Pankowiak u Żyłki: Jako poszkodowani przeszkadzamy biskupom

Miałem naiwne przekonanie, że biskupi popełniają błędy, ale mają dobre intencje. Teraz mam poczucie, że mają w pewnych sprawach złe intencje i starają się robić wszystko, żeby te błędy nie wyszły na jaw – mówi Jakub Pankowiak w podcaście Piotra Żyłki.

O trudnych doświadczeniach w kontaktach z hierarchami Kościoła opowiada w podcaście Piotra Żyłki Jakub Pankowiak, bohater filmu „Zabawa w chowanego” braci Siekielskich.

Pankowiak przyznaje, że myślał, „że spotkanie z osobą skrzywdzoną może coś hierarchom dać”, wierzył, „że kiedy posłuchają tej historii na żywo, w jakiś sposób uda się dotrzeć do ich serca”. Teraz, po roku rozmów z biskupami, zrozumiał, że nie ma „takiej siły w sobie, by do nich dotrzeć”.

W ciągu tego roku zapadł wyrok w sprawie karnej jego brata przeciwko księdzu H., który przyznał się do winy. – To było dla nas ważne, bo często mierzyliśmy się z opiniami, że zmyślamy – komentuje Pankowiak.

Gość Żyłki relacjonuje mediacje w sprawie odszkodowania od diecezji kaliskiej, które także zaczęły się w ostatnim roku: – Na pierwszym spotkaniu mecenas Markiewicz, reprezentant diecezji kaliskiej, zapowiedział, że we współpracy z biskupem Brylem przygotują ofertę zadośćuczynienia. Po ponad miesiącu mecenas powiedział, że biskup pokryje koszty terapii. To jest coś, co biskup Bryl musiał nam zaproponować, bo tak teraz wygląda pomoc osobom poszkodowanym – mówi Pankowiak.

Zwraca uwagę, że wraz z bratem brali udział w tych mediacjach jako osoby poszkodowane. – Czuliśmy się w obowiązku wobec diecezji kaliskiej i biskupa Damiana [Bryla], żeby po prostu być i rozmawiać. Bardzo przykre dla nas było to, że biskup Damian [Bryl] nie pofatygował się na te mediacje, a jest człowiekiem decyzyjnym w pewnych sprawach, na pewno finansowych. Był to dla nas policzek.

Pankowiak komentuje przejście na emeryturę bp Janiaka mówiąc, że dla osoby, „która ma tyle na sumieniu, nie tylko w sprawach krycia seksualnych dewiantów, pójście na emeryturę jest mało dotkliwą karą”.

W kontekście postawy biskupów wyznaje, że wyobrażał sobie, „że są to ludzie, którzy rzeczywiście chcieliby poradzić sobie z tym problemem – z pedofilią w Kościele i wykorzystywaniem seksualnym”. Natomiast dziś, po roku doświadczeń, nabrał wrażenia, że biskupi „nie chcą nam towarzyszyć, ponieważ to towarzyszenie w jakiś sposób im przeszkadza. My jako poszkodowani ‒ mam takie poczucie ‒ przeszkadzamy im”.

Pankowiak wyznaje, że „w zasadzie jedynym biskupem, który jakiś kontakt i swoją obecność wśród nas zaznacza, jest bp Muskus, ale zupełnie niezwiązany ze sprawą kaliską. Mam nadzieję, że bp Muskus kiedyś zawita do Wielkopolski w jakiejś ważnej roli i trochę naprawi ten Kościół, bo takiej wrażliwości, jaką on ma, w naszym rejonie nie ma”. Dodaje, że „tu już nie chodzi o zadośćuczynienia, o pieniądze, o jakąkolwiek pomoc finansową. Tu chodzi o zwykłe bycie”.

W podcaście poznajemy obszerną relację ze spotkania z abp. Stanisławem Gądeckim dotyczącego postępowania wyjaśniającego w sprawie bp Janiaka. – To było pierwsze podcięcie moich rozłożonych skrzydeł. Z numeru zastrzeżonego jednego wieczoru zadzwonił do mnie ksiądz, który też był na tym przesłuchaniu, i zaprosił na spotkanie z abp. Gądeckim na drugi dzień, czyli miałem kilkanaście godzin na to, żeby się na to spotkanie przygotować. Poprosiłem go o możliwość przyjścia z osobą towarzyszącą. Z racji tego, że była to sytuacja związana z bp. Janiakiem i procesem przygotowawczym, stwierdziłem, że nie chciałbym popełnić jakiejś gafy, nie znam prawa kanonicznego, nie wiem, jak się zachować, pierwszy raz byłem w takiej sytuacji. Dostałem informację zwrotną, że nie ma takiej możliwości, że muszę być tylko ja”.

