Tym, co mnie na wystawie stałej Muzeum Historii Żydów Polskich Polin uderzyło — i otóż to, zdradza mnie własne zaskoczenie! — jest fakt, że mogłaby ona równie dobrze nosić tytuł „Historia Polski ze szczególnym uwzględnieniem żydowskich mieszkańców tejże”. Dla polskiego gościa nie ma w niej bowiem nic egzotycznego, przeciwnie: opowiada się tu o Mieszku, o Kazimierzu Wielkim, o znanym z Sienkiewicza powstaniu Chmielnickiego, o rozbiorach, o Łodzi niczym z Ziemi obiecanej i tak dalej. Jak w rzeźbie oświetlonej z innej niż dotąd strony rozpoznajemy w nowy sposób, ale doskonale sobie znane kształty. To nie jest opowieść o żyjącej niby tu, a przecież wyizolowanej z naszych dziejów wspólnocie, lecz o jednym z ludów, które współtworzyły tutejszą kulturę obok Polaków, Rusinów, Litwinów, Niemców…
[…] Określiłem przed chwilą Rzeczpospolitą mianem „tamtego kraju”, gdyż „tamtego kraju” już nie ma, i być może dopiero dziś, w XXI wieku — niepodlegli i suwerenni — możemy spokojnie sobie powiedzieć, że w 1918 roku Polska nie wstała z martwych, ale została na nowo stworzona, w bardzo luźnym związku z państwem sprzed roku 1795.
To jest fragment artykułu. Pełny tekst – w kwartalniku WIĘŹ zima 2014 (dostępnym także jako e-book).
