Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego dla autora najlepszej książki historycznej roku (opisującej wydarzenia w Polsce od 1918 roku do współczesności) zostanie przyznana po raz dziesiąty. Nominowanych jest dziesięć osób.
Nagroda ma podwójny sens: jest hołdem dla historyków zajmujących się najnowszą historią Polski oraz upamiętnia postać Kazimierza Moczarskiego, patrona Nagrody, autora książki „Rozmowy z katem” – zapisu rozmów więziennych ze zbrodniarzem wojennym, Jürgenem Stroopem, z którym po wojnie przesiedział kilka miesięcy w jednej celi na warszawskim Mokotowie.
Moczarski pisał w jednym z listów już po wyjściu na wolność w 1956 roku: „Nie lubię faszyzmu i dyktatury (…) Nie lubię frazesu i wielkich słów. (…) Nie lubię więzienia, terroru i gwałtu, miażdżenia palców i przypalania ogniem (…) Nie lubię pogardy dla człowieka. Nie lubię kandydatów na aniołów, bo stają się w końcu bydlakami. (…) A co lubię? Wolność, demokrację, socjalizm, solidarność międzynarodową i międzyludzką, poczucie godności własnej (…), czyste mieszkanie, prawidłowe jedzenie, dobre ubranie dla wszystkich, teatr, kino, koncert, sport, muzeum, naukę, książkę – dla wszystkich (…) kontrolę publiczną, wolną opinię publiczną. (…) I gest miłej ręki”.
I te wartości ma propagować nagroda.
Gala nagrody odbędzie się 7 grudnia w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie, siedzibie Biblioteki Narodowej. Zwycięzca otrzyma 50 tys. zł oraz statuetkę – „Temperówkę” Kazimierza Moczarskiego autorstwa Jacka Kowalskiego z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Fundatorem nagród jest Dom Spotkań z Historią – Instytucja Kultury m.st. Warszawy. Konkurs współorganizuje Fundacja im. Kazimierza i Zofii Moczarskich, której prezeską jest ich córka Elżbieta Moczarska.
W konkursie mogą startować autorzy m.in. reportaży historycznych, monografii, biografii. Pod uwagę brane są zarówno pierwsze wydania książki autora polskiego, jak i pierwsze polskie wydania przekładu autora zagranicznego.
Zwycięzca wyłaniany jest w dwóch etapach. Pierwszy to dziesięć nominacji wybranych spośród wszystkich zgłoszeń, drugi to wybór zwycięzcy z listy dziesięciu nominowanych. W skład jury wchodzą wybitni polscy historycy i intelektualiści: Henryk Samsonowicz (przewodniczący), Antoni Dudek, Andrzej Friszke (szef działu historycznego kwartalnika „Więź”), Adolf Juzwenko, Jan Kofman, Andrzej Krzysztof Kunert, Tomasz Łubieński, Anna Machcewicz, Tomasz Makowski, Daria Nałęcz, Piotr Nehring i Andrzej Wielowieyski (były redaktor „Więzi”).
Tegoroczni nominowani
1. Witold Bagieński, „Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945-1961”, Instytut Pamięci Narodowej
2. Anna Bikont, „Sendlerowa w ukryciu”, Wydawnictwo Czarne
3. Paweł Brykczyński, „Gotowi na przemoc. Mord, antysemityzm i demokracja w międzywojennej Polsce”, Wydawnictwo Krytyki Politycznej
4. Filip Gańczak, „Polski nie oddamy. Władze NRD wobec wydarzeń w PRL 1980-1981”, Instytut Pamięci Narodowej
5. Nikołaj Iwanow, „Komunizm po polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla”, Wydawnictwo Literackie
6. Jerzy Kochanowski, „Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957”, Znak Horyzont
7. Tomasz Kozłowski, „Anatomia rewolucji. Narodziny ruchu społecznego »Solidarność« w 1980 roku”, Instytut Pamięci Narodowej
8. Dariusz Libionka, „Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie”, Państwowe Muzeum na Majdanku
9. Krzysztof Potaczała, „To nie jest miejsce do życia. Stalinowskie wysiedlenia znad Bugu i z Bieszczad”, Prószyński i S-ka
10. Paweł Smoleński, „Syrop z piołunu. Wygnani w akcji «Wisła»”, Wydawnictwo Czarne
Od 2009 r. w konkursie zwyciężyli: Gunnar S. Paulsson („Utajone miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy”), Bogdan Gadomski („Biografia agenta. Józef-Josek Mützenmacher”), Andrzej Friszke („Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi”), Timothy Snyder („Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem”), Marcin Zaremba („Wielka trwoga. Polska 1944-1947. Ludowa reakcja na kryzys”), Karol Modzelewski („Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca”), Alexandra Richie („Warszawa 1944. Tragiczne powstanie”), Andrzej Nowak („Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement”), a w ubiegłym roku Agata Zysiak („Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście”).
JH
