Utrata jako błogosławieństwo?

Prezydent Nikaragui Daniel Ortega przejął majątek jezuickiego uniwersytetu i zdelegalizował zakon na terenie kraju. Wolno mieć nadzieję, że represje te przyniosą w przyszłości dobre owoce.

Kryzysów, wojen i wojenek nigdy w świecie nie brakowało. Jednak w ostatnich latach zaczynają nas coraz bardziej dotyczyć, bo świat jest coraz mniejszy, bo dezorganizują nam życie a w wielu sytuacjach przerażają, bo ktoś straszy, że będzie gorzej. Jak na to wszystko patrzą jezuici? Doświadczenie uczy nas, że tam, gdzie napotyka się na liczne trudności, można zazwyczaj spodziewać się większych owoców, jak pisał św. Ignacy Loyola.

Mój współbrat, syryjski jezuita, nie mógł zrozumieć oburzenia zachodnich katolików, którzy nie byli w stanie pogodzić się z tym, że w tylu zakątkach świata chrześcijanie są prześladowani. Jego zdaniem Ewangelia jest pod tym względem bardzo przejrzysta. Jasno zapowiada wrogość świata względem uczniów Chrystusa. „Jeśli was nie prześladują, to czas zastanowić się, czy rzeczywiście idziecie za Chrystusem” – tłumaczył ludziom na jednym ze spotkań zorganizowanych w Białymstoku.

Czego pragnął św. Ignacy?

W międzynarodowym wydaniu katolickiego dziennika „La Croix” ukazał się artykuł Andrew Hamiltona zatytułowany „Czy represje muszą prowadzić do depresji?” („Must suppression bring on depression?”). Autor stara się uzasadnić, że likwidacja zakonu jezuitów w 1773 r. przyczyniła się do jeszcze bardziej prężnego zaangażowania się Towarzystwa Jezusowego w udzielanie „Ćwiczeń duchowych” św. Ignacego Loyoli i to na niespotykaną dotąd skalę.

Kościół odebrał jezuitom więcej majątku niż jakikolwiek system polityczny z sowieckim komunizmem włącznie i większości nigdy nie zwrócił

Wojciech Żmudziński SJ

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Ponadto, po przywróceniu zakonu, synowie Ignacego potraktowali o wiele poważniej wezwanie swojego założyciela, by w pełnieniu misji identyfikowali się z ubogim Chrystusem. Zrozumieli, że ich miejsce jest przede wszystkim wśród ubogich, a nie wśród możnych tego świata. Dotarło do nich, że Ignacy pragnął, żeby troszczyli się o najbardziej pokrzywdzonych i wybierali raczej upokorzenie niż zaszczyty.

Proponowany przez „La Croix” tekst ma szczególny wydźwięk w dniach, gdy prezydent Nikaragui Daniel Ortega przejął majątek jezuickiego uniwersytetu i zdelegalizował zakon na terenie swojego kraju, w którym systematycznie tępi wszelkie przejawy wolności i popełnia zbrodnie przeciwko podstawowym prawom człowieka.

Czy należy spodziewać się, że również i te represje przyniosą w przyszłości dobre owoce zgodnie z tym, co napisali w swoim oświadczeniu jezuici z Prowincji Środkowoamerykańskiej: „Bóg jest tym, który ma ostatnie słowo w historii, i Bóg będzie miał ostatnie słowo także w Nikaragui”?

I nie jest to groźba, lecz przesłanie nadziei. W kolejnym oświadczeniu, będącym reakcją na kolejne szykany ze strony władz, wyrazili „swoją solidarność z tysiącami nikaraguańskich ofiar, które czekają na sprawiedliwość i naprawienie szkód wyrządzonych przez obecny rząd Nikaragui”. Jakie dobro z tego upokorzenia jezuitów wyniknie? Zbliży ich do cierpiącego ludu, czy opuszczą kraj?

W tym roku minęło 250 lat od kasaty zakonu jezuitów zadeklarowanej przez papież Klemensa XIV. Choć Towarzystwo Jezusowe teoretycznie nie istniało do 1814 r., to ciągłość swojego istnienia zachowało na terenie ówczesnej Rosji, gdzie wrogo nastawiona do Watykanu caryca Katarzyna nie zgodziła się na upublicznienie decyzji papieża. Czterdzieści lat samotności i upokorzenia.

Jacy jesteśmy naprawdę?

Kościół odebrał jezuitom więcej majątku niż jakikolwiek system polityczny z sowieckim komunizmem włącznie i większości nigdy nie zwrócił. Własna matka, bo tak traktowali jezuici Kościół, wyrzekła się ich i porzuciła. A litość okazali im dotychczasowi wrogowie.

Według Hamiltona kasata zakonu zmusiła jezuitów do głębszej refleksji nad znaczeniem ich powołania. Powrócili do myśli św. Ignacego i zaczęli rozważać kluczowe kwestie, do których wcześniej nie przywiązywali tak wielkiej wagi. Powrócili do „Ćwiczeń duchowych”, a zwłaszcza do obrazu ubogiego Chrystusa, który nie wybrał bogactwa, lecz ubóstwo. Nie odbierał pochwał, lecz znosił upokorzenie.

Taka fascynacja osobą Zbawiciela oznaczała, że w podchodzeniu do rzeczywistości i wybieraniu posług apostolskich jezuici nie powinni kierować się przede wszystkim perspektywą sukcesu i skutecznością metod, lecz traktować niepowodzenia i utratę renomy jako błogosławieństwo. „Czy rzeczywiście współcześni jezuici tak myślą?” – zadaje pytanie Hamilton i sam na nie odpowiada: „Cóż, prawdopodobnie nie, chyba że zmuszają ich do tego okoliczności”.

Wielu jezuitów wierzy, że trudna sytuacja jest przede wszystkim okazją, a nie kłopotem, którego trzeba się pozbyć. Taką okazję widzimy w zjawisku laicyzacji społeczeństwa, a nawet w toczących się wojnach i światowych kryzysach. W tym wszystkim nie jest ważne, kto ma rację i kto kogo pokona.

Podstawową misją jezuitów jest pozyskiwanie ludzi dla Chrystusa, a nie wygrywanie wojen. Niepowodzenie jest okazją, by się czegoś ważnego nauczyć, a upokorzenie ćwiczy miłosierdzie, uczy mądrości i skłania do refleksji. Nie jesteśmy po to, by błyszczeć na niebie, lecz po to, by wskazywać na prawdziwe światło. Przede wszystkim świadectwem życia.

A jacy jesteśmy naprawdę? Cóż, wielu z nas jest gotowych do heroicznych czynów, gdy zmuszają nas do tego okoliczności. W innych sytuacjach zdarza się, że lubimy kanapę i wygodne kapcie. Modlę się więc o to, byśmy nie żyli w spokojnych czasach.

Przeczytaj też: Ikoną do kontemplacji Stwórcy są ci, których spotykam