Bóg jest niepojęty. I jednocześnie bliski

Bóg oddalony od ludzi? A może wszystkim sterujący? Nie, Bóg chrześcijan nie jest ani jednym, ani drugim.

„Jestem, który jestem”
Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba posłał mnie do was. To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia

W wielu religiach starożytnych ludzie nadawali bogom imiona, czynili sobie ich różne podobizny. Biblia zaznacza, że Bóg się objawił, to znaczy sam powiedział ludziom, że jest i kim jest.

W rozmowie z Mojżeszem słyszymy o dwóch imionach Boga. Pierwsze: „Jestem” lub „Jestem, który jestem”. Imię, które jest czasownikiem, trwaniem, byciem. Musiało to brzmieć dziwnie zarówno w uszach Hebrajczyków, jak i faraona. Bóg jest tym, który nie ma przeszłości czy przyszłości, lecz jest teraz. Jak to możliwe, że ktoś nie ma początku, istnieje od zawsze, po prostu jest? Nasz rozum staje przed murem. Jako istoty skończone nie możemy sobie tego w żaden sposób wyobrazić, choć niektórzy zdają się twierdzić, że przed powstaniem świata była pustka. Nic nie było. To imię oznacza, że Bóg jest inny, niepoznawalny, poza naszymi kategoriami. Nie możemy Go w pełni poznać, nadać Mu jakiegokolwiek imienia.

Ale jest też drugie imię: „Jestem Bogiem Abrahama, Izaaka i Jakuba”. To imię zostaje odniesione do ludzi, związane z nami, z historią. Nadal nie ma jakiegoś imienia jak Marduk, Baal, Re, Wisznu. To imię oznacza, że nieskończony, niepojęty, niepoznawalny Bóg sam wchodzi w relację z ludźmi, daje się poznać w działaniu, w historii. To Bóg, o którym możemy opowiedzieć na podstawie doświadczenia.

Coś podobnego zauważamy w Ewangelii według św. Jana. Jezus odwołuje się też do boskiego imienia, wprawdzie bardziej do Izajasza, ale „Ja jestem” jest tu bez żadnego określenia: „Gdy wywyższycie Syna Człowieczego, wtedy poznacie, że JA JESTEM i że Ja nic od siebie nie czynię, ale że to mówię, czego Mnie Ojciec nauczył” (J 8, 28). I jeszcze: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Zanim Abraham stał się, JA JESTEM. Porwali więc kamienie, aby je rzucić na Niego”. (J 8, 58-59)

Ale równocześnie Jezus mówi o sobie: „Ja jestem chlebem żywym, prawdą, drogą, życiem, dobrym pasterzem”, by podkreślić, kim jest w relacji do nas.

Musimy zachować to napięcie między niepoznawalnością Boga, Jego innością, a tym, co objawia nam o sobie w działaniu, w historii. Ten, który jest nieskończenie inny, daleki, niedostępny, sam staje się bliski, dostępny, działający, wchodzący w ludzki los i biedę.

Inaczej wpadamy w skrajności: albo Bóg totalnie niedostępny, nieinteresujący się ludźmi, Bóg deizmu albo – wiele osób wchodzi w to nieporozumienie – Bóg, który wszystkim steruje, który rozpisuje każdą rolę naszego życia, który wszystko ustala, podgląda, ustawia.

Bóg nie jest poza naszym życiem i światem w sposób absolutny, ale też nie zlewa się z wszystkim, co na ziemi. Nie ingeruje w każdy szczegół życia i historii świata. Ciągle jeszcze pokutuje przekonanie, że Boga prosimy o to, by zesłał deszcz, a w innym miejscu na ziemi ludzie mogą prosić, by w końcu przestało padać. Trudno sobie wyobrażać Boga za konsoletą, gdzie w zależności od ludzkich potrzeb i modlitw jednym deszcze by zsyłał, a drugim chwilowo zakręcał kurki z nieba.

To zbyt prymitywne przedstawienie. Obecność Boga w tym świecie i naszym życiu naznaczona jest napięciem, którego nie usuniemy.

Przeczytaj też: Czy Boga trzeba się bać?