Jeśli jakaś forma Kościoła traci swoją autentyczność, wiarygodność, przejrzystość, siłę przekonywania i żywotność, musi być przekształcana, reformowana. Żadna z form chrześcijaństwa w dziejach nie może być uznana za doskonałą, w pełni wyczerpującą głębię, bogactwo i dynamikę obecności Boga w świecie.
Dzisiejsza sytuacja naszego Kościoła, na progu ponowoczesności, mocno przypomina stan rzeczy z początków nowożytności, z czasów tuż przed reformacją protestancką i reformą katolicką w XVI wieku1. Skandale nadużyć psychicznych, duchowych i seksualnych odgrywają obecnie podobną rolę do skandali związanych ze sprzedażą odpustów w czasach Marcina Lutra. Dziś, tak jak wtedy, skandale te – które zrazu zdawały się marginalnym zjawiskiem – okazały się alarmującym objawem ciężkiej choroby całego systemu Kościoła, co wymaga głębokiej reformy.
Papież Franciszek uznał, że kryzys związany z wykorzystywaniem seksualnym miał przyczyny głębsze niż tylko upadek wielu jednostek. To był i jest kryzys systemowy– rezultat systemu obejmującego specyficzną strukturę relacji w Kościele, styl przywództwa oraz sposób sprawowania władzy i funkcjonowania autorytetu. System ten wyrażał się w określonym typie teologii (przede wszystkim eklezjologii), w pewnym kształcie kaznodziejstwa i pobożności, a także w szczególnym stylu sztuki chrześcijańskiej.
Zastanówmy się, jak ów system powstał, jak można go przekształcić oraz co może go zastąpić.
Podróż, która jest celem
Papież Franciszek nazwał ten system klerykalizmem. Zaproponował proces uzdrowienia – drogę synodalną, wspólną drogę (syn-hodos). W ramach procesu synodalności sztywny system klerykalizmu ma zostać przezwyciężony i przekształcony w inną formę – Kościół synodalny, Kościół jako żywy organizm, dynamiczną sieć wzajemnej komunikacji, taki Kościół, który jest bardziej spójny z duchem Ewangelii, a jednocześnie bardziej otwarty na potrzeby współczesnej ludzkości.
Drogę synodalną papież Franciszek porównuje z drogą Abrahama, ojca wiary, który usłyszał Boże wezwanie i wyruszył w podróż, choć nie wiedział, dokąd zmierza. Dlatego Kościół synodalny nie jest gotowym do realizacji modelem przedstawianym jako cel podróży, lecz procesem. Celem jest podróż, a podróż jest celem. Tenproces, który rozpoczął się już wraz z przygotowaniami do Synodu Biskupów w latach 2023/2024, nie powinien zakończyć się na owym synodzie w Rzymie, lecz ma raczej stać się trwałą formą, trwałą metodą (methodos) życia Kościoła.
Pojmowanie procesu synodalnego zmienia się już w pierwszych latach od jego rozpoczęcia – coraz wyraźniej widać, że proces ten nie może pozostać wewnętrzną sprawą Kościoła rzymskokatolickiego. Poszerzane i pogłębiane muszą być jego wymiary ekumeniczny, międzyreligijny i międzykulturowy. Nie chodzi w tym procesie tylko o to, by uczynić instytucje Kościoła bardziej skutecznymi, lecz – wedle ważnej encykliki Fratelli tutti – o dążenie do „ludzkiego braterstwa”.
Proces ten polega na pogłębianiu na różnych poziomach kultury komunikacji. Obejmuje on odnowę duchowości i teologii, czyli „komunikację z Bogiem” oraz pogłębienie praktyki duszpasterskiej, czyli komunikację wewnątrz Kościoła (relacje między biskupami, księżmi i świeckimi), a także pogłębianie ekumenizmu w najszerszym tego słowa znaczeniu, tj. komunikację z innymi Kościołami chrześcijańskimi, innymi religiami i ze światem laickim.
Wykup prenumeratę „Więzi”
i czytaj bez ograniczeń
Pakiet Druk+Cyfra
-
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
z bezpłatną dostawą w Polsce - 4 numery „Więzi” w formatach epub, mobi, pdf (do pobrania w trakcie trwania prenumeraty)
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl na 365 dni (od momentu zakupu)
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Jeśli mieszkasz za granicą Polski, napisz do nas: prenumerata@wiez.pl.
Pakiet cyfrowy
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl (od momentu zakupu) przez 90 lub 365 dni
- Kwartalnik „Więź” w formatach epub, mobi, pdf przez kwartał lub rok (do pobrania
w trakcie trwania prenumeraty)
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” zima 2022
