Szkoda życia na herezje. Ks. Dominik Chmielewski oraz jego wizja Boga, szatana i człowieka

Prawdziwej nauki Kościoła będę bronić jak lwica. Będę o to walczyć, bo nie o mnie tu chodzi, nie o moje racje, lecz o bezpieczeństwo duchowe ludzi, którzy nieświadomie mogą iść za tworem jezusopodobnym.

W historii Kościoła heretycy to nie były wcale diabły wcielone. Herezje ludzie głosili z wielkiej miłości i z wielkiej gorliwości. Wpadali w nie czasem z pobożności tak gorącej, że iść nie chciała na żadne ustępstwo – przekonana, iż właśnie ona odkrywa prawdziwą twarz Boga. Dlatego nie używam tu słowa „herezja” jako obelgi i nie potępiam heretyków. Wiem, że nie stoi za nimi ani zła wola, ani złośliwość, ani głupota. Podziwiam gorliwość i zapał heretyków, ich gorące serca, które aż płoną z chęci podzielenia się swoim odkryciem Boga z całym światem.

Świętych od heretyków różni tylko jedno: pokora uznania, że pełną prawdę o Bogu ma Kościół, a nie „ja sam”. Pokora ustąpienia z własnymi odkryciami przed tym, co głosi Kościół. Pokora poddania mistycznych odkryć i najbardziej nawet poruszających własnych doświadczeń posłuszeństwu Kościołowi. Tylko to. Bez tego wszyscy w każdej chwili stać się możemy heretykami.

Duchowość chrześcijańska jest nieustannym poszukiwaniem Boga. Poszukiwaniem Boga, a nie ucieczką przed szatanem

Monika Białkowska

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

W tym cyklu publikacji analizować będę nauczanie popularnego kaznodziei i lidera ruchu Wojowników Maryi, salezjanina ks. Dominika Chmielewskiego. Jego aktywność – i klasycznie duszpasterska, i kaznodziejstwo internetowe – jest lustrem istotnego nurtu współczesnego polskiego katolicyzmu. Widać tu odpowiedź na ogromne potrzeby duchowe wielu osób, zwłaszcza mężczyzn, którzy w parafialnej rzeczywistości często nie potrafią odnaleźć sobie miejsca. Widać gorliwość i pobożność samego ks. Chmielewskiego. Widać „sukces duszpasterski”. Ale widać też coś więcej…

Dlaczego „atakuję” ks. Dominika

Gdy ktokolwiek – czy ksiądz, czy nie daj Boże świecka kobieta – podaje w wątpliwość nauczanie ks. Dominika Chmielewskiego, może być pewien reakcji. Usłyszy z pewnością o „ataku na maryjnego/świętego kapłana”, o „obgadywaniu”, „wyśmiewaniu”, niszczeniu” czy „nagonce”.

Ten typ reakcji zdaje się nie brać zupełnie pod uwagę, że możliwe jest bycie pobożnym i błądzącym jednocześnie. Że można gromadzić tłumy, odmawiać z nimi różaniec, mówić o Bogu, a jednocześnie mówić o Nim nieprawdę. I to nie ze złej woli, ale z pobożności czy gorliwości, której jednak brak pokory poddania się nauczaniu Kościoła.

Nawet najgorliwszy ksiądz może popełnić błąd. A wobec tego nie tylko prawem, ale i obowiązkiem współbraci (i współsióstr) w wierze jest zwrócić mu na to uwagę. Z troski o to, by prawda o Jezusie nie została nigdy w Kościele zafałszowana.

O ks. Dominiku Chmielewskim mówi coraz głośniej coraz więcej zaniepokojonych ludzi. Zwracają uwagę na mariologię maksymalistyczną, na seksualizację czy erotyzację postaci Maryi, na mesjanizm, antyintelektualizm, antynaukowość, na powtarzanie błędów monofizytyzmu, pelagianizmu i mariawityzmu, na podsycanie lęków, na obecny w nauczaniu syndrom ofiary, na neurotyzm i narcyzm, na stosowane (świadomie lub nie) techniki manipulacji. Lista uwag krytycznych jest bardzo długa i właściwie nie do zweryfikowania w całości.

Bardzo trudno dokonać w tym przypadku jednoznacznego i pełnego opracowania potencjalnie błędnych treści, gdyż ks. Chmielewski jest niespójny i często zaprzecza sam sobie: raz podkreślać będzie wagę sakramentów, w innym miejscu będzie osłabiał ich znaczenie. W jednym miejscu będzie mówił o konieczności całkowitego zawierzenia Maryi, w innym akcentować będzie własną moc człowieka. W jego nauczaniu jest wszystko: i to, co dobre, słuszne i prawdziwe, i to, co absolutnie błędne i w Kościele nie do przyjęcia – choć często jedno i drugie jest na ten sam temat. To, czy jego nauczanie uczyni komuś krzywdę i czy zafałszuje jego obraz wiary – czy też przyniesie dobre owoce – zależy czasem jedynie od tego, na który fragment nauczania człowiek trafi.