Na tym spotkaniu „dostałem dokument, który zobowiązywał mnie do milczenia, do tajemnicy. To było dla mnie dziwne, bo jeszcze kilka dni wcześniej rozmawiałem z osobą, która bywa na takich przesłuchaniach i miałem od niej informację, że takich praktyk już nie ma w polskim Kościele katolickim. Jak idziemy na przesłuchanie w takiej sprawie jak sprawa bp. Janiaka, to nikt nie może nas zobowiązać do milczenia, a ja musiałem przysięgać na Pismo Święte”.

Pankowiak dodaje: – Poprosiłem ich też o to, żeby podali mi przepis prawa kanonicznego, który zabrania mi przyjścia na takie spotkanie z osobą towarzyszącą. Asystent abp. Gądeckiego przeczytał mi jakiś dokument po włosku. Nie znam włoskiego, więc poprosiłem go o tłumaczenie. W pokraczny sposób przetłumaczył to i stwierdził, że ten przepis, który on przeczytał, dotyczy tej sprawy, więc nie mogę”.

Ostatecznie rozmówca Żyłki uzyskał zgodę na zabranie pytań do domu i udzielenie odpowiedzi pisemnie po konsultacjach z osobą, która zna prawo kanoniczne. – Dla mnie to było kompletne kuriozum, że nie mogłem tam przyjść z osobą towarzyszącą, którą miał być Zbyszek Nosowski z „Więzi”. Do dziś jest to dla mnie osoba, której bardzo ufam i daje mi poczucie bezpieczeństwa z racji swoich kompetencji, więc wydawało mi się, że to jest idealny człowiek. Przypuszczam, że być może ze względu na to, że miał być to właśnie Zbyszek Nosowski, był taki opór z drugiej strony – komentuje.

Kilka dni później odbyło się przesłuchanie matki innego pokrzywdzonego przez księdza H., podczas którego mogła być osoba towarzysząca.

Pankowiak krytykuje sposób prowadzenia postępowań wyjaśniających mówiąc: „Nie wyobrażam sobie, żeby mój kolega z pracy prowadził postępowanie przygotowawcze w mojej sprawie i żeby to było w odpowiedni sposób zrobione, żeby to było transparentne. Wyobrażam sobie, że gdyby ktoś miał prowadzić w sprawie moich zaniedbań jakiekolwiek postępowanie, to powinna być osoba zupełnie z zewnątrz, której nie znam”.

– Wydawało mi się, że papież Franciszek jest w stanie, w swojej empatii, zrozumieć, że to jest duży błąd. Tak naprawdę nie wyjaśniamy tych spraw, tylko podejmujemy takie decyzje jako Kościół, które pozwalają osobom poszkodowanym czy danej społeczności poczuć odrobinę sprawiedliwości, ale tu nie chodzi o odrobinę, tylko o przedstawienie faktów opinii publicznej i podjęcie odpowiednich działań – mówi Pankowiak. I dodaje: – Nie zależy mi na tym, by kogoś ukarać lub nie, bo tak na dobrą sprawę ta kara i tak niczego nie wnosi ani w ich życie, ani w nasze.

Podkreśla, że jako poszkodowani „jesteśmy pomijani w całej ścieżce przygotowań, nie jesteśmy informowani na jakim etapie są dane procesy kanoniczne i to jest rozczarowujące. Jestem rozczarowany postawą papieża Franciszka, bo mam poczucie, że on wie, co należałoby zrobić tylko z jakichś dziwnych przyczyn nie chce tego zrobić”.

Jakie zdanie o biskupach ma po ostatnim roku bohater „Zabawa w chowanego”? – Ono nie jest dobre i nie mam nadziei na to, że cokolwiek zmienimy w tej przestrzeni. Mam wrażenie, że musimy zaczekać aż to towarzystwo przejdzie na emerytury – mówi.

– Miałem naiwne przekonanie, że biskupi popełniają błędy, ale mają dobre intencje. Teraz mam poczucie, że mają w pewnych sprawach złe intencje i starają się robić wszystko, żeby te błędy nie wyszły na jaw – wyznaje Pankowiak. – Przez ten rok dali mi znać, że tak naprawdę my nie jesteśmy potrzebni Kościołowi jako takiemu, a na pewno nie jesteśmy im, a oni też nie mają potrzeby bycia z nami. To nie są moi pasterze – podsumowuje. 

– Przez ten rok dużo wiary straciłem. O wiele więcej krzywdy związanej z moją religijnością wyrządził mi ostatni rok w porównaniu do tego, co działo się wcześniej – słyszymy od Pankowiaka. – Dziś to doświadczenie nauczyło mnie, że tego Kościoła nie chcę już ratować. Wolałbym żeby to upadło i odbudowało się na nowo.

Przeczytaj także: Przebaczyłem. Chciałbym, żeby ksiądz, który mnie krzywdził, umarł jako człowiek, a nie synonim „pedofila”. Rozmowa z Jakubem Pankowiakiem