Abp Ryś o komisji zapowiadanej przez episkopat: To ostatnia szansa dla Kościoła

Pokazanie całej prawdy o Kościele, że obok ludzi heroicznych byli też przestępcy, tylko podkreśli wiarygodność Kościoła. Oczywiście pod warunkiem, że to zrobimy – mówi „Rzeczpospolitej” abp Grzegorz Ryś.

O potrzebie rozliczenia Kościoła w Polsce z przeszłością Tomasz Krzyżak – współautor, razem z Piotrem Litką, kilkuczęściowego materiału o wykorzystywaniu seksualnym małoletnich w Kościele w Polsce w latach 1944–89 – rozmawia z abp. Grzegorzem Rysiem.

Metropolita łódzki mówi, że przeczytał materiał „Rzeczpospolitej” od razu, 18 maja, choć – jak zaznacza – „nie była to łatwa lektura”. „Zabrałem się za to z mocnym postanowieniem natychmiastowego pójścia za tym raportem w tym zakresie, w jakim dotyczy on archidiecezji łódzkiej. Zidentyfikowaliśmy obu sprawców z naszej archidiecezji. Nie był to problem, podane przez was dane wystarczyły. Obaj nie żyją, ale okazało się, że możemy dotrzeć do osób pokrzywdzonych. To było najważniejsze” – zdradza.

Przez proboszczów udało się odnaleźć osoby pokrzywdzone przed laty przez duchownych. Abp Ryś podkreśla, że „najważniejsza i kluczowa” obecnie dla Kościoła jest „próba dotarcia do pokrzywdzonych z przeprosinami i pytaniem o to, czy i w jakim zakresie można im pomóc”. Drugie zadanie to komisja, której powołanie zapowiada episkopat.

Zdaniem metropolity łódzkiego komisja ta powinna „zmierzać w kierunku opisania na nowo historii Kościoła w Polsce w czasach powojennych i dokonania procesu, który Jan Paweł II nazwał oczyszczeniem pamięci”. „Po prostu musimy opisać te dramatyczne historie, bo tam będzie wszystko. Będzie to na pewno opis rozmiaru ludzkich dramatów, potem – daj Boże – identyfikacja osób poszkodowanych i pomoc im w tym zakresie, w jakim jest to jeszcze dziś możliwe. Jest możliwość opisania tego, jak Kościół reagował, gdzie to zrobił, a gdzie nie i dlaczego” – mówi abp Ryś.

Dwukrotnie w wywiadzie metropolita łódzki mówi o ostatniej szansie dla Kościoła. Przypomina w tym kontekście brak właściwego rachunku sumienia Kościoła w Polsce przed rokiem 2000, gdy apelował o to Jan Paweł II. Teraz jest „odpowiednia pora na to, by to zrobić. Być może jest to ostatnia szansa”. „Niektórzy mówią, że prace takiej komisji to będzie obalanie jakiegoś pomnika. Nie jestem przekonany o słuszności takiej tezy. Moim zdaniem rzetelne badania dotyczące problemu wykorzystywania seksualnego małoletnich w żaden sposób nie podważą roli, jaką Kościół odegrał w okresie PRL. Tego się nie da wymazać” – zaznacza hierarcha.

W jego ocenie „pokazanie całej prawdy o Kościele, że obok tych ludzi heroicznych byli też grzesznicy, przestępcy, ludzie uwikłani, tylko podkreśli wiarygodność Kościoła. Oczywiście pod warunkiem, że to zrobimy. A jeśli nie, to będziemy coraz mniej wiarygodni. Każdy mit jest szkodliwy”. Natomiast „badanie historyczne pozwoli nam stanąć w prawdzie”.

Abp Ryś, z wykształcenia historyk, przyznaje, że „w badaniu dokumentów Służby Bezpieczeństwa trzeba być ostrożnym”. „Są tam fałszywki, które sprawiają wrażenie prawdziwości i autentyczności. Są notatki esbeków z rozmów z różnymi ludźmi i sam parę razy przekonałem się o tym, że są to bajki, bo ktoś chciał się przed przełożonymi wykazać. Ale temu właśnie służy krytyka źródeł. Patrzę na tekst źródłowy i zestawiam z innymi dokumentami” – tłumaczy.

Zauważa też, że pierwszą reakcją w Kościele na to, co trudne, zazwyczaj jest obrona instytucji i walka o jej dobre imię, „ale przy poważniejszej refleksji teologicznej ten odruch nie ma prawa się obronić i przetrwać”.

Arcybiskup podkreśla również, że komisja potrzebuje czasu do pracy: „Jak będziemy się spieszyć, to te badania, o których tu mówimy, będą zrobione na łapu-capu i każdy będzie mógł zakwestionować ich wyniki w imię jednej czy drugiej mitologii. Prawda pewnie nie będzie mitologiczna, ale będąc prawdą, będzie się bronić. Nie mam wątpliwości, że Kościół na tym nie przegra, tylko wygra”.

Przeczytaj też: Skrzywdzeni i droga nawrócenia dla Kościoła

DJ