Całego nauczania salezjanina, publikowanego w różnych fragmentach i w różnych miejscach w internecie, w pełni poznać oczywiście nie sposób – tak jest obszerne. Ale również jego publikacje książkowe zawierają poważne teologiczne błędy (zajmował się tym naukowo o. Sebastian Wiśniewski OMI, co zasygnalizuję niżej, a wrócę do tego w kolejnej części cyklu).

Najgorsze, co można zrobić przy próbie oceny treści głoszonych przez ks. Chmielewskiego, to sprowadzić wszystko do opętanego kota, ewentualnie do egzorcyzmów. To jest uproszczenie, które wprawdzie dobrze się klika, ale pozwala zignorować prawdziwe błędy w nauczaniu – błędy dużo poważniejsze i zwyczajnie niebezpieczne.

Kryterium nie jest duszpasterski sukces

Chciałabym, żebyśmy przyjrzeli się tu kilku kwestiom. Nie są one być może najbardziej reprezentatywne. Łatwo zarzucić mi, że wyrywam cytaty z kontekstu, bo „w innym miejscu ks. Dominik uczy inaczej”. Być może tak jest – bo taka jest specyfika niespójnego nauczania ks. Chmielewskiego, że zawsze się znajdzie jakieś „w innym miejscu inaczej”. Jednak uczy i tak, jak cytuję. Jednak i takie wnioski można ze słuchania jego nauk wyciągnąć.

A są to wnioski, które w nauczaniu katolickiego księdza pojawiać się nie powinny. Stara mądrość Kościoła mówi wszak, że nie wolno dawać ludziom chleba z zatrutego ziarna, choćby nawet tej trucizny była mała garstka.

Zapewne usłyszę zarzut: „Kto o tym decyduje?”, „Jakie macie prawo wydawać wyrok?”. Otóż decyduje Kościół, a ja tylko konsekwentnie przypominam jego naukę. Kościół nie decyduje zaś uznaniowo i największym nawet poruszeniem w internecie nie można go przekonać, żeby nauczanie jednego księdza uznał za prawdziwe, a inne potępił. Nie decyduje tutaj kryterium duszpasterskiego sukcesu: że ten mówi prawdę, kto zgromadzi największy rozmodlony tłum. Nie decydują osobiste sympatie czy prywatna znajomość z biskupem. Ba, nawet wstąpienie biskupa w szeregi jakiejś wspólnoty nie jest jeszcze gwarantem tego, że we wspólnocie nie pojawi się błąd.

Kryterium Kościoła jest proste. Trzeba pozytywnie odpowiedzieć na kilka pytań. Czy dana nauka jest zgodna z całym Magisterium? Czy jest zgodna z tym, co wiemy z Objawienia i Tradycji? Czy to, co ludzie słyszą, jest tą samą nauką o Jezusie, przekazaną nam od Apostołów? Czy człowiek, który nas naucza, jest posłuszny nie tylko Pismu Świętemu, ale też Tradycji i Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła? Dopiero jeśli jest posłuszny, może mówić przez niego Duch Święty.

Rzecz jasna, ani pojedynczy dziennikarz, ani najzacniejsza nawet redakcja nie ma mandatu, żeby wydać wyrok, kto przemawia w imieniu Kościoła, a kto zapędził się w herezję. Ale i dziennikarz, i biskup, i każdy wierzący katolik, który zna teologię Kościoła, może ostrzegać. Więcej: ma prawo i obowiązek ostrzegać, jeśli w jakiejś nauce pojawiają się wątki niezgodne z Objawieniem. Nawet jeśli przeczyta w internetowych komentarzach, że „śmierdzi pychą”, albo „ma się za lepszego od innych”.

O swoich własnych pomysłach na życie mówię z pokorą i sporo jest we mnie prywatnych lęków. Ale prawdziwej nauki Kościoła będę bronić jak lwica, z wysoko podniesioną głową. I będę mówić: „Uważajcie, bo idąc za tym nauczaniem, możecie niechcący uwierzyć w coś, co nie jest prawdą. To nauczanie nie pasuje do tego, co zostało nam przekazane od Jezusa przez Apostołów w Magisterium Kościoła”. Będę walczyć, bo nie o mnie tu chodzi, nie o moje racje i zwycięstwa, lecz o bezpieczeństwo duchowe ludzi, którzy nieświadomie mogą zejść na manowce i iść za tworem jezusopodobnym. A szkoda życia na herezje. Prawdziwy Bóg jest piękniejszy.

