Komisja, która niczego nie wyjaśni

Państwowa Komisja do spraw badania wpływów rosyjskich będzie tylko biczem na rywali politycznych, który osłabi zaufanie Polaków do państwa i siebie nawzajem. 

„Ludzie mają prawo wiedzieć” – uzasadniał prezydent Andrzej Duda swą decyzję o podpisaniu ustawy w sprawie utworzenia Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich. Problem w tym, że powołana mocą tej ustawy komisja wniesie do polskiego życia publicznego nie więcej wiedzy, tylko jeszcze więcej chaosu i zamieszania w aurze polaryzacyjnego uniesienia.

Wolności i prawa obywateli, zawarte w Konstytucji RP, będą kolejny raz łamane. A jedyne, czego dowiedzą się Polki i Polacy, to fakt, że debata publiczna może być jeszcze brutalniejsza niż dotychczas.  

Komisja czy sąd kapturowy? 

Państwowa Komisja do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022 – tak brzmi pełna nazwa instytucji. Właśnie stała się ona częścią polskiego prawnego bałaganu (bo co najmniej od lipca 2017 roku trudno mówić o porządku) – otrzymała niezwykle silne umocowanie polityczne i narzędzia wpływu. Członkowie Komisji będą powoływani przez Sejm (ciekawe, dlaczego nie przez parlament?), a sama instytucja podlegać ma Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.  

Politycy Zjednoczonej Prawicy zrażają do Polski naszych najbliższych zagranicznych politycznych i medialnych sojuszników przeciw rosyjskiemu imperializmowi. I to w momencie, gdy ważą się losy wojny w Ukrainie

Bartosz Bartosik

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Komisja będzie miała m.in. prawo składać doniesienia o możliwości popełnienia przestępstwa, zażądać (i to jeszcze w trakcie postępowania) wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w miejscu pracy wobec osoby oskarżonej, a przede wszystkim zakazać dostępu do tajnych informacji państwowych i pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi – w obu przypadkach na okres dziesięciu lat. Według analizy Jana Kunerta dla Konkret24 oznacza to, że objęte decyzjami komisji osoby nie będą mogły pełnić funkcji m.in. premiera, ministra czy wiceministra, choć nie jest zagrożone ich bierne prawo wyborcze.  

„Sąd kapturowy nad politykami opozycji”, „ultraradykalne naruszenie Konstytucji”, „nie mamy strażnika konstytucji”, „podał pan polskiej demokracji truciznę zamiast leku” – to tylko część opinii polityków i komentatorów po ogłoszeniu decyzji o podpisaniu ustawy przez prezydenta Andrzeja Dudę oraz skierowaniu jej do Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej. Sytuacja spotkała się też z krytyką rzecznika praw obywatelskich Marcina Wiącka, który przypomniał: „Tylko sąd, po przeprowadzeniu postępowania w dwóch instancjach, ma kompetencje do nałożenia sankcji”.  

Ustawa rzeczywiście jest niebywała. Nie dość, że narusza ona trójpodział władzy, według licznych prawników i ekspertów łamie Konstytucję RP (według Senatu aż 23 razy!), to na dodatek wyprowadza kompetencje sądownicze z sądów do ciała powołanego przez i na użytek władzy wykonawczej i ustawodawczej, między którymi zresztą po 2015 roku zatarły się wyraźne granice. Możliwość nakładania sankcji w postaci zakazu sprawowania czołowych funkcji politycznych daje komisji faktyczne prawo decydowania o karierze politycznej danej osoby.  

I kto tu ulega wpływom? 

Czy potrzebujemy w Polsce zbadania wpływów rosyjskich na nasze życie publiczne? Zdecydowanie tak: wzrost dezinformacji, fake newsy, podważanie instytucji demokratycznych i niszczenie zaufania publicznego – wszystkie te czynniki osłabiają polskie państwo, wzmacniają polaryzację i torują drogę radykalizacji politycznej, co obszernie wyjaśnialiśmy w raporcie „Twarze polskiej radykalizacji” opracowanym przez Laboratorium „Więzi” i Komitet Dialogu Społecznego KIG. Mamy liczne poszlaki w Polsce, jak i przykłady z innych krajów, że za tymi zjawiskami często stoi Rosja.

