Czy mamy w Polsce odpowiednią politykę społeczną na czasy kryzysu? Jakie wsparcie jest najbardziej potrzebne dla obywateli w okresie gospodarczej dekoniunktury? Czy warto i czy potrafimy wykorzystać nasze doświadczenia z trudnych czasów transformacji ustrojowej, kiedy to (przypomnijmy) podjętym reformom ustrojowym towarzyszyła gospodarcza recesja?
Kryzys finansowy i pogarszająca się sytuacja na rynku pracy są obecnie oczywiste. Na niekorzystne trendy wskazują zarówno statystyki publiczne charakteryzujące stan naszego państwa, jak i indywidualne doświadczenia Polaków – coraz dłużej szukających zatrudnienia po utracie pracy czy ograniczających wydatki konsumpcyjne. Utrzymywanie, że jesteśmy „zieloną wyspą” na mapie pogrążonej w kryzysie Europy, byłoby zaklinaniem rzeczywistości, z czego zrezygnował już premier Donald Tusk. Tyle że w stosunkowo krótkim odstępie czasu przedstawił on dwa zasadniczo różne scenariusze działań rządu i państwa na czas kryzysu.
Exposé z jesieni 2011 roku po wygranych wyborach parlamentarnych i sformowaniu nowego gabinetu było deklaracją strategii „zaciskania pasa”. Rząd zapowiedział obniżenie wydatków publicznych, większy fiskalizm państwa, podwyższenie wieku emerytalnego. Zapowiedzi te zostały już zresztą częściowo wdrożone (podwyższenie wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet do 67. roku życia, ograniczenie ulg podatkowych w systemie PIT, „fiskalizacja” mandatów za wykroczenia drogowe czy grzywien, skutkująca ograniczeniem uprawnień dyskrecjonalnych sądów). Jednak wystąpienie premiera wygłoszone rok później – 12 października 2012 r., towarzyszące wnioskowi o wotum zaufania dla rządu, określane potocznie jako drugie exposé – było zapowiedzią strategii działań aktywnych: sterowanych przez państwo inwestycji gospodarczych oraz wzrostu nakładów na politykę rodzinną. Która z tych strategii jest bardziej racjonalna na czas kryzysu? I jaką faktyczną rolę odgrywają w każdej z nich działania z zakresu polityki społecznej?
Niniejszy tekst jest próbą naszkicowania pola wyboru rozwiązań niezbędnych dla opracowania polityki społecznej na czas kryzysu.
To jest fragment artykułu. Pełny tekst – w miesięczniku WIĘŹ nr 11-12/2012 (dostępny także jako e-book).