Dlatego trzeba tu rzeczowo – w kolejnych odcinkach – omówić wybrane problemy teologiczne z nauczaniem ks. Dominika Chmielewskiego.

Problem pierwszy: człowiek jak Bóg

Takiego poglądu oczywiście nikt z wyznających wiarę w Boga nie odważy się wyrazić wprost. Jednak uważne wsłuchanie się w nauczanie salezjanina i logiczne wyciąganie z niego konsekwencji prowadzi do spostrzeżenia, że kryje się za nim taka właśnie wizja człowieka: wszechmocnego, równego Bogu, czasem tego Boga zastępującego i wyręczającego. Sam Bóg zdaje się być nawet czasem dużo słabszy od człowieka i zdany na ludzkie słowo.  

W swojej konferencji o błogosławieństwach i przekleństwach ks. Dominik Chmielewski mówi: „Słowa przekleństwa mają największy wpływ, kiedy rodzice wypowiadają je nad dziećmi. Te słowa wręcz programują przyszłość dzieci. Słowa typu «jesteś beznadziejny», «nic ci się w życiu nie uda», «jesteś skończony», «jesteś głupkiem»,  «nigdy nie znajdziesz sobie w życiu faceta, żaden z tobą nie wytrzyma», «nic ci w życiu nie wyjdzie». To nie są wulgaryzmy, ale to są słowa złorzeczenia. I one mają potworną moc, te słowa.

My często tego nie rozumiemy i spowiadamy się: nakrzyczałam na dziecko. To nie jest dobra spowiedź. Bo jeśli w tych słowach były przeklinania, złorzeczenie dziecku, to w spowiedzi świętej muszę odwołać słowa przeklęte. W jaki sposób? Na przykład: powiedziałam dziecku «idź do diabła». «Panie Jezu, odwołuję te słowa nad moim dzieckiem. Odbieram moc tym słowom nad moim dzieckiem. I błogosławię moje dziecko. Aby poszło tylko do nieba».

Czyli błogosławię słowami, które są przeciwne do przekleństwa. Słowa: nikt z tobą nie wytrzyma, nigdy nie znajdziesz nikogo, kto cię pokocha. Odwołuję to w spowiedzi świętej. Odbieram moc tym słowom. I błogosławię mojemu dziecku, że znajdzie wspaniałego męża, żonę i będzie przeżywało wspaniałą miłość. Czy rozumiecie? Niestety, niektórzy księża tego nie rozumieją. Dobra nowina jest taka, że błogosławieństwo zaczyna działać momentalnie, kiedy odwołam te słowa głośno nad moim dzieckiem”.

Co w tym fragmencie budzi mój niepokój?

Po pierwsze: oczywiście, że człowiek może drugiemu błogosławić: ale zawsze dzieje się to mocą nie własną, lecz mocą Boga. To, co potocznie nazywamy błogosławieństwem, jest niczym innym, jak pokornym wypraszaniem u Boga tego błogosławieństwa, jest modlitewnym wstawianiem się za drugim człowiekiem i wołaniem: „Panie, bądź przy nim, wspieraj go, błogosław mu”. Słowa człowieka nie mają mocy sprawczej ani nad życiem własnym, ani nad życiem drugiego człowieka.

Po drugie: mówienie, że „błogosławieństwo działa momentalnie” jest przejawem myślenia magicznego, w którym wierzymy, iż coś staje się faktem dzięki naszemu słowu czy działaniu. Błogosławieństwo natomiast nie działa automatycznie ani „momentalnie”. Błogosławieństwo w ogóle nie „działa”. To Bóg może odpowiedzieć błogosławieństwem na naszą prośbę i wierzymy, że to robi – jeśli taka jest Jego wola. Na czym polega różnica? Na tym, czy bardziej wierzymy w to, że Bóg ma moc – czy też bardziej wierzymy, że moc ma nasze słowo. 

Po trzecie: jeśli nasze słowo miałoby taką moc, jaką przypisuje mu ks. Dominik Chmielewski – czyli moc sprowadzania na drugiego człowieka szczęścia lub nieszczęścia, aż po opętanie, bez jego wiedzy i bez jego woli; moc „wyrwania z łaski” człowieka żyjącego w stanie łaski uświęcającej – oznaczałoby to, że nie tylko mamy moc równą Bogu, ale też, że w przeciwieństwie do Boga ośmielamy się z tej mocy korzystać, ignorując wolność drugiego człowieka.

