Nosowski: Jestem rozczarowany polityką personalną Franciszka w polskim Kościele i tanim miłosierdziem Watykanu

Klucz do rozwiązania wielu problemów wcale nie leży w Polsce, jest w Stolicy Apostolskiej. Niestety, Franciszek wciąż nie przekręca tego klucza w drzwiach. Nie otwiera drzwi do jawności – mówi redaktor naczelny „Więzi” Zbigniew Nosowski w „Gazecie Wyborczej”.

Dziś w „Gazecie Wyborczej” ukazała się rozmowa Dominiki Wielowieyskiej z redaktorem naczelnym „Więzi” Zbigniewem Nosowskim. W druku, inaczej niż na Wyborcza.pl, nosi ona tytuł „Przeczekamy i prosimy o przeczekanie” – nawiązując do wielomiesięcznego cyklu śledczego Nosowskiego o sprawie ks. Andrzeja Dymera.

Kościół to ja. To mój dom, który współtworzę. Nie mam potrzeby ani opuszczania Kościoła, ani tłumaczenia się, dlaczego w nim jestem, bo to, co jest kluczowe w Kościele, jest nie między mną a jakimikolwiek przełożonymi

Zbigniew Nosowski

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

W obszernej rozmowie Nosowski odnosi się do spraw wypowiedzi ks. Tadeusza Guza z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego o rzekomych żydowskich mordach rytualnych, postępowania władz uczelni wobec ks. Alfreda Wierzbickiego czy swojego zerwanego wywiadu z rektorem KUL. Mówi też wiele o rozliczaniu kościelnych sprawców wykorzystywania seksualnego w Kościele oraz kryjących ich hierarchów.

– Mamy kościelne lobby, które nie godzi się na rozliczenie hierarchów, winnych tuszowania pedofilii – mówi Wielowieyska. – Ono jest nadal bardzo wpływowe. Ale po wprowadzeniu w 2019 r. przepisów „Vos estis lux mundi”, które ustanowił Franciszek, rozpoczęły się rozliczenia. Ukarano pięciu polskich hierarchów. Dwóch zrezygnowało z urzędów przed osiągnięciem wieku emerytalnego, na czterech nałożono sankcje w postaci nakazów i zakazów. Te kary są wystarczające? – pyta.

Nosowski: – Dobrze, że wreszcie zostali ukarani, bo to oznacza wprowadzanie rozliczalności biskupów. To, że nie wiadomo, za co zostali ukarani, jest skandaliczne. Natomiast to nie jest specyfika Polski. Problem jest w Watykanie. Od zawsze. Nawet jeśli dziennikarze piszą, że biskup w USA został ukarany za jakieś konkretne czyny, to wynika to nie z uzasadnienia decyzji Watykanu, ale z tego, że o działalności hierarchy pisały media. Oficjalnie przyczyny nie są podawane. To pokazuje, że klucz do rozwiązania wielu problemów wcale nie leży w Polsce, jest w Stolicy Apostolskiej. Niestety, Franciszek wciąż nie przekręca tego klucza w drzwiach. Nie otwiera drzwi do jawności.

Zdaniem redaktora naczelnego „Więzi” „wierni mają prawo do wiedzy, zwłaszcza osoby pokrzywdzone, rzecz jasna ze słuszną ochroną prywatności. Trzeba to wyjaśniać. Biskup był wielbiony w diecezji, jego przyjazd był świętem w parafii. Aż tu znienacka ogłasza się werdykt, że ma być odsunięty od pełnienia posługi i nawet nie ma prawa wstępu do diecezji. Ale nic się nie wyjaśnia. Watykan robi to świadomie: gdy dochodzenie wskazuje na konieczność ukarania hierarchy, to biskupowi się proponuje, aby sam się podał do dymisji. I nikt tak do końca nie wie dlaczego”.

Nosowski przytacza słowa dominikanin o. Pawła Krupy, który stwierdził, że skoro mamy ingres biskupa, to należy wprowadzić akt pod nazwą „regres” biskupa. – Kościół mówi przecież językiem symboli, a jeśli ktoś uroczyście obejmuje jakąś funkcję i w niesławie odchodzi, to niech to także odbędzie się symbolicznie – dodaje naczelny „Więzi”.

Niejawny pozostaje na przykład kościelny wyrok w sprawie ks. Dymera. Jak przypomina Nosowski, został on wydany, ale nie ogłoszony. – Dysponentem wyroku jest Watykan. Wiem, że niektórzy polscy hierarchowie podejmowali próbę uzyskania zgody na ogłoszenie wyroku – i nic. A przecież tak wiele nowej krzywdy powstaje przez taką tajemnicę, tworzy to podziały, domniemania, wzajemne oskarżenia. Pokrzywdzeni przez Dymera spotykają się wciąż z zarzutami, że jakieś lobby LGBT zapłaciło im duże pieniądze. Kościół powinien to przeciąć – uważa Nosowski.

