Historia i etnologia uczą nas, że znaczenie gestów – w tym pocałunku – zależy od czasu, miejsca i kultury, ale ich istota zdaje się pozostawać niezmienna. Dla Charcosset ta niezmienność zasadza się na ludzkiej cielesności, która nie jest jednak „przedmiotem”, więzieniem, anonimowym zbiorem tkanek. Można nawet powiedzieć, że człowiek jest ciałem w takim samym stopniu, w jakim jest duchem. Jeśli przez ciało i uczestnictwo w widzialnym stworzeniu podmiot zdobywa świadomość siebie, to pocałunek nie tylko wyraża nasze relacje i emocje, ale odsyła do historii gestów, które nas stworzyły, przywołując innych ludzi, respektujących bezbronność i ufność naszego ciała albo też przez nadopiekuńczość, dominację i przemoc niszczących naszą godność. Jednym słowem pocałunek wyraża nas całych, nasze nadzieje i lęki, naszą wizję świata, nasz sposób bycia w nim, który nazywamy czystością lub jej brakiem.
Nawet jeśli po gombrowiczowsku rozprawimy się z tym gestem, doprawiając mu gębę konwencjonalności, to i tak będzie to konwencjonalność dobrze odczuta i przemyślana. Charcosset – idąc za historią kultury – nazywa bowiem usta uprzywilejowanym miejscem spotkania ludzkiego wnętrza i tego, co w nim dostrzegalne: ducha i ciała, oddechu życia i słowa komunikującego to życie innym, także Temu, który jest dawcą życia i do którego to życie powraca.
Kierkegaard nie trawił pewnie nocy ślęcząc nad św. Bernardem z Clairvaux, choć – śmiem twierdzić – znalazłby w jego pismach kilka niezłych miejsc, zasilających jego zapowiadany, a nigdy nie napisany, traktat o pocałunku. Nie potrzebuję pisać, że pocałunek – choć sam w sobie prosty jako gest – obsługuje kilka dość skomplikowanych i wzajemnie się przenikających obszarów ludzkiego życia, bo i politykę – któż nie pamięta namiętnego zszczepienia się ust Leonida Breżniewa z ustami Ericha Honeckera podczas obchodów trzydziestolecia NRD!
To jest fragment artykułu. Pełny tekst – w kwartalniku WIĘŹ zima 2013 (dostępny także jako e-book).