Po czwarte: jeśli słowo przekleństwa ma taką moc, jaką przypisuje mu ks. Chmielewski, to znaczy, że człowiek jest silniejszy od Boga. Człowiek w tej wizji potrafi swoim słowem wyrwać drugiego z mocy Boga i rzucić go (znów: bez jego woli i wiedzy) w objęcia szatana. Nic to, że Bóg każdego chce zbawić. Nic to, że Jezus umarł i zmartwychwstał. Nic to, że otacza nas swoim miłosierdziem. Wystarczy, że człowiek rzuci słowo przekleństwa i wszystko to idzie na marne: szatan znów wygrywa. Człowiek swoim słowem pokonuje Boga, wyrywa swojego niewinnego brata z Jego rąk. Człowiek ze swoim słowem jest silniejszy niż wstający z martwych Chrystus, jest silniejszy niż Jego miłosierdzie. Czy to nie jest dokładnie ta wizja człowieka, za którą podążył Adam w raju – na swoją i naszą zgubę?

Po piąte wreszcie, przewrotne jest tu posługiwanie się imieniem Jezusa, dla uwiarygodnienia swoich błędnych wizji. „Panie Jezu, odwołuję te słowa nad moim dzieckiem. Odbieram moc tym słowom nad moim dzieckiem. I błogosławię moje dziecko. Aby poszło tylko do nieba” – uczy ks. Chmielewski. Owszem, na początku są słowa „Panie Jezu” – żeby nikt nie podejrzewał, że nie o Niego tu chodzi. Ale dalej jest już tylko „ja”. „Ja” odbieram moc, odbieram ją „swoim” słowom, „ja” błogosławię. To ja swoim słowem decyduję o przyszłości swojego dziecka. Nie zawierzam go Bogu, nie usuwam się w cień, nie proszę – to „ja” „swoim” słowem sprawiam nową rzeczywistość.

Czy można wyraźniej łamać pierwsze przykazanie? Czy można wyraźniej postawić się w miejscu Boga, u którego „na początku było Słowo”? To nie jest detal. To jest gra o to, kto decyduje o losach świata: słowo Boga czy słowo moje.

Powyższe intuicje, budowane na lekturze fragmentu ustnego nauczania ks. Dominika Chmielewskiego, znajdują swoje potwierdzenie w naukowym opracowaniu autorstwa o. dr. Sebastiana Wiśniewskiego OMI „Od znaków czasów do czasu znaków. Teologiczne mankamenty nauczania ks. Dominika Chmielewskiego w «Kecharitomene»”. O. Wiśniewski, analizując już nie publiczne wypowiedzi na żywo (w których łatwiej o pewne uproszczenia), ale poważną i bardzo popularną publikację (sprzedano ją w nakładzie ponad 100 tys. egzemplarzy), przywołuje znamienny cytat z książki salezjanina, którą analizuje: „Człowiek, ta nowa rasa, miał DNA Jezusa. To było coś niesamowitego! Zobaczyli, że Jahwe chce powielić własny kod genetyczny w człowieku! Wyobrażacie to sobie? Nieprawdopodobne!”.

Następnie teolog komentuje: „Oznaczałoby to, że  Jezus Chrystus (w swojej ludzkiej naturze) preegzystował w łonie Ojca i jako człowiek odwiecznie miał DNA Jahwe, a podczas stwarzania to samo DNA miałby otrzymać człowiek, który dzięki temu stałby się podobny do Jezusa – pierwszego człowieka i Boga zarazem. […] Przekonanie Chmielewskiego SDB o materialnej naturze Jahwe (który ma swój kod genetyczny) i aniołów jest bardzo oryginalne”.

Posiłkując się tym, co ks. Chmielewski mówi w wystąpieniach na żywo, zapytałabym dodatkowo: czy człowiek posiadający „DNA Jahwe” nie przestaje aby być stworzeniem i nie staje się równy swojemu Stwórcy? Czy nie jest samym Bogiem? Wszak „to samo DNA” oznacza bliźniaka genetycznego, kogoś, kto jest równy „oryginałowi”.

Problem drugi: słabe sakramenty

Druga moja wątpliwość wobec nauczania ks. Dominika Chmielewskiego związana jest z wiarą w sakramenty.

Tam, gdzie salezjanin przekonywał o konieczności wyznania ciężkiego grzechu przeklinania własnego dziecka w spowiedzi, dodawał zaraz: „Są księża, którzy tego nie rozumieją. Nie mają doświadczenia w przestrzeni działania błogosławieństwa i przekleństwa. I dlatego mogą kompletnie nie zrozumieć tego, co w spowiedzi świętej wypowiadacie. Ale Pan Jezus też bierze pod uwagę taką sytuację. Więc możesz przyjść przed Najświętszy Sakrament w kościele albo kiedykolwiek masz czas na głęboką modlitwę i możesz przed Panem Bogiem odwołać te słowa w swojej osobistej modlitwie i pobłogosławić swojemu dziecku”.

