Siostry z Broniszewic: Mamy różne doświadczenia ze współpracy z duchowieństwem. Dobre i złe

W Polsce jest około osiemnastu tysięcy sióstr zakonnych. Wśród nich są kobiety mądre, wykształcone i mające ogromne doświadczenie w wielu dziedzinach. Śmiało mogłybyśmy być zapraszane do dyskusji na przeróżne tematy w roli ekspertek – mówią s. Eliza Myk i s. Tymoteusza Gil, dominikanki.

Fragment książki „Siostry z Broniszewic. Czuły Kościół odważnych kobiet”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2021

Piotr Żyłka: Angelika Szelągowska-Mironiuk, publicystka i katoliczka, pisze tak: „Najlepszą zmianą w Kościele byłoby dopuszczenie do głosu tych wszystkich, o których lubimy snuć wyobrażenia, a największą grupą tychże są właśnie kobiety. Kościelni dostojnicy lubią rozprawiać o kobiecym geniuszu, będącym niestety rodzajem anachronicznego myślenia w nieco ładniejszym wydaniu, oraz szczególnym uposażeniu kobiety do dzielenia się sobą. Jednak dopóki nie wybrzmi głos samych zainteresowanych, to będą to jedynie fantazje na temat, a nie rzetelna dyskusja”. Kiedy słyszycie takie słowa albo patrzycie na niedawno zakończony synod, na którym o miejscu i roli kobiety w Kościele dyskutowali prawie sami mężczyźni, to nie myślicie, że to jest – delikatnie mówiąc – dziwne?

S. Tymoteusza Gil: Bardzo dziwne, i niestety, wcale nie zaskakuje.

S. Eliza Myk: Od dawna mam pragnienie, aby zakonnice były obecne w mediach, w przestrzeni publicznej, i mogły być opiniotwórcze. W Polsce jest około osiemnastu tysięcy sióstr zakonnych. To spora grupa społeczna. A wśród nich są kobiety mądre, wykształcone i mające ogromne doświadczenie w wielu dziedzinach. Śmiało mogłybyśmy być zapraszane do dyskusji na przeróżne tematy w roli ekspertek. Zdecydowanie za mało nas w przestrzeni publicznej i kościelnej. Kościół w sferze decyzyjnej, opiniotwórczej i reprezentacyjnej jest zdominowany przez mężczyzn.

P: Czyli socjologicznie mamy Kościół żeńsko-katolicki, ale do podejmowania decyzji kobiet się nie dopuszcza. Dla was to jest w porządku?

T.: Wygląda na to, że duchowieństwo ma jakiś powód, skoro nie jesteśmy zapraszane do podejmowania decyzji w Kościele… Dużo tracą. Choćby perspektywę macierzyńską.

P.: Wkurza was to?

T.: Jasne, że wkurza. Ale co zrobić? Myślę, że duchowni na razie wciąż się bardzo boją naszego myślenia i naszej ewentualnej decyzyjności.

Zastanawiam się, czy gdyby biskupi albo księża zaprosili mnie na jakieś spotkanie, w ogóle chciałabym tam pójść. Gdy byłyśmy zapraszane przez proboszcza na obiad, na którym byli też inni księża, tematy rozmów bardzo często sprowadzały się do spostrzeżeń na temat gatunku mięs, kiełbasy albo polityki

s. Tymoteusza Gil

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

E.: Pewnie – jak to w Kościele – tu też sporo wynika z tradycji. Chociaż w tradycji dominikańskiej bardzo mocno czcimy Marię Magdalenę jako apostołkę apostołów, kobietę, która pierwsza ogłosiła zmartwychwstanie. Zrobiła to przed apostołami. Obecnie przyzwyczailiśmy się do tego, że to faceci zabierają głos, decydują, rządzą w Kościele, bo duchowni są następcami apostołów, którzy byli mężczyznami.

