WIĘŹ
Gdy dziś słyszymy o tragicznym konflikcie w Syrii, wielu osobom wydaje się, że dotyczy to jakiegoś zupełnie nam obcego kulturowo kraju. A przecież św. Paweł nawrócił się na drodze do syryjskiego Damaszku.
Zygmunt Kwiatkowski SJ
Sięgnąłbym jeszcze dalej – w Starym Testamencie czytamy, że monarchia Salomona rozciągała się aż po Hamę, czyli miasto, które dziś leży w zachodniej Syrii. Nie do wiary! – pomyślałem, gdy zrozumiałem, że pracuję na obszarze dawnej monarchii Salomona. Tradycja głosi, że właśnie w Damaszku znajduje się grób Abla. Rzeczywiście, najsilniej działa na naszą wyobraźnię wspomniana historia opisana w Dziejach Apostolskich. Już gdy jedzie się z lotniska, miejscowi pokazują miejsce, w którym nawrócił się św. Paweł, w samym mieście jest słynna ulica Prosta, a obok dom Ananiasza. Pamiętajmy jednak, że gmina chrześcijańska w Damaszku istniała już przed przyjazdem Szawła z Tarsu. Przecież jechał tam właśnie po to, by aresztować tamtejszych chrześcijan. A Ananiasza uważa się za pierwszego biskupa tego miasta. Żeby jeszcze silniej pokazać związek dzisiejszej Syrii z tą biblijną rzeczywistością, warto powiedzieć, że w liturgii tutejszych Kościołów nadal obecny jest język aramejski.
WIĘŹ
Ten sam, którym mówiono za czasów Jezusa?
Zygmunt Kwiatkowski SJ
Ten sam, na przykład liturgia syriackiego Kościoła prawosławnego do dziś niemalże w całości odprawiana jest po aramejsku. Wielu Syryjczyków uczy się więc podstaw tego języka, by świadomie uczestniczyć w liturgii. Warto dodać, że choć aramejski jest dziś właściwie językiem martwym, to w dwóch syryjskich wioskach ludzie nadal posługują się jedną z jego odmian.
WIĘŹ
W sposób uproszczony tradycje chrześcijańskie dzielimy dziś na wschodnie i zachodnie. Jak chrześcijanie syryjscy sytuują się w tym schematycznym podziale?
Zygmunt Kwiatkowski SJ
Pamiętajmy, że w starożytnym chrześcijaństwie funkcjonowało pięć głównych stolic, które były siedzibami patriarchatów: Jerozolima, Antiochia, Aleksandria, Konstantynopol i Rzym. Syryjscy chrześcijanie przynależą do tradycji antiocheńskiej. Wiemy też, że okres pierwszych wieków Kościoła to historia podziałów, walk, sporów chrystologicznych. Wtedy ukształtowały się różne tradycje: syriacka właśnie, bizantyjska, ormiańska, koptyjska, etiopska, maronicka i inne.
To jest fragment rozmowy. Pełny tekst – w kwartalniku WIĘŹ zima 2013 (dostępny także jako e-book).
