Pushbacki muszą zakończyć się natychmiast. Odkładając w czasie ich wstrzymanie, polskie władze przystają na łamanie praw człowieka – czytamy w apelu polskich organizacji pozarządowych skierowanym do premiera Donalda Tuska.
Fundacja Ocalenie, warszawski Klub Inteligencji Katolickiej, Grupa Granica, wiele innych organizacji pozarządowych oraz osób prywatnych podpisało petycję, wzywającą rząd do natychmiastowego zaniechania stosowania wywózek na granicy polsko-białoruskiej.
Jak informują autorzy petycji, od początku kryzysu migracyjnego na naszej wschodniej granicy procedura przymusowych wypchnięć została zastosowana wobec co najmniej 4 tys. 700 osób. W wyniku korzystania przez organy państwa tak drastycznych środków zginęło co najmniej 55 migrantów po obu stronach granicy – tylko w 2023 roku pushbacki przyczyniły się do śmierci 27 ludzi.
W apelu sformułowanym pod hasłem „Ani jednej osoby więcej!” czytamy: „Kara, na którą Polska skazuje osoby migrujące za nieuregulowane przekroczenie granicy, zawracając je przymusowo do Białorusi, jest wyjątkowo okrutna. Po białoruskiej stronie czekają na nie tortury, przemoc, nieludzkie traktowanie i bezprawne uwięzienie w sistiemie. I nie ma dla nich ucieczki. Próby wycofania się do Mińska są karane – najczęściej brutalną przemocą”.
Poniżej publikujemy pełną treść petycji.
Szanowny Panie Premierze,
w imieniu podpisanych poniżej organizacji społecznych oraz osób działających na rzecz cudzoziemek i cudzoziemców w Polsce pragniemy zwrócić Pana uwagę na rażące naruszenia praw człowieka, które obserwujemy od początku kryzysu humanitarnego na polsko-białoruskim pograniczu. Osoby przekraczające w sposób nieuregulowany polską granicę są pozbawiane możliwości ubiegania się o ochronę międzynarodową, a polskie służby stosują wobec nich tzw. pushbacki (wywózki), tzn. zmuszają je do powrotu na stronę białoruską. W wielu przypadkach temu procederowi towarzyszy przemoc i agresja.
Kara, na którą Polska skazuje osoby migrujące za nieuregulowane przekroczenie granicy, zawracając je przymusowo do Białorusi, jest wyjątkowo okrutna. Po białoruskiej stronie czekają na nie tortury, przemoc, nieludzkie traktowanie i bezprawne uwięzienie w sistiemie. I nie ma dla nich ucieczki. Próby wycofania się do Mińska są karane – najczęściej brutalną przemocą.
Europejczycy wiedzą, do czego prowadzi przyzwolenie na odarcie człowieka z przyrodzonej mu godności i pozbawienie go podstawowych praw ze względu na jego przynależność do grupy narodowej, etnicznej czy religijnej. Nie wolno żadnego człowieka traktować jak „pocisku”. Gdy przestajemy widzieć ludzi, a dostrzegamy jedynie zagrożenie, rodzi się przyzwolenie na łamanie praw człowieka. Pushbacki muszą zakończyć się natychmiast. Odkładając w czasie ich wstrzymanie, polskie władze przystają na łamanie praw człowieka. Nie tak wyobrażamy sobie obiecaną nam praworządność.
W wyniku polityki pushbacków, od początku kryzysu na granicy Polski z Białorusią, po obu jej stronach, życie straciło co najmniej 55 osób.
Wobec antyuchodźczego i niehumanitarnego nastawienia poprzedniego rządu do tej pory pozostawała nam tylko możliwość prowadzenia na pograniczu działań pomocowych, czyli dostarczanie osobom w drodze wody, posiłku, ciepłych ubrań, udzielanie pomocy medycznej i prawnej, niejednokrotnie będących działaniami ratującymi ludzkie życie. Wraz z objęciem przez Pana urzędu Premiera, widzimy szansę na podjęcie pilnych działań zmierzających do natychmiastowego zaprzestania wywózek na granicy polsko-białoruskiej.
Krajowe i międzynarodowe instytucje odpowiedzialne za monitoring naruszeń praw człowieka, a także organizacje społeczne świadczące pomoc prawną i humanitarną na pograniczu polsko-białoruskim od 2021 roku podnoszą konieczność wyeliminowania z polskiego porządku prawnego przepisów naruszających zasadę non-refoulement wobec osób przekraczających granicę Polski.
Nie wolno żadnego człowieka traktować jak „pocisku”. Gdy przestajemy widzieć ludzi, a dostrzegamy jedynie zagrożenie, rodzi się przyzwolenie na łamanie praw człowieka
Pushbacki, stosowane wobec osób przekraczających granicę polsko-białoruską, funkcjonują w polskim systemie prawa poprzez władcze ukształtowanie treści stosunku służbowego (w formie rozkazów i poleceń służbowych), stosowanie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2020 roku w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych oraz znowelizowane w 2021 r. przepisy Ustawy o cudzoziemcach.
Orzecznictwo sądów krajowych, rekomendacje Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, Dunji Mijatović, oraz specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. praw człowieka, Felipe Gonzáleza Moralesa, a także wielokrotne wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich wskazują na sprzeczność powyższych regulacji z prawem krajowym, unijnym oraz międzynarodowym. Wzywają oni Polskę do zrewidowania prawa i zakończenia stosowania pushbacków.
Wywózki łamią zawarty w prawie międzynarodowym zakaz wydalania cudzoziemców do państwa, w którym ich życiu lub zdrowiu groziłoby niebezpieczeństwo (zasada non-refoulement), a tym samym zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz zakaz zbiorowych wydaleń osób cudzoziemskich. Naruszają również konstytucyjną gwarancję dostępu do procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Polsce oraz gwarancje proceduralne dotyczące postępowań administracyjnych.
Pushbacki nie mają uzasadnienia humanitarnego, moralnego ani prawnego. Skuteczne i trwałe wyeliminowanie ich z polskiego porządku prawnego oraz z praktyki służb mundurowych jest proste.
Konieczne są trzy działania:
– zmiana praktyki służbowej funkcjonariuszy Straży Granicznej poprzez wydanie pisemnych instrukcji Komendantowi Głównemu Straży Granicznej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz monitorowanie ich wdrożenia przez podległych mu Komendantów Oddziałów Straży Granicznej i Komendantów Placówek Straży Granicznej;
– uchylenie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2020 roku w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (wraz z nowelizacją z 20 sierpnia 2021 roku);
– nowelizacja Ustawy o cudzoziemcach poprzez uchylenie art. 303 ust. 1 pkt 9a i art. 303b Ustawy.
Pozostajemy do Pana pełnej dyspozycji. Liczymy na dialog i współpracę w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań trudnych kwestii migracji i uchodźstwa.
Pełną listę sygnatariuszy apelu można przeczytać na stronie Fundacji Ocalenie.
Przeczytaj również: Bartosz Bartosik, Oswoić widmo. Migracje i fundamentalne pytania o przyszłość Europy
KG
