Piastowski Wyszyński, jagielloński Wojtyła. Dwie chrześcijańskie interpretacje polskości.
Na współczesne chrześcijańskie myślenie o narodzie ogromny wpływ wywarły dwie najsilniejsze osobowości religijne drugiej połowy XX wieku – prymas Polski kard. Stefan Wyszyński i papież św. Jan Paweł II. Bez trudu daje się znaleźć w ich nauczaniu wspólny mianownik, jakim jest chrześcijańska wizja polskości, rozwijana w oparciu o teologiczną przesłankę chrztu narodu, ale to nie znaczy, że obydwie interpretacje polskości – prymasowska i papieska – pokrywają się.
Z grubsza można powiedzieć, że prymasowska wizja polskości jest osadzona na „piastowskiej” interpretacji dziejów narodu, natomiast wizja papieska nawiązuje do „jagiellońskiej” interpretacji polskiego doświadczenia dziejowego. Nie są to wizje wykluczające się, różnią się one jednak założeniami filozoficznymi, dotyczącymi głównie rozumienia, czym jest wspólnota narodowa. Trzeba te wizje porównywać – nie po to, aby je ostro przeciwstawiać. Potrzeba takiego porównania rodzi się z faktu, że wizja kard. Wyszyńskiego jest niejednokrotnie upraszczana, a to jej uproszczenie staje się przeszkodą do pogłębionej recepcji nauczania Jana Pawła II. Warto więc zastanawiać się, jakie jej rdzenne składniki są podatne na uproszczenie i łatwo łączą się z ideologicznymi, populistycznymi nastrojami związanymi ze współczesnym przeżywaniem polskości. Wiadomo, że historia oddziaływania określonej idei nie musi być w sposób konieczny wpisana w intencje jej twórców i głosicieli, idee odrywają się bowiem od swych podmiotowych źródeł i zaczynają żyć życiem samodzielnym, a formy pośmiertnej kontynuacji i realizacji tych idei mogłyby nieraz zaskoczyć ich twórców.
To jest fragment artykułu. Pełny tekst – w kwartalniku „Więź” wiosna 2016 (dostępnym także jako e-book).
