Ksiądz
Powtórzmy, żeby mocno to wybrzmiało, bo to nieczęste: w Zwiagincewowskiej metafizyce istnieje realność. Tak naturalne i harmonijne współistnienie tych dwu wymiarów osiąga artysta również dzięki strukturze, w jaką wpisuje swoje filmy. Ogromne znaczenie odgrywają w niej: pauza, cisza, milczenie i oddech. To one nadają jego dziełom swoisty wewnętrzny rytm, którego nie da się zadekretować czy wymyślić. Odnalezienie go pozwala osiągnąć harmonię…
Kobieta
…która widza bez reszty zagarnia, wręcz hipnotyzuje, pomimo że prawda, jaka odsłania się w filmach Andrieja Zwiagincewa, jest dojmująco tragiczna. Jest w Powrocie scena, która wydaje mi się kluczowa nie tylko dla tego filmu, ale być może dla całej twórczości tego artysty, dla jego sposobu widzenia świata. Kiedy dwaj bracia rozemocjonowani sprzeczką wracają do domu, matka ucisza ich, bo ojciec śpi. Chłopcy są zaskoczeni nie tylko dlatego, że jest środek dnia, ale i dlatego, że od wielu lat ojca w domu nie było. Nie mogą się więc powstrzymać, żeby nie zajrzeć do sypialni — śpiący ojciec wygląda jak… martwy Jezus z obrazu Andrei Mantegny Opłakiwanie zmarłego Chrystusa (ta sama poza i udrapowanie materiału okrywającego ciało).
Wykreowana przez Zwiagincewa rzeczywistość to świat, przed którym przestrzega Leszek Kołakowski w opublikowanym niedawno eseju Jezus ośmieszony. Jest to świat bez Jezusa. Zdaniem filozofa „nieobecność Jezusa zapowiada śmierć cywilizacji”. W kinie rosyjskiego artysty odnaleźć można intuicję, że nieobecność Jezusa zapowiada śmierć człowieka, jego człowieczej natury. Bo Jezus przywraca pełny wymiar naszemu człowieczeństwu, którego pierwszym powołaniem jest miłość.
To jest fragment artykułu. Pełny tekst – w kwartalniku WIĘŹ zima 2014 (dostępnym także jako e-book).