P.: No dobra, ale kiedyś to było zrozumiałe ze względu na uwarunkowania historyczne. Społeczeństwa wyglądały zupełnie inaczej. Było patriarchalnie. Jednak świat się od czasów apostołów bardzo zmienił.

T.: Zastanawiam się, czy gdyby biskupi albo księża zaprosili mnie na jakieś spotkanie, w ogóle chciałabym tam pójść. Gdy byłyśmy zapraszane przez proboszcza na obiad, na którym byli też inni księża, tematy rozmów bardzo często sprowadzały się do spostrzeżeń na temat gatunku mięs, kiełbasy albo polityki, ewentualnie spraw finansowych. W klasztorach żeńskich to sprawy marginalne lub zupełnie nam obce.

P.: Czyli nie czujecie potrzeby brania udziału w spotkaniach i współdecydowania o przyszłości Kościoła?

E.: Może nie tyle nie czujemy potrzeby, ile obecnie nie widzimy szans na kobiecy udział we współdecydowaniu. Mamy bardzo różne doświadczenia ze współpracy z duchowieństwem. Dobre i niestety złe. Kiedy budowałyśmy Dom Chłopaków, największe wsparcie i uznanie dali nam nie księża, ale świeccy albo ludzie spoza Kościoła. Bardzo znikomy procent duchowieństwa widział w nas osoby, którym zależy na dobru Kościoła, które mogą mieć na Kościół jakiś wpływ, które warto wesprzeć.

P.: Rozumiem, że jesteście zniechęcone, ale dopóki nie zostaniecie dopuszczone na przykład do współdecydowania na synodach albo w podobnych gremiach na poziomie kraju, to chyba nic się nie zmieni.

E.: Powoli coś się rusza. Papież Franciszek stara się, żeby w Watykanie na ważnych stanowiskach było więcej kobiet. Ale faktycznie jest tak, że Kościołem rządzą faceci. Marzę, żeby się to zmieniło.

My, zakonnice, mamy na szczęście wpływ na rzeczywistość w wymiarze oddolnym i bardzo konkretnym. Oczywiście wkurzam się, że bardzo rzadko jesteśmy zapraszane na debaty i nie czujemy się jak osoby mające coś wartościowego do przekazania w Kościele, co jednak możemy zrobić? W Kościele dużo mówi się o wychowaniu, o dbaniu o niepełnosprawne dzieci. My choćby, dominikanki, mamy w tych dziedzinach ponad sto pięćdziesiąt lat doświadczenia, tradycji wychowywania i opieki. Inne zgromadzenia żeńskie podobnie lub jeszcze więcej. Nie słyszałam, żeby któryś z ważnych duchownych prosił nas choćby o konsultacje w tej materii. To smutne.

Łukasz Wojtusik: Odwalacie ciężką robotę, troszczycie się o chorych, wykluczonych, pomagacie osobom w kryzysie bezdomności i ludziom z niepełnosprawnościami. Działacie w duchu ewangelicznych błogosławieństw, ale wpływu na decyzję, jak ta wspólnota zwana Kościołem katolickim ma działać, jak ją zmieniać – nie macie.

E.: Mamy oddolny wpływ, pracując z ludźmi, pokazujemy im, jak może wyglądać wspólnota Kościoła. I gdy ktoś mówi, że Kościół nie pochyla się nad biednymi, a interesuje się jedynie tym, co „złote, a skromne”, to jako osoba z tego oddolnego Kościoła mogę mu nieskromnie powiedzieć, że przynajmniej częściowo mija się z prawdą.

Z kolei o tym, że Kościół ma oblicze kobiety i matki, mogę zaświadczyć swoim życiem.

P.: To brzmi, jakby panowie mieli sobie decydować, bawić się w „złote, a skromne”, a wy im musicie swoją harówą – za przeproszeniem – tyłki ratować. Albo mówiąc delikatniej, robicie robotę, ratujecie twarz Kościoła, a do współdecydowania wciąż się was nie dopuszcza.

