Nie dajmy sobie wmówić, że tylko potężna siła i wielkie zasoby są zdolne zmieniać świat. Że musimy albo stworzyć nowego Goliata, albo do niego dołączyć. Przecież Goliat został pokonany przez niepozornego Dawida. Może takim Dawidem są dziś małe centra świata?
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” jesień 2025. W wolnym dostępie można przeczytać jedynie jego fragment. W całości jest otwarty tylko dla prenumeratorów naszego pisma i osób z wykupionym pakietem cyfrowym. Subskrypcję można kupić TUTAJ.
Damian Jankowski: Daleko tu do pana…
Krzysztof Czyżewski: Z Warszawy – ponad pięć godzin autobusem. O której pan wyjechał?
Z domu wyszedłem o szóstej rano. W autokarze sięgnąłem raz jeszcze do pańskich esejów z tomu Małe centrum świata. W jednym z nich znalazłem takie zdania: „Prowincja przyjmuje czujnych i wsłuchanych w puls życia. […] nie jest wyspą oddaloną od świata”. Powszechne wyobrażenie temu przeczy: prowincja miałaby być oazą, w której można się zaszyć, uciec od problemów. Pan od lat walczy z takim myśleniem.
– Ale też sam kiedyś mu ulegałem. We wczesnej młodości byłem zafascynowany kontrkulturą oraz poezją bitników. Jako licealista pochłonąłem książkę Hipisi w poszukiwaniu ziemi obiecanej Kazimierza Jankowskiego. Wierzyłem, że to, co nowe i wartościowe, jest możliwe tylko z dala od zgiełku świata, od zepsutej cywilizacji, blisko natury, w gronie ludzi, z którymi stworzymy społeczność alternatywną.
I zderzył się pan z rzeczywistością?
– Zobaczyłem po prostu, że to iluzja – że hipisowska komuna przeradza się w zamknięte państewko, w którym rządzi guru i narzuca innym swoją wolę. To była pierwsza lekcja, jaką odebrałem.
Wykup prenumeratę „Więzi”
i czytaj bez ograniczeń
Pakiet Druk+Cyfra
-
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
z bezpłatną dostawą w Polsce - 4 numery „Więzi” w formatach epub, mobi, pdf (do pobrania w trakcie trwania prenumeraty)
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl na 365 dni (od momentu zakupu)
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Jeśli mieszkasz za granicą Polski, napisz do nas: prenumerata@wiez.pl.
Pakiet cyfrowy
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl (od momentu zakupu) przez 90 lub 365 dni
- Kwartalnik „Więź” w formatach epub, mobi, pdf przez kwartał lub rok (do pobrania
w trakcie trwania prenumeraty)
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Krzysztof Czyżewski – ur. 1958, praktyk idei, animator kultury, poeta i eseista, redaktor, współtwórca Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach oraz Fundacji Pogranicze. W 2011 r., wraz z zespołem Pogranicza, otworzył Międzynarodowe Centrum Dialogu w Krasnogrudzie. Inicjator programów dialogu międzykulturowego w Europie Środkowej, na Bałkanach, Kaukazie, Azji Środkowej, Indonezji, Bhutanie, Afryce Północnej i innych pograniczach świata. Autor książek eseistycznych: Ścieżka pogranicza, Linia powrotu. Zapiski z pogranicza, Miłosz. Tkanka łączna, Małe centrum świata, W stronę Xenopolis, oraz książek poetyckich: Żegaryszki i Tykot.
Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” jesień 2025 jako część bloku tematycznego „Ucieczki i powroty”.
Pozostałe teksty bloku:
Katarzyna Witkiewicz, „Literatura i «manewrowanie» życiem. Pisarskie ucieczki ze świata”
„Praca w kulturze: ucieczka czy powrót do świata?”, ANKIETA
