Mało znanym aspektem dziejów Drugiej Rzeczpospolitej jest jedna z najbardziej burzliwych w tym okresie publicznych debat – dyskusja nad kodyfikacją prawa małżeńskiego. Odbywała się ona w kontekście burzliwych przemian społecznych po I wojnie światowej i związanych z nimi przewartościowań w dziedzinie moralności, które swoim zasięgiem objęły Stany Zjednoczone oraz wszystkie niemal kraje Europy Zachodniej.
W Europie pisarze i artyści otwarcie głosili swoje przekonania w kwestiach moralnych. Tradycyjna forma małżeństwa została poddana surowej krytyce przez zachodnich socjologów i publicystów. Pojawiły się pomysły zreformowania instytucji małżeństwa poprzez nadanie jej nowego kształtu. Postulował to m.in. słynny w ówczesnej Europie socjolog i amerykański sędzia Ben Lindsey, propagujący model tzw. małżeństwa koleżeńskiego. Inni czytani w międzywojennej Europie krytycy tradycyjnych form moralności to holenderski lekarz Teodor van de Velde, autor Małżeństwa doskonałego, szwedzka feministka Ellen Key, autorka słynnego Stulecia dziecka oraz znany filozof Bertrand Russell, autor książki Małżeństwo i moralność.
W Polsce postulaty tzw. nowej moralności poparło środowisko liberałów społeczno-obyczajowych skupionych wokół tygodnika „Wiadomości Literackie”. Prowadzili oni kampanię na rzecz reformy obyczajów, której jednym z celów było dążenie do wprowadzenia cywilnego ustawodawstwa małżeńskiego. Utworzono w tym celu Ligę Reformy Obyczajów jako oddział istniejącej wówczas Światowej Ligi Reformy Seksualnej.
Cały tekst w miesięczniku WIĘŹ nr 5-6/2011 (dostępny także w wersji elektronicznej jako e-book)
