Literacki Nobel dla Annie Ernaux

Francuska pisarka została doceniona za „odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie, zagubienie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci”.

Dziś o 13 sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm ogłosił nazwisko laureatki Literackiej Nagrody Nobla 2022. To Annie Ernaux. Francuska pisarka została doceniona za „odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie, zagubienie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci”.

Noblistka otrzyma 10 mln koron szwedzkich, czyli ok 4,5 mln zł. Ceremonia wręczenia nagrody i wykłady noblowskie odbędą się w grudniu.

Annie Ernaux urodziła się 1 września 1940 roku w Lillebonne. Skończyła studia z literatury współczesnej na uniwersytecie w Rouen. Pracowała jako nauczycielka języka francuskiego. Uczyła w gimnazjach i liceach, a potem w Narodowym Centrum Nauczania na Odległość.

Zadebiutowała w 1974 roku powieścią „Les Armoires vides” o studentce decydującej się na aborcję. Przełomowym momentem w karierze Ernaux była publikacja powieści „Miejsce” i „Une femme” opisujących życie i śmierć swoich rodziców.

Jest laureatką Nagrody Renaudot (1984, za „Miejsce”) oraz Nagrody im. Marguerite Yourcenar (2017, za całokształt twórczości). Ernaux to pierwsza kobieta, której za życia wydano dzieła w serii Quarto prestiżowego wydawnictwa Éditions Gallimard.

W styczniu tego roku w Polsce ukazała się jej autobiograficzna powieść „Lata” (Wydawnictwo Czarne). „Annie Ernaux pisze mięsem, jej proza paruje. To pot, pierdnięcia i krew – nie bohaterska, tylko zwykła, z zadrapań, okresów i skrobanek. Pokazuje, że słowa pisane wielką literą, jak Wojna czy Wolność, są z papieru, a hipnotyzuje szczegół. Ernaux wysnuwa go z pamięci, która zaraz się rozpadnie. Kataloguje i układa powiedzenia, zbitki skojarzeń, powtórzenia. Opowieść mija krzywo wbite słupy lat – pięćdziesiątych, sześćdziesiątych, siedemdziesiątych – do dziś. Aż strach odejść od lektury, żeby nie rozpadł się ten w ostatniej chwili sklecony świat. Literatura pisana językiem pierwotnym, znakomicie przetłumaczona” – pisze o książce Grażyna Plebanek.

„»Lata« tylko pozornie są autobiografią. Autorka krąży wokół prawdy, łączy obrazy, wspomnienia i fantazje. Zmienny głos narratorki raz wypowiada się w pierwszej, a raz w trzeciej osobie. To po prostu wspaniała powieść – idealne połączenie twórczości J.M. Coetzeego i Joan Didion” – recenzował „Guardian”.

Przeczytaj też: Stawka większa niż Nobel

DJ, JH