Tomasz Polak: Jezus miał autentyczne doświadczenie Boga

Wrażenie, jakie Jezus wywierał na ludziach, wynikało z autentyzmu zaangażowania religijnego. Z pewnej gotowości na twarde i równocześnie uwalniające wymaganie – twierdzi prof. Tomasz Polak w zimowej „Więzi”.

Rozmowa Sebastiana Dudy z Tomaszem Polakiem, filozofem, współtwórcą Pracowni Pytań Granicznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ukazała się w najnowszym, zimowym numerze kwartalnika „Więź”. Dotyczy wydanej niedawno książki Polaka „System kościelny, czyli przewagi pana K.”.

Zdaniem filozofa „niewątpliwie Jezus miał doświadczenie bliskości Boga i wrażenie, jakie wywierał na ludziach za nim idących, wynikało z Jezusowego autentyzmu zaangażowania religijnego”. Z kolei „myślenie mesjańskie o Jezusie od początku było nieporozumieniem”. „Jezus nie chciał (wiem, że to ryzykowne stwierdzenie) być żadnym mesjaszem ani przywracać królestwa Izraela. Mówił o nadchodzącym królestwie Boga, ale ci, co go słuchali, rozumieli to zupełnie inaczej niż on sam” – przekonuje.

Prof. Polak przyznaje, że jako ateista nie wyklucza istnienia doświadczeń religijnych, nie rozstrzyga jednak, co jest ich obiektem. „Jeżeli mówimy o «doświadczeniu Boga», to znaczy, że osoba, która czegoś doświadcza, jest przekonana, że to, czego doświadcza, jest Bogiem. I niewątpliwie Jezus miał takie doświadczenie, choć zamiast słowa «prawdziwe» wolę powiedzieć «autentyczne». W tym sensie uznaję je za autentyczne, że między doświadczeniem Jezusa a samym Jezusem i przedmiotem tego doświadczenia nie było istotnej różnicy. Nie mogło być ono w żadnym sensie zmanipulowane: wywołane z zewnątrz czy przez potrzebę wewnętrzną. Było to po prostu doświadczenie, z którego Jezus przemawiał” – zaznacza.

„Problem nie w tym, jakie było doświadczenie samego Jezusa, bo ono skończyło się wraz z jego śmiercią. Ci, którzy po tej śmierci odnosili się do tego Jezusowego doświadczenia, nie mieli takiego samego doświadczenia jak on” – dodaje poznański filozof.

Jego zdaniem „pytania o Boga to są w gruncie rzeczy pytania o to, jak ludzie potrzebują Boga, i o ludzkie myśli o Bogu”. „Jest jedno zdanie Leszka Kołakowskiego, które zawsze na mnie robiło wielkie wrażenie: «Rzeczywiste jest to, czego ludzie najbardziej pragną». Muszę chyba znów do niego wrócić” – wyznaje.

„Czy istnieje, według Pana, jakiekolwiek chrześcijaństwo poza systemem kościelnym?” – pyta Duda. „Moim zdaniem nie. Nie chodzi o to, czy chrześcijaństwo mogłoby istnieć poza systemem kościelnym, bo ów system nie jest nadrzędną rzeczywistością, tylko wnętrzem chrześcijaństwa, jego jądrem. Dlatego w każdej postaci, grupie, okolicznościach składających się na chrześcijaństwo jako formację kulturową można wciąż odnaleźć te same elementy systemu kościelnego, które zdają się czasem nieco tylko przymaskowane” – odpowiada Polak.

„Można być krytykiem Kościoła katolickiego, można z niego wystąpić, by tworzyć coś bardziej «chrześcijańskiego», a efekt w postaci tworzenia prawie dokładnie takich samych struktur będzie niemal identyczny” – dopowiada. Zauważa też jednocześnie, że „są ludzie, którzy wciąż tęsknią do tego królestwa poza systemem kościelnym. Takie reakcje są prawdziwe. Nie wolno ich postponować, lekceważyć, uznawać za niepotrzebne czy omyłkowe”. „Ja jednak po napisaniu tej książki sądzę, że już jest za późno” – przyznaje.

Cały numer zimowej „Więzi” do kupienia tutaj.