Czy tragiczność człowieka musi wyrażać się bez Boga?

A może na końcu drogi czeka jednak bezsilny wobec ludzkiej wolności Bóg, którego jedyną wszechmocą jest objawienie swojego miłosierdzia? – mówi Sebastian Duda w rozmowie z Jakubem Morozem.

Podczas tegorocznej edycji festiwalu „Między wierszami” zorganizowanego przez Teatr Wierszalin w Supraślu Jakub Moroz poprowadził rozmowę z Sebastianem Dudą, teologiem, redaktorem „Więzi”. Jej punktem wyjścia był temat wyzwolenia (ostatnią premierą Wierszalina jest „Wyzwolenie” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Piotra Tomaszuka). W rozmowie podjęte zostały podstawowe wątki teologiczne tradycji judeochrześcijańskiej.

Za motyw przewodni posłużył temat zbawienia. To pojęcie, zdaniem Sebastiana Dudy, nie jest już we współczesnej zachodniej kulturze powszechnie zrozumiałe. – Przypisuje mu się zazwyczaj mgliste znaczenie „życia wiecznego”, które dla wielu niesie w sobie zanadto mitologiczne treści – twierdzi redaktor „Więzi”.

– Tymczasem zbawienie można postrzegać jako wychodzenie z niewoli duchowej – ze stanu radykalnego oddzielenia od Boga i spraw najbardziej znaczących w ludzkiej egzystencji, co Biblia określa mianem „grzechu” – wyjaśnia Duda. I dodaje: – W tej perspektywie należy przede wszystkim rozpatrywać starożytne motywy odkupienia, przebłagalnej ofiary i pojednania.

Według teologa „wyjście z niewoli niekoniecznie oznacza przejście do wolności zupełnie nieograniczonej prawdą. Wolność duchowa to być może przede wszystkim przylgnięcie do Boga. Jednak ludzie wolni często w imię własnych partykularnych, «wolnościowych» racji odrzucają to, co boskie”.

– Bóg postrzegany jest dziś bardzo często jako podstawowe zagrożenie dla ludzkiej wolności. Ten sam Bóg bezsilnie przygląda się człowiekowi, który nie tylko w swej wolnej decyzji może Go pokochać, lecz w tej samej wolności potrafi Go również odrzucać – zauważa Sebastian Duda.

I dodaje: – Ludzie coraz częściej przyjmują dziś taką odrzucającą wolność za pewnik wyznaczający ich tragiczny los. Czy jednak tragiczność człowieka musi zawsze wyrażać się bez Boga? A może na końcu drogi czeka jednak bezsilny wobec ludzkiej wolności Bóg, którego jedyną wszechmocą jest objawienie swojego miłosierdzia?

Zdaniem redaktora „Więzi” ludzie Zachodu coraz rzadziej odkrywają tę intuicję w kościelnych rytuałach (niektórzy łatwiej przyjmują perspektywę ateistyczną lub buddyjską perspektywę wyzwolenia z cierpienia). – Czy sztuka, a przede wszystkim teatr, zdolna jest je zastępować? – zastanawia się teolog. – Czy nie staje się ona obecnie podstawowym wehikułem dla człowieka kierującego się w swej tragiczności ku Bogu?

Rozmowę Jakuba Moroza z Sebastianem Dudą można obejrzeć i odsłuchać tutaj.

Przeczytaj też: Jestem trochę oldskulowy. Nie zrezygnowałbym ze słowa „Bóg”. Rozmowa z Iwanem Wyrypajewem