Młoda arystokratka traci wzrok. Wkrótce zdecyduje się poświęcić życie pomocy niewidomym.
12 września beatyfikacja m. Elżbiety Czackiej i kard. Stefana Wyszyńskiego. Kalendarium z życia prymasa przeczytacie tutaj. Poniżej najważniejsze wydarzenia z życiorysu założycielki Lasek:
22 października 1876 – narodziny Róży Czackiej w Białej Cerkwi (obecnie Ukraina).
19 listopada 1876 – chrzest w rzymskokatolickim kościele parafialnym w Białej Cerkwi.
1882 – Róża przenosi się z rodziną do Warszawy.
1892 – śmierć Pelagii z Sapiehów Czackiej, babki Róży, która była z nią bardzo związana. To babce w dużej mierze zawdzięczała wychowanie religijne i patriotyczne; dzięki niej poznała książkę „O naśladowaniu Chrystusa”, która towarzyszyła jej przez całe życie.
1894 – upadek z konia przyczyniający się do utraty wzroku (Róża miała problemy z oczami od dzieciństwa, wypadek spowodował jednak drastyczne pogorszenie wzroku i stopniowo całkowitą jego utratę).
1898 – „Wzroku pani nie odzyska, gdyż jest bezpowrotnie stracony. Wszelkie dalsze starania i zabiegi już nic nie dadzą. Zamiast tego niech pani pomyśli raczej o zajęciu się losem 18 tys. niewidomych w Królestwie Polskim, o których do tej pory nikt się nie zatroszczył” – powiedział lekarz okulista Róży Czackiej, która zamierzała się ratować kolejnymi zagranicznymi operacjami. Na 3 dni zamknęła się w pokoju. Podjęła wówczas decyzję, która zaprowadziła ją do poświęcenia życia niewidomym, założenia zgromadzenia zakonnego i stworzenia dzieła Lasek.
Następuje 10- letni okres przygotowania do tej pracy. Róża rozpoczyna autorehabilitację, uczy się samodzielnego życia jako niewidoma, odbywa podróże zagraniczne, podczas których poznaje nowoczesne koncepcje i metody pracy z niewidomymi.
19 września 1908 – zebranie założycielskie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Królestwie Polskim. Zgodnie z zamysłem Róży Czackiej ma być ono wzorowane na francuskim Stowarzyszeniu im. Valentina Haüy, stworzonym przez wybitnego tyflologa Maurice’a de la Sizeranne. Koncepcja Sizeranne polegała m.in. na tym, by nie ograniczać się do jałmużny wobec niewidomych, ale pomagać im stawać się użytecznymi dla społeczeństwa.
1909 – Róża Czacka, samodzielna finansowo po śmierci ojca Feliksa Czackiego (10 VII 1909), decyduje o przeznaczeniu swego majątku na pomoc niewidomym.
1910 – Róża zaczyna nawiązywać prywatne kontakty z niewidomymi, wspierając ich materialnie, organizując naukę Braille’a. Powstaje pierwsze schronisko dla niewidomych dziewcząt w Warszawie przy ul. Dzielnej 37. Organizowana jest tam także nauka koszykarstwa.
1910 – podczas podróży do Francji Róża poznaje Siostry Niewidome św. Pawła – to inspiracja do myślenia o zgromadzeniu zakonnym, którego charyzmatem byłaby opieka nad niewidomymi.
19 listopada 1911 – pierwsze walne zebranie oficjalnie już istniejącego Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi. Wybór zarządu.
1911 – założenie biura przepisywania książek brajlowskich.
1912 – Róża Czacka poznaje osobiście Maurice’a de la Sizeranne, z którym wcześniej korespondowała.
1912 – powołanie Patronatu mającego na celu otwartą opiekę nad niewidomymi i ich rodzinami.
1913 – powstanie przedszkola dla dzieci niewidomych (takiej instytucji nie było wówczas nawet we Francji); założenie regularnej szkoły dla niewidomych chłopców, pierwszej, w której uczono pisania brajlem w języku polskim; pierwsze kolonie letnie dla niewidomych dzieci.
1913 – śmierć Zofii z Ledóchowskich Czackiej, matki Róży.
1915 – Róża z powodu działań wojennych nie może wrócić z Wołynia (gdzie przebywała z wizytą u brata) do Warszawy. Zatrzymuje się w Żytomierzu. Jej kierownikiem duchowym zostaje ks. Władysław Krawiecki.