Ale obecna komisja nie posłuży wyjaśnieniu niczego. Będzie tylko biczem na rywali politycznych, którym dorabiana będzie jeszcze gęba rosyjskich agentów, czyli zdrajców. To wyjątkowo brutalny szantaż polityczny, którego efektem będzie tylko wzmocnienie rosyjskich wpływów na nasze życie polityczne. Wystarczy wysnuć przeciw komuś bezpodstawne oskarżenia, by „życzliwy” mógł donieść komisji o prerogatywach quasi-sądowniczych. Trudno powiedzieć, czy posiadanie egzemplarza „Zbrodni i kary” w księgozbiorze lub płyt z rosyjską muzyką kwalifikuje się do ulegania rosyjskim wpływom, ale przecież w razie potrzeby znajdzie się paragraf… 

I dokładnie w taki sam sposób widzą to istotne postaci międzynarodowej debaty publicznej, które znane są z krytyki Rosji. Ambasador USA w Polsce Mark Brzeziński wprost skrytykował podpisaną przez prezydenta ustawę na antenie TVN24. W mediach społecznościowych to samo zrobili czołowi zachodni krytycy Rosji: Timothy Snyder i Anne Applebaum. W efekcie politycy Zjednoczonej Prawicy zrażają do Polski naszych najbliższych politycznych i medialnych sojuszników przeciw rosyjskiemu imperializmowi. I to w momencie, gdy ważą się losy wojny w Ukrainie, a Polska traci kolejny raz na międzynarodowym prestiżu, który sobie słusznie wypracowała po 24 lutego 2022 roku. 

Aż chciałoby się rzec, że autorzy ustawy chyba ulegli rosyjskim wpływom…  

Będzie brutalnie 

Jeśli chodzi zaś o wewnętrzną debatę polityczną, to będzie się ona jeszcze wyraźniej toczyć w cieniu zarzutów o agenturalność. W kontekście wyborów parlamentarnych zapowiada się więc, że doświadczymy jeszcze większej brutalności i polaryzacji. Bo co można myśleć o oponentach politycznych, skoro stoi za nimi Rosja, brutalny, odwieczny wróg? 

Na dziś wygląda, że opozycja dostała pewną polityczną szansę: za powołaniem komisji opowiada się zaledwie mniej niż 20 proc. Polaków. To szansa na organizację wyborców przeciwko obecnej władzy.  

Sęk w tym, że celem PiS może wcale nie być odebranie Donaldowi Tuskowi prawa do sprawowania urzędu premiera, lecz raczej skoncentrowanie debaty publicznej na nim samym i jego (nieistotne, czy rzeczywistej) odpowiedzialności za cokolwiek (słynna „wina Tuska”). Lider Platformy Obywatelskiej, jak pokazują badania, ma najsilniejszy elektorat negatywny wśród polityków opozycji. Pamięć o jego rządach wciąż jest silna i – zwłaszcza w słabiej zurbanizowanych regionach – negatywna. Ochrzczenie ustawy jako „lex Tusk” daje z kolei byłemu przewodniczącemu Rady Europejskiej argument do ustawienia się w roli absolutnego lidera opozycji. Skoro pisowski „sąd kapturowy” został stworzony specjalnie przeciwko Donaldowi Tuskowi, to retorycznie pozwala Platformie utożsamienie walki o demokrację ze swoim liderem. Inne partie polityczne będą więc musiały uznać zwierzchnictwo Tuska albo narażą się na zarzuty liberalnej opinii publicznej o kryptopisizm.

To lato i jesień będą w Polsce politycznie gorące. Ale raczej nie dlatego, że pogrążymy się w debatach nad tym, jak solidarnie podzielić się kosztami inflacji, ochronić przed nią najuboższych, rozwiązać kryzys mieszkaniowy czy demograficzny. Będziemy słuchać kolejnych „rewelacji” o agentach, a publiczne instytucje będą osłabiały zaufanie Polaków do państwa i siebie nawzajem. 

A może jednak Polacy okażą się mądrzejsi i sprzeciwią się kolejnej fali igraszek z autorytaryzmem i polaryzacją? 

Przeczytaj także: Wspólnoty polskich lęków