Czy Kamil z Częstochowy miałby szansę żyć, gdyby mieszkał w Wielkiej Brytanii?

Miałby większe szanse na bycie chronionym. Z bardzo prostego powodu: przemoc skutkująca śmiercią dziecka prawie nigdy nie dzieje się z dnia na dzień, bez wcześniejszych sygnałów i symptomów – mówi „Tygodnikowi Powszechnemu” Joanna Gorczowska, pedagożka i psychoterapeutka.

Przemysław Wilczyński rozmawia z nią o systemie przeciwdziałania przemocy wobec dzieci w Wielkiej Brytanii, który psychoterapeutka zna z doświadczenia piętnastu lat pracy w brytyjskiej służbie socjalnej. Pyta także o przyjętą w zeszłym tygodniu przez polski Sejm nowelizację Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, której celem ma być wzmocnienie systemu ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Potocznie nowelizacja nazywana jest „ustawą Kamila” i ma związek z tragedią tego 8-letniego chłopca z Częstochowy, który był maltretowany przez ojczyma (przy biernej postawie matki i innych dorosłych) i w wyniku obrażeń zmarł.

– Brytyjczycy budowali system zapobiegania przemocy wobec dzieci przez dekady, z każdej śmierci wyciągając wnioski – opowiada Joanna Gorczowska. I dodaje: – Państwo polskie na przestrzeni lat ani razu nie zareagowało na podobne zdarzenie konkretnym planem działania, który minimalizowałby ryzyko powtórzenia się tragedii, ale przede wszystkim nie zbudowało ram systemu ochrony dziecka. […] Jesteśmy dopiero na początku tej drogi.

Obecna ustawa „daje bardzo ogólne zręby tego, co działa na Wyspach”. Psychoterapeutka wskazuje, czego w tym w projekcie nie ma i co budzi niepokój. Uważa na przykład, że cztery miesiące na przygotowanie raportu stanowiącego analizą konkretnego przypadku przemocy wobec dziecka, to zdecydowanie za mało.

– Z projektu nie bardzo wiadomo, co się z tym raportem będzie później działo, jak te odmieniane przez wszystkie przypadki „wnioski” będą się przekładać na zmiany prawne oraz strukturalne. Kto – i do kogo – będzie wysyłać rekomendacje? Jaki jest czas na ich realizację? Kogo mamy z tego rozliczać? – pyta Gorczowska. – Ważna jest metodologia prowadzenia takiej analizy. Nie widziałam w projekcie informacji na ten temat.

Ekspertka przywołuje ustawę o dzieciach uchwaloną w Wielkiej Brytanii w 1989 r. – Ten akt wprowadził obowiązek podejścia skoncentrowanego na dziecku, a także tzw. próg krzywdy, po którego przekroczeniu, interwencja w życie rodziny jest konieczna – wyjaśnia. I przypomina, że w Polsce „co brzmi niewiarygodnie – dziecko nie ma w systemie pomocowym nikogo, z kim miałoby relację na wyłączność”. – Tymczasem na Wyspach jest child social ­worker, czyli pracownik socjalny na rzecz dziecka, oraz przedstawiciel dziecka w sądzie. To jego „głos” w systemie – mówi Joanna Gorczowska.

Na uwagę Przemysława Wilczyńskiego, że polskiej kulturze zakłada się, iż rodzina biologiczna stanowi najlepsze środowisko dla dziecka, pedagożka odpowiada: – W Wielkiej Brytanii głównym założeniem jest bezpieczeństwo dziecka. I dodaje: – Ten paradygmat to jest jedyne słuszne założenie, bo zakłada nie tylko jego ochronę, ale też wczesne wsparcie rodziny.

„Jako dorośli często nie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić, jak lojalne wobec nas, nawet kiedy je zawodzimy czy krzywdzimy, potrafią być dzieci” – pisała na naszych łamach Katarzyna Jabłońska.

Natomiast nadzieje związane z „ustawą Kamila” wyrażał Konrad Ciesiołkiewicz, od lat działający na rzecz praw dziecka. Pisał: „Radość jest oczywiście duża, a także wdzięczność wobec stojących za przegłosowanymi rozwiązaniami społeczników, ekspertów i polityków”.

Przywołał też zaskakującą praktykę obecnego rządu. Okazuje się, że nie posiada on „statystyk odnoszących się do skali i rodzaju przemocy doświadczanej przez dzieci. Po odejściu z urzędu poprzedniego Rzecznika Praw Dziecka, Marka Michalaka, zaniechano regularnego monitorowania tego wykroczenia”.

Przeczytaj też: Czy„silniejszy”ma kształtować „słabszego”– prawa dziecka 

KJ