Czy współczesne podziały społeczne między elitami a ludem to walka o uznanie i szacunek, czy tylko o redystrybucję zasobów? Czy pragnienie bycia usłyszanym i docenionym jest ważniejsze niż awans społeczny? Jak w takim razie odbudować społeczne więzi? Dyskutują Anna Giza-Poleszczuk, Paweł Bukowski, Piotr Kulas.
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” jesień 2025. W wolnym dostępie można przeczytać jedynie jego fragment. W całości jest otwarty tylko dla prenumeratorów naszego pisma i osób z wykupionym pakietem cyfrowym. Subskrypcję można kupić TUTAJ.
Kacper Mojsa: Współczesne podziały społeczne przybierają inną formę niż dotychczas. Coraz wyraźniej obserwujemy, że społeczeństwa pękają wzdłuż osi góra–dół, którą można opisać jako relację elita–masa czy – mówiąc mniej bezosobowo – elita–lud. Właśnie temu konfliktowi przyglądamy się w dziale społecznym w jesiennym numerze naszego kwartalnika.
Pęknięcia te nie ograniczają się już wyłącznie do kwestii dochodów czy dostępu do zasobów. Obejmują także dostęp do wiedzy, udział w kulturze, wpływ na debatę publiczną czy uczestnictwo w podejmowaniu decyzji zbiorowych. Władza staje się coraz bardziej symboliczna, a nierówny dostęp do mechanizmów jej sprawowania skutkuje nie tylko poczuciem marginalizacji, ale również braku uznania. Podział ten, zogniskowany wokół zaufania do tradycyjnych instytucji – demokracji liberalnej, organizacji międzynarodowych, uniwersytetów – burzy dotychczasowe podziały polityczne na lewicę i prawicę, konserwatystów i progresistów, wciągając w swój wir coraz szersze obszary naszego życia.
Dotyczy to stosunku do migracji, ekologii, sytuacji geopolitycznej, a także do samego ładu demokratycznego. Nasuwa się zatem pytanie: na ile te współczesne podziały społeczne na „górę” i „dół”, na elity i lud, są głębsze i bardziej znaczące niż tradycyjne podziały klasowe czy ideologiczne? Czy nie jesteśmy świadkami narodzin nowego rodzaju przepaści, która uniemożliwia rozmowę, wzajemne uznanie i współistnienie? Ostatecznie, jak lud ma uwierzyć, że elity rozumieją jego lęki i potrzeby?
Wykup prenumeratę „Więzi”
i czytaj bez ograniczeń
Pakiet Druk+Cyfra
-
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
z bezpłatną dostawą w Polsce - 4 numery „Więzi” w formatach epub, mobi, pdf (do pobrania w trakcie trwania prenumeraty)
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl na 365 dni (od momentu zakupu)
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Jeśli mieszkasz za granicą Polski, napisz do nas: prenumerata@wiez.pl.
Pakiet cyfrowy
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl (od momentu zakupu) przez 90 lub 365 dni
- Kwartalnik „Więź” w formatach epub, mobi, pdf przez kwartał lub rok (do pobrania
w trakcie trwania prenumeraty)
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Anna Giza-Poleszczuk – profesor socjologii, była prorektorka Uniwersytetu Warszawskiego ds. rozwoju oraz była dziekan Wydziału Socjologii UW. Była kierowniczką Pracowni Badań nad Kapitałem Społecznym w Instytucie Socjologii UW. Specjalizuje się w socjologii rodziny, kapitału społecznego i struktur społecznych. Autorka i współautorka takich publikacji, jak Partycypacja obywatelska: Od teorii do praktyki społecznej, O kształtowaniu samowiedzy Polaków w dyskursie publicznym, Współczesne społeczeństwo polskie.
Paweł Bukowski – wykładowca ekonomii na University College London oraz w Polskiej Akademii Nauk. Związany również z London School of Economics. Zajmuje się nierównościami społecznymi oraz ekonomią rynku pracy. Publikował w czołowych zagranicznych czasopismach naukowych, m.in. „Journal of Economic Growth” czy „Journal of Labor Economics”. Laureat wielu międzynarodowych grantów badawczych. Jest współtwórcą grupy eksperckiej Dobrobyt na Pokolenia oraz członkiem Concilium Civitas. Współautor książki Nierówności po polsku, uhonorowanej Nagrodą im. Marcina Króla 2025.
Piotr Kulas – profesor uczelni na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Dr hab. nauk społecznych, socjolog i historyk idei. Opublikował m.in. Inteligenckość zaprzeczona. Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit; Rozmowy o inteligencji, wywiad rzekę z Pawłem Śpiewakiem W cierpieniu nie ma nic pozytywnego. Publikował m.in. w „Studiach Socjologicznych”, „Kulturze i Społeczeństwie”, „Przeglądzie Politycznym”, „Znaku”. Pomysłodawca i kierownik Laboratorium Analiz Transformacji Elit i Inteligencji #Elitylab UW.
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” jesień 2025 jako część bloku tematycznego „Lud i elity – konflikt nieuchronny?”.
Pozostałe teksty bloku:
„Czy pogarda dla ludu jest warunkiem przynależności do patrycjatu?”, Jarosław Flis w rozmowie z Bartoszem Bartosikiem
Karol Grabias, „Bunt mas 2.0? Czas budować wspólnoty ukośne”
