Sprawa ks. Czajkowskiego. Wina, pokuta i…?

Ks. Michał Czajkowski to jedyny kapłan, który przyznał się do współpracy z SB i przeprosił za to, a kolejne 12 lat przeżył w pokucie.

W odpowiedzi na pojawiające się nieprawdziwe zarzuty, że ukrywamy niewygodne fakty z życia ks. Michała Czajkowskiego, przypominamy, że bezprecedensowy obszerny raport zatytułowany „T.w. «Jankowski». Historia współpracy” – opracowany przez redaktorów „Więzi”: Andrzeja Friszkego, Annę Karoń-Ostrowską, Zbigniewa Nosowskiego i Tomasza Wiścickiego – opublikowany został w roku 2006. Od tego czasu był wielokrotnie przypominany, omawiany i cytowany. Jest publicznie dostępny, a jego treść jest powszechnie uważana za dobry przykład wyjaśniania tego typu sytuacji.

Najważniejsze jednak, że sam ks. Michał Czajkowski – decydując o wycofaniu się z życia publicznego, m.in. z zespołu „Więzi”, gdzie był asystentem kościelnym w latach 1984-2006 – opublikował w lipcu 2006 r. oświadczenie, w którym pisał m.in.: „Wyrażałem już skruchę wobec Boga. Teraz czynię to także wobec ludzi. Pragnę przeprosić wszystkich (także moich Najbliższych) i prosić o wybaczenie – zwłaszcza tych, których skrzywdziłem. Wina moja jest bezsporna. Trudno to 24-letnie uwikłanie tłumaczyć tylko epoką, naiwnością, lękiem, zbytnią swobodą wypowiedzi. Dałem dowód słabości charakteru. To, co się dzieje od kilku tygodni wokół mojej osoby, także interpretacje niesprawiedliwe i obraźliwe, traktuję jako zasłużoną pokutę”.

Jak podkreśla historyk Kościoła i działacz opozycji demokratycznej w PRL o. Józef Puciłowski OP, ks. Czajkowski to „jedyny kapłan, który przyznał się do współpracy z SB i przeprosił za to”. Warto przy tym pamiętać, że o. Puciłowski bardzo krytycznie ocenia stan i sposób rozliczenia Kościoła z przypadków współpracy niektórych duchownych ze Służbą Bezpieczeństwa. On sam był zresztą jedną z osób, o których opozycyjnej działalności we Wrocławiu (przed jego wstąpieniem do dominikanów) ks. Czajkowski informował rozmówców z SB.

Warto w tym kontekście przypomnieć również komentarz abp. Grzegorza Rysia po pierwszych negatywnych reakcjach na informację, że ks. Czajkowski otrzyma wyróżnienie za zaangażowanie w dialog chrześcijańsko-żydowski: – Tegoroczną Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała dostał ks. Michał Czajkowski. Był dawniej jedną z najpopularniejszych postaci Kościoła w Polsce, jednym z najlepszych profesorów biblistyki – wszędzie go było pełno. 12 lat temu wyszło na jaw, że w czasach PRL-u współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa. Wtedy ksiądz wycofał się kompletnie z życia publicznego. Ostatnie lata spędził na absolutnej pokucie, nie dyskutował z nikim, przyznał się: „zrobiłem źle”. Po 12 latach chrześcijanie i Żydzi postanowili go nagrodzić za zasługi w dialogu chrześcijańsko-żydowskim. Pierwsze reakcje są takie, że nie da się ich czytać. Ludzie piszą: „obrzydliwość”, „jaki laureat, taka nagroda”, „ciekawe, czy wszyscy inni z bezpieki też przyjdą na wręczenie nagrody?”. Wyzwolone zostało tyle nienawiści, że aż strach. Nikt nie widzi tego, że ten człowiek przez ostatnich 12 lat pokutował – mówił metropolita łódzki. 

– Co ma zrobić ksiądz Czajkowski? – pytał abp Ryś. – A co wy byście zrobili na jego miejscu? Kiedy dookoła nie ma człowieka, który poda rękę… Nie wiem, co byście zrobili. Wiem natomiast nie tyle, co Jezus „by zrobił”, ale co zrobił. Chrystus grzechy tego księdza wziął na siebie i stał się każdym z jego grzechów. Jeśli tylko ks. Czajkowski oddał Mu je, to one zostały zabite, nie ma już ich – mówił arcybiskup.

Odbierając nagrodę, ks. Czajkowski powiedział: – Dziękuję za wszelkie dobre słowo. I wybaczam wszelkie złe. Dodam, że nie donosiłem na biskupów. Ale przyda mi się trochę pokuty w Wielkim Poście za to, że bylem nieroztropny i naiwny. Nie czekałem już na żadne laury ziemskie, lecz na niebieskie, oczywiście po odpowiednio długim stażu w czyśćcu. Byłem zaskoczony wyróżnieniem. Zapytałem Staszka Musiała, czy mam tę nagrodę przyjąć. Jak widać, odpowiedział, że tak.