Franciszek ponad podziałami

W spotkaniu z polskimi biskupami Franciszek mówił: „Przychodzi mi na myśl – ale myślę, że jest to praktyka Ewangelii, gdzie zawarte jest nauczanie Pana – bliskość. Bez bliskości mamy tylko słowo bez ciała”. Słowo „bliskość” pojawia się 21 razy w przemówieniach Franciszka wygłoszonych w Polsce. „Bliskość” jest dla niego podstawowym antidotum na „kulturę odrzucenia”.

Pojęciem, które nieustannie sąsiaduje z bliskością, jest „dotknięcie”. Oba te słowa wskazują na fundamentalną światopoglądową perspektywę Franciszka – jest nią spotkanie z konkretnym człowiekiem. Franciszek idzie dalej niż Jan Paweł II, który w Redemptor hominis powiedział, że „człowiek jest drogą Kościoła”. Zbyt często człowiek ten pozostawał jedynie ideą, postulatem, abstrakcją, ewentualnie teologiczną tezą. Franciszek przechodzi z teologicznej idei do namacalnego konkretu. Kościół nie spotyka przecież człowieka in abstracto, człowieka jako takiego, ale człowieka z konkretną historią, twarzą, imieniem i nazwiskiem. I to właśnie temu konkretnemu człowiekowi Kościół ma głosić i czynić miłosierdzie. Na zakończenie drogi krzyżowej na krakowskich Błoniach papież przestrzegał wręcz z: „W przyjęciu osoby usuniętej na margines, która została zraniona na ciele, i w przyjęciu grzesznika zranionego na duszy, stawką jest nasza wiarygodność jako chrześcijan. Nie na poziomie idei”.

W pewnym sensie Franciszek objawia się tutaj jako liberał. Warto bowiem przypomnieć, że „pierwotna liberalna idea indywiduum nie da się oddzielić od chrześcijańskiej idei osoby, z której tamta pochodzi i która oznacza, że jednostka ze względu na swoje ostateczne znaczenie ma większą wartość niż gatunek”. Osiągnięciem filozoficznego liberalizmu było podkreślenie wartości jednostki wobec szerszych struktur: społeczności, państwa, ludzkości czy nawet Kościoła.

To jest fragment artykułu. Pełny tekst – w kwartalniku „Więź” jesień 2016 (dostępnym także jako e-book).