O doktrynalnej poprawności nauczania nie decyduje kryterium duszpasterskiego sukcesu: że ten mówi prawdę, kto zgromadzi największy rozmodlony tłum

Monika Białkowska

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Brzmi to dość niepokojąco, bo zdaje się sugerować, że tam, gdzie spowiadający ksiądz „nie rozumie”, można sprawę załatwić samemu – znów: własnym słowem przed Najświętszym Sakramentem i własnym słowem odwołanym (koniecznie głośno!) nad dzieckiem. Sakrament pokuty i pojednania nie jest zatem wystarczający do odzyskania Bożej łaski i nie jest wystarczający do skutecznego naprawienia rzeczywistości, którą człowiek naruszył. Nie wystarcza sakramentalne działanie Boga, prośba o miłosierdzie i poddanie się osądowi Kościoła w osobie spowiednika. Żeby duchowa rzeczywistość „wróciła do normy”, żeby słowo przekleństwa zamienić na słowo błogosławieństwa – konieczny jest jeszcze wysiłek człowieka: ludzkie słowo! Wszystko to oczywiście przy obowiązkowym odwołaniu się do „Pana Jezusa, który rozumie” – i w związku z tym działa wbrew temu, co sam obiecywał: „Komu odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a komu je zatrzymacie, są mu zatrzymane”.

Ponownie tym, którzy podejrzewać mogą, że to nie jest wiodąca myśl, a jedynie kaznodziejski „wypadek przy pracy” ks. Chmielewskiego, z pomocą przychodzi o. Sebastian Wiśniewski OMI. Analizując zupełnie inne elementy nauczania ks. Chmielewskiego, teolog zauważa dokładnie tę samą tendencję: osłabienie obiektywnego działania sakramentów na rzecz własnego działania człowieka. Jego uwagi dotyczą postrzegania przez ks. Chmielewskiego modlitwy różańcowej. O. Wiśniewski pisze:

„W duchowej walce – jak przekonuje ks. Chmielewski – najskuteczniejszą bronią jest różaniec, który jest «potężnym egzorcyzmem» i «nie ulega wątpliwości, że z różańcem szatan ma największy problem, boi się go najbardziej na świecie». I dalej stwierdza, że «różaniec jest pełnią wszystkich łask wypływających z dzieła zbawienia Trójcy Świętej […]. Kiedy uświadomimy to sobie, wtedy zrozumiemy, dlaczego jest to modlitwa, która daje tak potężną władzę nad szatanem. Wystarczy tylko nauczyć się z serca ją odmawiać i z serca kontemplować każdą łaskę, którą otrzymujemy». Pojawia się tu pytanie o potrzebę praktykowania sakramentów przez katolików, którzy chcą trwać w łasce uświęcającej. Skoro «pełnią wszystkich łask» jest modlitwa różańcowa, niepotrzebne zdają się być sakramenty”.

Różaniec jest bez wątpienia ważną i piękną modlitwą (nawiasem mówiąc: modlitwą kontemplacji, a nie walki). Pozostaje jednak tylko działaniem człowieka, wychodzeniem człowieka w stronę Boga i nie jest obiektywnie skuteczny. Sakramenty zaś są działaniem samego Boga, w sposób pewny wychodzącego do człowieka i udzielającego mu swojej łaski. Kościół uczy, że żadne, najbardziej nawet pobożne działanie człowieka nie jest skuteczniejsze od działania Boga w sakramentach świętych. To w nich i tylko w nich otrzymujemy pełnię łaski. Nauczanie ks. Chmielewskiego zdaje się jeśli nie ignorować, to przynajmniej zrównywać sakramentalną moc działania Boga z siłą działania człowieka.

Problem trzeci: demonizacja rzeczywistości

Trzecim niepokojącym elementem nauczania ks. Chmielewskiego jest demonizacja rzeczywistości.

Mamy tu do czynienia ze światem, w którym szatan działa przez słowo człowieka. Ze światem, w którym szatan działa przez przedmioty: bez wiedzy i zgody człowieka posiadającego dany przedmiot oraz bez wiedzy i zgody tego, który przedmiot kupił i podarował – wystarczy, że ów przedmiot został stworzony z konkretną, szkodliwą dla nas intencją.

Takie podejście po pierwsze czyni człowieka praktycznie bezradnym wobec zła, bo choćbyśmy wyrzucili wszystko, co może kojarzyć się z amuletami, nie mamy żadnej gwarancji, że z intencją przekleństwa nie zostały uszyte w Chinach tanie trampki.

