Z czasów, kiedy uczyłem w liceum, zapamiętałem sobie jako szczególnie dotkliwą dla mnie – a zarazem niezwykle inspirującą – rozmowę, w której jeden z moich uczniów zadeklarował, że podobnie jak cała reszta klasy zamierza wyemigrować z Polski (był koniec lat 90.) i zapytał, dlaczego właściwie miałby tego nie zrobić. Na czym mianowicie polega wartość pozostawania w kraju, gdzie… i tu zaczęła się litania, której nie będę przytaczał, jest bowiem ogólnie znana i niestety dość długa, obejmująca zarówno życie polityczne, jak gospodarcze i społeczne. Jeśli dodać, że w tej szkole poziom nauczania języków obcych był na tyle wysoki, by młodzież nie cierpiała poza Polską na niemotę – znalezienie dobrej odpowiedzi na to głupie (?) pytanie wydało mi się bardzo trudne. Zwłaszcza że uczniów miałem bystrych i nie było sensu sięgać po patriotyczne frazesy.
Dlaczego nie wyprowadzić się z Polski? Chodziło nie o to, dlaczego ja chcę tu mieszkać, ale dlaczego moje chcenie miałoby przybrać kształt obowiązującej normy. Zatem – – – – –
W tym miejscu kończy się tekst felietonu, który zacząłem pisać mniej więcej trzy lata temu. Pomysł był jasny: przełożyć wspomniane na końcu „patriotyczne frazesy” na przekonujący język. Napisać o życiu w Polsce jako o wartości, nie popadając w rozumowanie z boleśnie trafnego rysunku Andrzeja Mleczki – gdzie widać, jak duży nosorożec mówi do małego nosorożca: „Jestem nosorożcem i jestem z tego dumny. Powtórz”. Zwłaszcza że na początku lat 80., gdy ów rysunek zobaczyłem w witrynie Galerii Mleczki w Krakowie, ja-nosorożec i otaczające mnie nosorożce urodziły się jako nosorożce i tak naprawdę nie miały wyboru, autoafirmacja swojej nosorożcowatości wydawała się więc mocno wysilona, skoro było to robienie wartości z zastanego i nie dającego się zmienić faktu. Tymczasem jako nauczyciel stałem w latach 90. przed klasą, w której siedziały nie tyle nosorożce, co – jeśli trzymać się biologicznych metafor – „przedgatunkowe embriony”, gotowe zostać nosorożcami, ale też żyrafami, delfinami lub…
Cały tekst w miesięczniku WIĘŹ nr 5-6/2011 (dostępny także w wersji elektronicznej jako e-book)
