U podstaw myślenia komunistycznego tkwiło redukowanie wyborów i horyzontu poznawczego do nadrzędnego czynnika – uznania niesprawiedliwości społecznej jako zła absolutnego, które może być zniesione jedynie gwałtem rewolucji. Wszelkie informacje przeczące powyższemu przekonaniu odrzucano.
Represje były stałą i właściwie jedyną metodą zwalczania ruchu komunistycznego1. Badający tę kwestię historyk Józef Ławnik podaje, że w 1922 r. tylko do końca lipca aresztowano pod zarzutem działalności komunistycznej 2642 osoby, z tego wobec 100 zastosowano areszt śledczy (czy to znaczy, że pozostałych zwolniono?). Ławnik szacuje liczbę zatrzymanych w całym 1922 r. na 4500 i podejrzewa, że w 1923 r. liczba ta jeszcze wzrosła. Źródła MSW podają, że w 1924 r. zatrzymano 1119 komunistów (według szacunków Ławnika – 3000). W 1925 r. policja doliczyła się 3481 zatrzymanych. Ławnik nie podaje statystyki skazań z paragrafów dotyczących działalności komunistycznej, nie podaje też – bo nie ma takich danych – ile osób aresztowano na Kresach za akty dywersji i organizowanie na tych terenach partyzantki, ile zaś za działalność polityczną, kolportaż nielegalnych wydawnictw itd.
Niektóre z aresztowań mocno uderzały w możliwości organizacyjne partii. 6 sierpnia 1924 r. policja dokonała rewizji przy ulicy Królewskiej 31 w Warszawie i zajęła archiwum KC. Na miejscu aresztowano cztery osoby, a w następstwie zajętych materiałów – dalszych dziesięć. Dwa tygodnie później policja dokonała rewizji w mieszkaniach i lokalach związkowych i zatrzymała 165 osób. 19 grudnia 1924 r. aresztowano posła Łańcuckiego (sejm uchylił mu immunitet). Po jego uwięzieniu komuniści zorganizowali manifestację protestacyjną. Odbyła się 11 stycznia 1925 r. przy ulicy Żytniej, uczestników rozpędziła konna policja, aresztowano 53 osoby. 2 czerwca 1925 r. policja zlikwidowała Centralną Technikę KPP i ZMK, zajęła dużą ilość druków. 5 sierpnia w Królewskiej Hucie w Chorzowie funkcjonariusze wykryli drukarnię KPP, którą obsługiwał Aleksander Fornalski; aresztowano cztery osoby. W sierpniu 1925 r. rozbito organizację KPP w Białymstoku, aresztowano 200 osób, we wrześniu dalszych 206, a w październiku kolejnych 226. Następnie w województwie wileńskim aresztowano 176 osób. Szerokie aresztowania skutkowały paraliżem struktur organizacyjnych, wydawnictw, kolportażu2.
Organizacja próbowała się bronić, zaostrzając środki konspiracji. W MSW zauważano: „Ten cały łańcuch represji rozpatrywany w organizacjach partyjnych pod kątem zdrady niektórych towarzyszy (tzw. wsypy) zmusza partię do jeszcze większego pogłębienia konspiracji. KPRP zastosowała cały szereg ostrożności przy zwoływaniu zebrań i kolportażu. Po pierwsze, zastosowano system tzw. podpunktów, przy którym nawet zaufany członek partii, znając porządek obrad i wiedząc z góry o terminie zebrania, do ostatniej chwili nie wie nic o adresie, pod którym ma się to zebranie odbywać. Dopiero w dniu zebrania udaje się na tzw. „podpunkt” i tu spotyka towarzysza, który go kieruje bądź na zebranie bezpośrednio, bądź przechodzi on jeszcze przez kilka „podpunktów”, zanim trafi na miejsce. Miejsce to jest na zewnątrz strzeżone przez czaty, a sama konferencja odbywa się w warunkach umożliwiających natychmiastowe zniszczenie kompromitującego materiału i ucieczkę”3.
W partii i ZMK co parę miesięcy przerzucano referentów i okręgowców na inny teren, by utrudnić ich rozpracowanie. Ułożono też „bardzo szczegółowe prawidła konspiracji i zachowania się przed policją w razie aresztowania”4.
Wykup prenumeratę „Więzi”
i czytaj bez ograniczeń
Pakiet Druk+Cyfra
-
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
z bezpłatną dostawą w Polsce - 4 numery „Więzi” w formatach epub, mobi, pdf (do pobrania w trakcie trwania prenumeraty)
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl na 365 dni (od momentu zakupu)
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Jeśli mieszkasz za granicą Polski, napisz do nas: prenumerata@wiez.pl.
Pakiet cyfrowy
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl (od momentu zakupu) przez 90 lub 365 dni
- Kwartalnik „Więź” w formatach epub, mobi, pdf przez kwartał lub rok (do pobrania
w trakcie trwania prenumeraty)
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” jesień 2023
