Problemem jest nie tyle obecność sarmatyzmu we współczesnej religijności Polaków, ile skala jego rozprzestrzenienia, powodująca społeczną deformację chrześcijaństwa. Syndrom sarmacki prowadzi do przeobrażania się autentycznej wrażliwości religijnej w rytualne gesty, w których wyczerpuje się energia religijna.
Pełny tekst – w kwartalniku „Więź” wiosna 2018 (dostępnym także jako e-book).