytuje też wprowadzenie do Mszału rzymskiego: „Kapłan winien pamiętać, że jest sługą świętej liturgii i że nie wolno mu na własną rękę w celebracji Mszy świętej niczego dodawać, opuszczać ani zmieniać”.

„Przecież tak nie wolno!”

Sprawa wywołała liczne komentarze w mediach społecznościowych. Środowiska konserwatywne były wyraźnie zgorszone zachowaniem abp. Rysia.

„Przecież tak nie wolno!!! Msza Święta musi spełniać warunki określone rytem, a to, co zaaranżował abp Ryś jest totalną samowolką” – napisał na Twitterze ks. Daniel Wachowiak.

Już po liście metropolity łódzkiego portal Polonia Christiana stwierdził, że abp Ryś „oficjalnie przeprosił, ale raczej nie dostrzegł w swoim poczynaniu niczego złego”.

Przepisy złamane, ale „intencja pasterza była dobra”

Natomiast zdaniem Aleksandra Bańki, zaangażowanego w Ruch Światło-Życie, „to, co się wydarzyło w Łodzi jest „co najmniej niefortunne. Z pewnością można było znaleźć inne rozwiązanie”. Świecki delegat Kościoła w Polsce na otwarcie procesu synodalnego wyczuwa jednak „całkowicie dobrą wolę i szczere intencję” arcybiskupa.

„Nie potrafię inaczej, wiedząc, ile trudu, zaangażowania, determinacji, nakładu sił i czasu kosztowało jego samego, oraz jego współpracowników przygotowanie tego wydarzenia. Ten, kto nigdy nie robił czegoś takiego, nie stawał przed podobnymi dylematami, nie próbował na porównywalną skalę ewangelizować – zwłaszcza młodzieży – i wprowadzać ich w doświadczenie najgłębszych, ale i najtrudniejszych tajemnic chrześcijaństwa, z pewnością nie zrozumie, o czym mówię” – przekonywał na Facebooku. „Dlatego za błąd uważam naruszenie norm liturgicznych, a jednocześnie z całego serca dziękuję Bogu za abp. Rysia” – podkreślił filozof.

Odnosząc się do osób atakujących teraz hierarchę, Bańka zaznaczył: „Zdecydowanie bardziej gorszące i wołające o pomstę do nieba jest moim zdaniem nie to, co wydarzyło się na łódzkim stadionie, ale to, co wycieka z ust sporej części moich braci i sióstr w wierze. To jest prawdziwy «stadion zgorszenia». Zastanawiam się tylko, jak ci, którzy takie rzeczy wpuszczają w sieć, mogą później ze spokojnym sumieniem jednoczyć się w Eucharystii z Jezusem. I nie chodzi mi – chcę to wyraźnie podkreślić – o merytoryczne podstawy krytyki, ale o styl, w jakim niektórzy ją prowadzą. To nie ma nic wspólnego z dbałością o liturgię. To raczej przejaw choroby duszy. (…) Bożego serca nie rozdarły połamane liturgiczne rubryki, ale podeptane Chrystusowe braterstwo”.

Głos zabrał także ks. Tomasz Szałanda. Przyznał on na Facebooku, że przepisy liturgiczne zostały naruszone. Dodał jednak: „Po kilku już latach przyjaźni ze wspólnotami charyzmatycznym, jak i nieśmiałym podczytywaniem św. Ignacego, coraz bardziej we mnie dojrzewa myśl (którą coraz częściej udaje mi się wprowadzać w życie), by poszukiwać motywacji postępowania danej osoby czy wspólnoty.

Większość komentarzy była potępiająca Pasterza Grzegorza za to co zrobił, i w dużej mierze wręcz chamska, żeby nie powiedzieć zdradzająca prymitywizm komentatorów.

Tymczasem intuicja Pasterza była dobra: doprowadzić młodych do spotkania z Przenajświętszym. Kto nie bierze bezpośredniego udziału w ewangelizowaniu, duszpasterstwie, katechezie itd. nie zrozumie desperackiego poszukiwania sposobów dotarcia do tych, którym ani z Bogiem ani Kościołem za bardzo nie po drodze”.

Podobnego zdanie jest franciszkanin o. Lech Dorobczyński. „Posypały się gromy na abp. Rysia za innowacje, jakie zastosowano podczas Mszy świętej na stadionie w Łodzi. Z liturgicznego punktu widzenia – słusznie. Ale chciałbym zwrócić uwagę, że jest ogromna różnica między ewangelicznym napomnieniem, a pogardliwym osądzaniem” – napisał na Facebooku. W ocenie duchownego „część ludzi szukała haka na abp. Rysia. I w końcu się udało!”.

Publicystka Małgorzata Bilska napisała na Facebooku: „Liturgia jest środkiem, a nie celem. Jak z przepisów zrobimy cele, wdepniemy w faryzeizm”.

„Liturgia pod przewodnictwem biskupa winna stanowić exemplum”

Według ks. Andrzeja Draguły, publicysty i autora książki „Kościół na rynku” „w dyskusji wokół «Mszy abp. Rysia» bardzo mało jest sensownej, wieloaspektowej i zobiektywizowanej analizy. Dominuje ślepa apologetyka albo zajadła krytyka, z obu stron silnie nacechowane emocjonalnie. Do niczego to nie prowadzi. Wygląda to tak jakby jedni bronili pomnika, a drudzy próbowali go zwalić. Pomnik abp. Rysiowi niepotrzebny. Problem jest, i to bardzo skomplikowany. To nie tylko kwestia teologiczno-kanoniczna, kto ma «władzę nad Eucharystią», ale także jakie są skutki takiego czy innego sprawowania tej władzy oraz – odwieczny problem – na ile racje pastoralne modyfikują dyscyplinę, bo przecież nie teologię. Gorzej kiedy modyfikacja dyscypliny jest tego rodzaju, że w odbiorze wielu to już inna lex credendi”.

„Ta celebracja – uważa ks. Draguła – siłą rzeczy wpisała się w kontekst debaty o statusie liturgii w rycie nadzwyczajnym i zobowiązanie biskupów do troski nad poprawnością naszych liturgii tak, by ich sprawowanie nie dawało asumptu do krytyki praktyki NOM-u. Wymiana listów między biskupami potwierdza, że coś jest na rzeczy. I dobrze, że do niej doszło. Liturgia pod przewodnictwem biskupa winna stanowić exemplum. Wielu to odebrało jako malum exemplum, choć intencje były i dobre, i zbożne. Ani apologia, ani potępienie w czambuł nie zbliży nas do rozwiązania problemu”.

Przeczytaj też: Źródło i szczyt. Rozmowa z ks. prof. Stanisławem Czerwikiem

DJ, KAI