19 listopada 1916 – pod kierunkiem ks. Krawieckiego Róża rozpoczyna nowicjat tercjarski, całkowicie zmienia tryb życia, zaczyna praktykować radykalne ubóstwo.
19 listopada 1917 – Róża Czacka przywdziewa habit i przyjmuje imię zakonne: s. Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa.
28 maja 1918 – s. Elżbieta wraca do Warszawy.
lipiec 1918 – na stałe zamieszkuje w zakładzie TOnO przy ul. Polnej.
1 grudnia 1918 – powstaje Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża.
1919 – początki Biblioteki Wiedzy Religijnej (w 1939 r. liczyła ona 17 tys. książek, korzystało z niej kilkanaście tys. czytelników).
1920 – śmierć ks. Władysława Krawieckiego; kierownikiem duchowym m. Czackiej, powiernikiem w sprawach zgromadzenia i zakładu zostaje ks. Władysław Korniłowicz.
maj 1921 – Antoni Daszewski przekazuje m. Czackiej pięć mórg nieużytków w Laskach; Zarząd TOnO podejmuje decyzję o budowie zakładu.
marzec/kwiecień 1922 – m. Czacka przechodzi operację guza piersi, w szpitalu poznaje Antoniego Marylskiego, swojego późniejszego najbliższego współpracownika.
1922 – konflikt z dotychczasowym Zarządem TOnO (dotyczy przede wszystkim pytania o katolicką tożsamość dzieła oraz roli w nim Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża).
14 lipca 1922 – nowy Zarząd TOnO, Antoni Marylski zostaje skarbnikiem i otrzymuje misję budowy zakładu w Laskach.
1922 – powołanie ks. Korniłowicza na dyrektora konwiktu dla księży studiujących w Lublinie, pewne rozluźnienie jego kontaktu z Dziełem.
1922-1924 – funkcję kapelana zakładu na ul. Polnej pełni ks. Jan Zieja.
25 marca 1925 – m. Czacka przenosi się do Lasek.
24 grudnia 1925 – ks. Władysław Korniłowicz poświęca kaplicę w Laskach i odprawia w niej pierwszą mszę – pasterkę.
1926 – początek budowy w Laskach internatu „Domu Chłopców”, przeniesienie do Lasek większości agend TOnO.
1927 – powstanie drukarni brajlowskiej w Laskach.
lato 1929 – Laski biorą udział w Polskiej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Stoisko z wyrobami rzemieślniczymi obsługuje niewidomy wychowanek Dzieła Stefan Rakoczy.
1930 – ks. Władysław Korniłowicz przeprowadza się na stałe do Lasek.
1931 – zebranie założycielskie przyszłego pisma i wydawnictwa „Verbum”, organizowanego wokół środowiska „Kółka” ks. Korniłowicza.
1932 – poważne trudności finansowe (trwające przez cały początek lat 30. w związku z światowym kryzysem gospodarczym).
lata 30. – początki Biblioteki Brajlowskiej w Laskach (przed II wojną światową jej zbiór liczył ok. pięć tys. woluminów); dzięki staraniom m. Czackiej powstała również biblioteka tyflologiczna, która liczyła przed wojną ok. 700 pozycji książkowych w czterech językach.
1932 – m. Czacka opracowuje wraz z s. Teresą Landy skróty brajlowskie po konsultacjach z językoznawcami.
1933 – budowa Domu Rekolekcyjnego w Laskach.
1933 – prof. Maria Grzegorzewska, twórczyni teoretycznych i organizacyjnych podstaw szkolnictwa specjalnego w Polsce, wysoko ocenia działanie „Domu Chłopców” w Laskach. Zacieśnia się współpraca m. Czackiej i prof. Grzegorzewskiej. Laski odwiedza Janusz Korczak.
1934 – projekt m. Czackiej ujednolicający polski system pisania w brajlu uzyskuje zatwierdzenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego jako obowiązujący w całej Polsce.
1934 – konflikt z dotychczasową współpracowniczką, Marią Winowską, zamierzającą przejąć pismo i wydawnictwo „Verbum” (sprawa, która wiązała się ze skargą złożoną przez Marię Winowską do nuncjusza, nie została rozstrzygnięta aż do wybuchu wojny; ostatecznie umorzona została dopiero w 1995 r.).