Po drugie, w cytowanej już konferencji ksiądz Dominik Chmielewski mówi, że samo posiadanie takiego przedmiotu jest grzechem ciężkim. To znów oznacza, że możemy być w stanie grzechu ciężkiego, nie będąc tego świadomymi i nie mając woli złamania Bożego przykazania w materii ważnej – ot, niechcący wpadając w pułapkę zastawioną przez szatana albo człowieka na drugim końcu świata. Takie nauczanie jest niezgodne z Magisterium Kościoła.

Mamy tu więc do czynienia ze światem, w którym „przekleństwo przenosi się przez przestrzeń”, czyli szatan działa przez przestrzeń. W tym świecie grzech jest rodzajem wirusa przenoszącego się z człowieka na człowieka – nawet jeśli ci ludzie nigdy się nie spotkali, żyli w różnym czasie i nie mieli woli „przekazania” zła. Ks. Chmielewski opowiadać będzie o dzieciach rozpaczliwie płaczących w miejscach, w których przed laty ktoś był krzywdzony, o niezwykłych znakach w miejscach, w których ktoś wróżył, wywoływał duchy albo popełnił samobójstwo.

Nauczanie Kościoła jest w tej kwestii jednoznaczne: grzech jest osobistą, wolną i świadomą decyzją człowieka i nie przechodzi ani z pokolenia na pokolenie, ani z rodziców na dzieci, ani tym bardziej na obcych ludzi, przypadkowo znajdujących się w tym samym miejscu. Nie płacimy swoim nieszczęściem za błędy innych.

Opowieści o krzywdzącej nas przestrzeni są z jednej strony powtórzeniem wiary w słabego Boga, bezradnego wobec potężnej mocy szatana panującego nad światem. Z drugiej strony są przejawem naiwnego myślenia magicznego, które próbuje nadawać znaczenie rzeczywistości.

Jeśli będziemy chcieli uzasadnić to, czego nie rozumiemy, złem – znajdziemy to zło na pewno. W takiej wizji dziecko może płakać, bo ktoś w tym miejscu dręczył żonę 10 lat temu, bo 50 lat temu w tej samej kamienicy ktoś popełnił samobójstwo, bo w czasie wojny w piwnicy ukrywali się Żydzi, a tysiąc lat temu wojowie Chrobrego mordowali tu tych, co nie chcieli przyjąć chrześcijańskiej wiary. Uzasadnienie znajdzie się zawsze: trzeba tylko chcieć go szukać i umiejętnie przekonać odbiorców, że oto odkryło się prawdę. Ale czy ktokolwiek z nas może powiedzieć, że żyje w przestrzeni, w której nikt nigdy ciężko nie zgrzeszył?

W demonicznej wizji świata według ks. Dominika Chmielewskiego za każdym słowem, za każdym przedmiotem, za każdą przestrzenią może czaić się szatan, a my o tym nic nie wiemy. Dlatego trzeba być czujnym, ostrożnym, kropić wszystko wodą święconą, bo tylko wtedy zdołamy się ocalić… W takim ujęciu na zbawiającego Boga niewiele już jest miejsca.

O. Sebastian Wiśniewski również to zauważa. Przywołuje fragment tekstu ks. Chmielewskiego z książki „Kecharitomene”: „Każdy, kto rozpoczyna walkę duchową poprzez odmawianie różańca, musi być pewny tego, że całe piekło wystąpi przeciwko niemu. Atak ten pojawia się na poziomie nagłego zmęczenia, senności, rozproszeń […] i dziwnych zmian okoliczności (na przykład nagle ktoś zadzwoni, nagle przypomnisz sobie, że trzeba coś zaległego zrobić, nagle coś się wydarzy i trzeba odłożyć modlitwę na inny czas)”.

Teolog zauważa, że w tym ujęciu szatan ma władzę nad ciałem człowieka (przywołuje senność i rozproszenia), posługuje się dowolnie ludźmi jak marionetkami (skoro dzwonią w złym czasie) i rządzi całą rzeczywistością (skoro „coś się wydarza”, żeby zapobiec naszej modlitwie). Człowiek jest tu zatem bezsilny wobec działania szatana, który posługuje się nim, jak chce. Taki człowiek nie ma wolnej woli. Zaś świat jest rozdarty między Bogiem – słabym i trudno dostępnym – a szatanem, nieustannie czyhającym i będącym niemal na wyciągnięcie ręki.

Konsekwencje demonizacji świata

Dlaczego taka demonizacja świata jest zła? Dlaczego jest szkodliwa? Najprościej byłoby powiedzieć: bo jest nieprawdziwa. Zdaję sobie jednak sprawę, że taka odpowiedź może wielu nie wystarczyć, dlatego przyjrzyjmy się jej głównym wadom po kolei.