– Mimo fantastycznych rzeczy, których dokonał papież Franciszek, jestem jednak bardzo krytyczny wobec jego decyzji, bo trwa przy bardzo złym rozumieniu poufności. Kuria rzymska jest jeszcze bardziej zachowawcza. To jest takie tanie miłosierdzie, które nie bierze pod uwagę dobra osób pokrzywdzonych. Wbrew potocznemu rozumieniu Franciszek nie zniósł tzw. sekretu papieskiego, tylko go ograniczył. On nadal obowiązuje. Polski biskup musi mieć zgodę Watykanu na wydanie dokumentów prokuraturze czy komisji ds. pedofilii. Dziś powinna się odbyć olbrzymia akcja lobbingowa polskiego Episkopatu, aby te dokumenty Watykan ujawnił. Problem w tym, że akurat w kwestii tajności większość biskupów papieża popiera – komentuje Nosowski.

Mówi także o planowanej wizycie polskich biskupów u papieża. – Takie wizyty odbywają się co pięć lat. Ta była opóźniona z powodu pandemii. Moja hipoteza brzmi: spraw dotyczących rozliczeń pedofilii pochodzących z Polski jest dziś najwięcej i to będzie tematem rozmów. Polska stała się pod tym względem poligonem doświadczalnym, jeśli chodzi o działanie papieskiego „Vos estis lux mundi”. Nie dlatego, że w Polsce jest najwięcej przestępstw pedofilskich wśród księży, tylko dlatego, że dokument ten pojawił się w takim momencie, w którym nagromadziły się podejrzenia wobec naszych biskupów. W innych krajach ta fala przeszła wcześniej, u nas jest w fazie wznoszącej.

Redaktor naczelny „Więzi” nie wiąże z tą wizytą jednak większych nadziei. – Franciszek nie interesuje się Polską, nie zna jej. Jestem rozczarowany jego polityką personalną w polskim Kościele. Nie korzysta z tych możliwości, które ma, aby polski Kościół uzdrowić. Dlatego ja bym się realistycznie niczego specjalnego nie spodziewał po tych rozmowach. W czasie tej wizyty „ad limina Apostolorum” będzie zapewne mowa ogólnie o nawróceniu synodalnym Kościoła. I pewnie na tym się skończy.

– Ty i twoje pismo „Więź” od dawna odkrywacie patologie w Kościele – mówi Wielowieyska – opisując niszczenie tych księży, którzy chcieli zapobiec złu albo je napiętnować. W efekcie byli spychani na margines i karani. Zło zwyciężało. Przez bierność, przez złą wolę, fałszywą solidarność, fałszywe miłosierdzie, które w istocie było zmową korporacyjną. Zmową prowadzącą do krzywdy kolejnych dzieci i dorosłych. To dlaczego trwasz w tym Kościele, gdzie strukturalnie zło odgrywa tak dużą rolę?

– Kościół to ja. To mój dom, który współtworzę – odpowiada Nosowski.

Wyjaśnia: – Nie mam potrzeby ani opuszczania Kościoła, ani tłumaczenia się, dlaczego w nim jestem, bo to, co jest kluczowe w Kościele, jest nie między mną a jakimikolwiek przełożonymi, tylko między mną i innymi ludźmi wierzącymi a Panem Bogiem. W Kościele spotkałem Boga – i nadal spotykam. Stan tego Kościoła dalece mnie nie satysfakcjonuje, ale to część mojego życia. Wiara, uczestnictwo w Kościele i duchowość chrześcijańska to jest po prostu moje życie. Jestem Kościołem i tworzę Kościół, kiedy się modlę, kiedy jeżdżę z moimi przyjaciółmi z niepełnosprawnością intelektualną na wakacje, gdy wspieram pokrzywdzonych, spotykam się z ludźmi, piszę o Kościele. Czynię to świadomie od 40 lat i nikt na to nie musi mi wydawać pozwolenia. To realizacja mojego powołania chrześcijańskiego.

Nosowski jest redaktorem „Więzi” od 1988 r., a redaktorem naczelnym od 20 lat, od marca 2001 r. Studiował socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, teologię na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) oraz w Graduate School of Ecumenical Studies w Instytucie Ekumenicznym Światowej Rady Kościołów w Bossey (Szwajcaria). W młodości był uczestnikiem i animatorem Ruchu „Światło-Życie”, od 1983 roku związany z Ruchem „Wiara i Światło”. Napisał książki „Parami do nieba. Małżeńska droga świętości”, „Szare a piękne. Rekolekcje o codzienności”, „Polski rachunek sumienia z Jana Pawła II”, „Krytyczna wierność. Jakiego katolicyzmu Polacy potrzebują”. 

Obecnie naczelny „Więzi” jest także chrześcijańskim współprzewodniczącym Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, dyrektorem programowym Laboratorium „Więzi”. Był współtwórcą Inicjatywy „Zranieni w Kościele” (telefon zaufania i katolickie środowisko wsparcia dla osób dotkniętych przemocą seksualną w Kościele).

W 2019 r. Nosowski otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego „w uznaniu rozlicznych zasług dla wolnego dziennikarstwa w Polsce, dla budowy społeczeństwa obywatelskiego, dla dialogu polsko-żydowskiego i ekumenicznego, a także za obronę prawdy w dyskursie publicznym oraz działania na rzecz innego”.

W ubiegłym roku za cykl reporterski „Jak to się robiło w diecezji kaliskiej” został nominowany do Nagrody Grand Press w kategorii dziennikarstwo śledcze oraz wszedł do finałowej trójki Nagrody Radia Zet im. Andrzeja Woyciechowskiego.

Przeczytaj także: Jest źle. O kryzysach naszego Kościoła

JH