E.: Piotrek, to proste, nie jesteśmy w strukturach hierarchii.

P.: Zapytam więc jeszcze raz. Czy to jest według was w porządku?

E.: Być w strukturach hierarchii? Współdecydować? Wydaje mi się to niemożliwe. Choć przy papieżu Franciszku, który docenia genialność i wyjątkowość kobiet oraz zaczyna im przywracać należną pozycję, mogę mieć nadzieję.

Z moich obserwacji i rozmów z siostrami wiem, że mają doktoraty czy habilitacje, a i tak niechętnie dopuszcza się je do wykładów w seminariach duchownych. Może warto, by miały wpływ na formację kleryków, proces wychowania, kształtowanie szacunku do kobiet? Seminarzyści często przechodzą przez formację bez spotkania z zakonnicą. I później niektórzy z nich mają do nas dość osobliwy stosunek. Doświadczamy patrzenia na nas z góry, czujemy, że nasze wykształcenie, wiedza i doświadczenie są niedoceniane. Nie ma w tej relacji miejsca na partnerskie traktowanie.

Kiedy budowałyśmy Dom Chłopaków, największe wsparcie i uznanie dali nam nie księża, ale świeccy albo ludzie spoza Kościoła. Bardzo znikomy procent duchowieństwa widział w nas osoby, którym zależy na dobru Kościoła

s. Eliza Myk

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Mam miłe wspomnienia z gnieźnieńskiego seminarium, gdzie rektor zapraszał raz w miesiącu jedno zgromadzenie z terenu diecezji po to, aby klerycy mogli się zapoznać z siostrami i z pracą, którą wykonują. Bardzo integrujące są też przyjazdy kleryków do naszych DPS-ów w wakacje w ramach praktyk. Ci, którzy się zdecydują spędzić u nas czas na pomaganiu naszym niepełnosprawnym, są w kapłańskim życiu bardziej otwarci na siostry.

T.: A pamiętasz, jak byłyśmy na spotkaniu w Gnieźnie? Tam była pani doktor teologii, wykładowczyni w seminarium. I opowiadała nam, że klerycy są do niej negatywnie nastawiani przez innych profesorów. Panowie mówią klerykom: „Ta babka jest oszołomką, proszę uważać, co ona mówi”. Pani teolożka od startu ma pod górkę, w zasadzie od razu jest przez gremium skreślana. Ponieważ jest kobietą?

s. Eliza Myk – wychowała się w Szczecinie. Do Zgromadzenia Sióstr Dominikanek wstąpiła w 1993 roku tuż po maturze. Wysłana została na studia ekonomiczne po to, by zajmować się finansami dzieł prowadzonych przez zgromadzenie. Całe jej życie zakonne związane jest z dziećmi niepełnosprawnymi, najpierw była ich opiekunką, a potem tą, która troszczy się, aby żadne dziecko nie odczuło, że finanse domów są za „chude” na spełnianie ich marzeń i potrzeb. Życie z niepełnosprawnymi, niechcianymi, ubogimi, ostatnimi sprawia, że dotyka Boga i że On jest w zasięgu wzroku. Zaangażowana w budowę Domu Chłopaków w Broniszewicach.

s. Tymoteusza Gil – urodziła się w Sandomierzu w 1983 roku w wierzącej, „ortodoksyjnej” rodzinie. W 2002 roku, tuż po maturze, wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Dominikanek. Pedagożka i ekonomistka – uwielbia to ze sobą łączyć. Zapatrzona w życie swoich świętych idoli: Franciszka z Asyżu, Matki Teresy z Kalkuty oraz matki Kolumby Białeckiej. „To oni uczą mnie życia, miłości, relacji, współczucia”. Zaangażowana w budowę Domu Chłopaków w Broniszewicach.

Tytuł od redakcji

Przeczytaj też: Zakonnica – rodzaj nijaki