Pierwszy zły owoc, jaki przynosi demonizacja rzeczywistości, to karmienie lęków i zaburzeń. W przypadku osób chorych, lękliwych, z deficytami społecznymi – oznacza to destrukcję ich psychiki dokonującą się pod płaszczykiem religii. A dla wszystkich jest to zachęta do podejrzliwości wobec bliźnich i wzajemnej nieufności. Ksiądz Dominik Chmielewski mówi przecież: „Niestety mamy wokół siebie dużo ludzi, którzy fałszywie nam dobrze życzą, ale tak naprawdę źle nam życzą i często dają nam podarunki z intencją, żeby nam to zaszkodziło”.

W demonicznej wizji świata według ks. Dominika Chmielewskiego za każdym słowem, za każdym przedmiotem, za każdą przestrzenią może czaić się szatan, a my o tym nic nie wiemy. W takim ujęciu na zbawiającego Boga niewiele już jest miejsca

Monika Białkowska

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Jakże destrukcyjne jest takie podejście dla psychiki. Jak utwierdza w paranojach. Jak odciąga od szukania realnego źródła problemu w życiu, od pracy nad sobą. Może prowadzić ludzi chorych psychicznie do rezygnacji z leczenia. Jakże to szkodliwe dla wspólnoty, dla budowania relacji, jak podsycające nieufność i karmiące lęki. Jak motywuje do węszenia spisków, do nieustannego szukania wroga. Otwiera też ono szeroko otwiera drzwi do rasizmu, budowania murów na granicy, odrzucania wszelkiej inności jako czegoś, co nam zagraża i co natychmiast uderza w naszą wiarę – wszak „obcy” może przynieść ze sobą swój amulet i zamiast być zbawionymi za karmienie głodnych, trafimy do piekła…

Trzeba też dostrzec sekciarski aspekt takiego podejścia do świata. To właśnie myśl o tym, że inni chcą nam zaszkodzić i że przez kontakt z nimi możemy zostać potępieni, stoi u podstaw większości sekt. Sekta jawi się swoim uczestnikom jako jedyne miejsce, w którym można odzyskać poczucie bezpieczeństwa: bo guru wie, jak nas ocalić.

Uczenie bezradności i nieodpowiedzialności

Drugi zły owoc demonizacji rzeczywistości to zdjęcie odpowiedzialności z człowieka, a ostatecznie odebranie mu sprawczości: uczynienie go nie wolnym współpracownikiem Boga, lecz bezwolnym narzędziem w ręku szatana. Tę opinię wypowiadam w perspektywie teologicznej. A w praktyce wiąże się to choćby z porzuceniem terapii czy brakiem podejmowania działań naprawczych we własnym życiu.

Jeśli dzieci słuchają głośnej muzyki i reagują agresywnie na próby jej wyłączania, pod ich nieobecność pokrop ich pokój wodą święconą – radzi ks. Dominik Chmielewski. Jeśli dzieci są niegrzeczne, to zapewne diabeł wszedł w nie przez demoniczne bajki albo zabawki. Wystarczy skropić zabawki wodą święconą, a problem minie…

Nie ma tu zachęt do rozmów z nastolatkami, do dawania im wsparcia i poznawania ich świata, z jednoczesnym szacunkiem dla kształtujących się właśnie ich granic. Nie ma zachęty do spędzania czasu z dziećmi, wymyślania zabaw, dbania o ich aktywność. Wystarczy dać zabawkę albo posadzić przed telewizorem: byle zabawka była poświęcona, a bajka nie pochodziła z wytwórni Walta Disneya, znanego masona.

Nie trzeba więc zastanawiać się nad relacjami w rodzinie, wyjaśniać sobie starych problemów, przepraszać. Nie trzeba zgłaszać się do psychologa z prośbą o pomoc w przepracowaniu traum. Nie trzeba podejmować żadnego wysiłku. To przecież wszystko zrobił szatan, nie my. Trzeba więc go wypędzić, odprawić egzorcyzmy – a wszystko wróci do normy… 

A przecież samo kropienie wodą święconą nie rozwiąże magicznie żadnego problemu – ono jedynie przygotowuje człowieka na przyjęcie łaski. Po drugie, człowiek powołany jest do tego, żeby z łaską Bożą aktywnie współpracować. Podejście promowane przez ks. Chmielewskiego to nie tylko uczenie bezradności i nieodpowiedzialności (pod płaszczykiem pobożności), ale również odbieranie człowiekowi jego podmiotowości i świadomości, że jest odpowiedzialny za dary złożone przez Boga w jego ręce.

Szatan równie silny jak Bóg?

Trzeci zły owoc demonizowania rzeczywistości to wypaczenie i dekonstrukcja zdrowej, chrześcijańskiej duchowości. Na ten temat można by pisać wielkie tomy, tu z konieczności ograniczę się do zauważenia podstawowej prawdy.