11 listopada 1935 – m. Elżbieta Czacka otrzymuje Złoty Krzyż Zasługi za pracę z niewidomymi.
13-14 września 1936 – ogólnopolska kwesta na niewidomych
1937 – wizyta m. Czackiej w Rzymie, papież Pius XI akceptuje Dzieło.
9 listopada 1938 – kard. A. Kakowski zatwierdza konstytucje Zgromadzenia na pięć lat.
wrzesień 1939 – ewakuacja Lasek.
17-21 września 1939 – bitwa o Laski, zniszczenie zakładu w 75 proc., w tym. m.in. zniszczenie Biblioteki Tyflologicznej i brajlowskich podręczników szkolnych.
25 września 1939 – m. Czacka ciężko ranna podczas bombardowania Warszawy, 27 września dr Woyno (urszulanka) przeprowadza bez znieczulenia operację usunięcia m. Czackiej gałki ocznej.
koniec roku 1939 – Niemcy rozwiązują TOnO. Laski pod nazwą Blindenanstalt otrzymują zezwolenie na nauczanie elementarne i zawodowe. Odpowiedzialną za Zakład matka czyni s. Wacławę Iwaszkiewicz.
lato 1940 – powstaje placówka w Kozłówce, gdzie przenoszą się siostry i osoby niewidome przebywające dotychczas w Żułowie na Lubelszczyźnie. Kapelanem placówki w Kozłówce zostaje ks. prof. Stefan Wyszyński; prowadzi dla sióstr wykłady w ramach studium zwanego przez nie żartobliwie „Akademią Kozłowiecką”.
1940-1942 – ks. Jan Zieja kapelanem Zakładu w Laskach.
1942-1945 – ks. Stefan Wyszyński kapelanem Zakładu w Laskach.
lato 1944 – do Żułowa przyjeżdża ks. Tadeusz Fedorowicz, który stanie się następcą ks. Korniłowicza.
30 lub 31 lipca 1944 – ks. prof. Wyszyński dokonuje poświęcenia Szpitala Powstańczego w Domu Rekolekcyjnym w Laskach.
jesień 1944 – ewakuacja Lasek.
17 stycznia 1945 – Niemcy opuszczają Laski.
wrzesień 1946 – śmierć ks. Władysława Korniłowicza.
marzec 1947 – ponowna rejestracja TonO.
1949 – zamknięcie wydawnictwa „Verbum”.
19 listopada 1948 – m. Czacka zakłada w Laskach Radę Współpracowników Niewidomych (celem jest min. większa demokratyzacja TOnO oraz stworzenie wśród samych niewidomych przeciwwagi dla grupy, która uległa presji reżimu komunistycznego).
2 grudnia 1948 – m. Czacka przechodzi wylew krwi do mózgu.
1949 – abp Wyszyński ofiarowuje Zgromadzeniu Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża poaugustiańskie zabudowania w Warszawie wraz ze zbombardowanym kościołem św. Marcina.
15 listopada 1949 – prymas Wyszyński mianuje m. Benedyktę Woyczyńską przełożoną generalną.
1950 – duchową opiekę nad Dziełem obejmuje ks. Tadeusz Fedorowicz.
12 czerwca 1950 – m. Czacka rezygnuje z funkcji przełożonej generalnej, o czym zawiadamia listem „Do moich dzieci małych i dużych”.
1952 – próba likwidacji Lasek i przekształcenia zakładu w placówkę dla dzieci niewidomych z upośledzeniem umysłowym.
18 listopada 1956 – obchody 80-lecia urodzin m. Czackiej w Laskach. Prymas Wyszyński (po powrocie z Komańczy) odprawia uroczystą mszę św.
15 maja 1961 – śmierć m. Elżbiety Czackiej.
19 maja 1961 – pogrzeb m. Czackiej. Homilię wygłasza prymas Wyszyński rozpoczynając ją od słów „Przedziwny jest Bóg w świętych swoich!”.
Materiał na podstawie: Michał Żółtowski, „Blask Prawdziwego światła. Matka Elżbieta Róża Czacka i jej Dzieło”, Lublin 2005; Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz, „Wkład Matki Elżbiety Róży Czackiej w rozwój tyflologii w kontekście współczesnej recepcji jej myśli”, Warszawa 2011
Maria Czerska / KAI
Przeczytaj też: Matka Czacka pragnęła Kościoła żyjącego w miłości, tulącego tych, którzy wracają, i modlącego się za szukających