Duchowość chrześcijańska jest nieustannym poszukiwaniem Boga. Poszukiwaniem Boga, a nie ucieczką przed szatanem. To na Boga mamy kierować naszą uwagę i na drodze w Jego stronę skupiać nasze wysiłki, to Jego mamy mieć przed oczami, podejmując każdą decyzję.

Duchowość chrześcijańska jest wysiłkiem i relacją z Bogiem, a nie magią. Jestem w stanie wymienić kilka dużo ważniejszych rzeczy w życiu duchowym niż – zalecane przez ks. Chmielewskiego – profilaktyczne kropienie całego mieszkania wodą święconą „przynajmniej raz w miesiącu”. Woda święcona nie może być ważniejsza od życia sakramentami, zwłaszcza Eucharystią; trwania w łasce uświęcającej; codziennej modlitwy i rachunku sumienia; lektury Pisma Świętego, życia Kazaniem na Górze i miłosierdziem.

Ktoś może powiedzieć, że jedno drugiego nie wyklucza. Owszem, jednak jeśli ktoś przede wszystkim ucieka od szatana, to będzie go widzieć wszędzie i jemu będzie poświęcał swoją uwagę. A my mamy wypatrywać Boga i szukać w świecie Jego śladów, Jemu poświęcać swój czas i Jego słuchać.

Odwrócenie tego porządku jest podstępnym sposobem na odwrócenie uwagi od miłosiernego Boga. Wielu może myśleć, że tropi ślady szatana z pobożności, żeby jak najdoskonalej go unikać – książę pychy w tym czasie cieszy się niezmiernie, bo karmi się każdym naszym zainteresowaniem.

Co z oszukanymi?

U ks. Dominika Chmielewskiego mamy do czynienia z dualistyczną wizją świata pogrążonego w nieustannej walce dobra ze złem. Szatan jest równie silny jak Bóg. Walczą ze sobą dobro i zło, błogosławieństwo i przekleństwo. Rzucony między te siły bezwolny człowiek ratować się próbuje rytuałami, magicznie przyczepiając do siebie znaki przynależności do Boga. Ta dualistyczna wizja połączona jest w nauczaniu salezjanina z myśleniem magicznym, z przeświadczeniem, że wykonanie określonych czynności zdoła uchronić człowieka przed niebezpieczeństwem.

Tak silna demonizacja rzeczywistości jest w istocie pluszowym (a zatem podstępnym i trudnym do zdemaskowania) sposobem na osłabienie wiary w zmartwychwstanie Jezusa i w Jego moc. A przecież zmartwychwstanie Jezusa już się dokonało. Jezus zwyciężył śmierć i zwyciężył ostatecznie szatana (który sam wie, że został pokonany). Nasze osobiste zbawienie zależy od tego, czy przyjmiemy i odpowiemy na dar Jezusowego odkupienia. Ale zmartwychwstanie już się dokonało i zmieniło logikę duchowego świata, ustanowioną na początku i zepsutą przez grzech pierworodny. To śmierć i zmartwychwstanie Jezusa mają być osią chrześcijańskiego życia, a nie lęk przed diabłem czy nawet pobożnie odmówiony różaniec.

Współcześni katolicy mają niewielką wiedzę na temat tego, w co wierzą. A ludzie pozbawieni wiedzy na temat tego, jaka jest czysta wiara Kościoła, łatwo nabierają się na treści brzmiące pobożnie, które zamiast wizji świata napełnionego Bożą miłością prowadzą do szukania w stworzonym przez Boga świecie – śladów szatana. Podatni są na głos każdego, kto będzie pobożny i sprawnie posłuży się słowem. I nie odróżnią go od głosu Ducha Świętego. Pójdą za każdym guru, który będzie potrafił wykorzystać ich wrażliwość, tęsknotę za Bogiem i ich emocje. I bardzo trudno będzie ich z tej drogi zawrócić. Wszak już Mark Twain pisał, że „łatwiej jest oszukać ludzi, niż przekonać ich, że zostali oszukani”.

Przeczytaj także: Tomasz Terlikowski, Ksiądz Chmielewski i „ewangelia” lęku

Jutro opublikujemy omówienie naukowych artykułów teologicznych dotyczących nauczania ks. Dominika Chmielewskiego. Do sprawy będziemy wracać. O zabranie głosu poprosiliśmy kilka dni temu samego ks. Chmielewskiego, jego przełożonego zakonnego, niektórych biskupów, Komisję Duszpasterską KEP, która analizowała publikacje salezjanina, Komisję Nauki Wiary KEP oraz teologa, który pozytywnie ocenia nauczanie ks. Chmielewskiego.