Okazją do obchodów jest 160. rocznica osadnictwa Żydów w Kielcach oraz 80. Zagłady Żydów z miejscowego getta.
Rada Miasta Kielce jednogłośnie zdecydowała w czwartek, że 2022 to Rok Żydowskiego Dziedzictwa Kielc oraz Pamięci o Ofiarach Kieleckiego Getta. Inicjatorem projektu uchwały było Stowarzyszenie im. Jana Karskiego w Kielcach.
Średniowieczny rodowód i zakaz
Wydarzenie to było komentowane w czwartek w cyklu online „ABC Dziedzictwa Żydowskiego” przez Bogdana Białka, prezesa Stowarzyszenia, oraz Yaacova Kotlickiego, prezesa Ziomkostwa Kieleckich Żydów w Izraelu.
Białek tłumaczył, że bezpośrednią inspiracją była przypadająca w tym toku 160. rocznica osadnictwa Żydów w Kielcach oraz 80. rocznica Zagłady Żydów z miejscowego getta.
Wyraził oczekiwanie, że po przyjęciu przez radnych uchwały w obchody włączą się także placówki miejskie. Jednocześnie zapowiedział, że Stowarzyszenie im. Jana Karskiego przygotuje bardzo bogaty program obchodów i wydarzeń, adresowany głównie do młodych.
Choć Kielce mają średniowieczny rodowód – zwrócił uwagę Białek – Żydzi przez długie wieki nie mogli się tu osiedlać, ponieważ nie zezwalali na to właściciele Kielc, biskupi krakowscy. – Dopiero w roku 1862, na mocy rozporządzenia Aleksandra Wielopolskiego, nadano Żydom w Królestwie Polskim prawa obywatelskie i zniesiono obowiązujące ograniczenia dotyczące osadnictwa i nabywania ziem. Przez osiemdziesiąt lat, aż do zagłady getta w 1942 roku, Żydzi żyli w naszym mieście i współtworzyli jego dziedzictwo – zauważył.
Przypomniał, że bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej licząca ok. 20 tysięcy osób społeczność żydowska stanowiła 35 proc. mieszańców Kielc. Wojnę przeżyło ledwie 500 z nich.
Yaacov Kotlicki wyraził z kolei nadzieję, że obchody skoncentrują się na propagowaniu tolerancji oraz będą dokumentowane i archiwizowane.
Rok Żydowskiego Dziedzictwa Kielc oraz Pamięci o Ofiarach Kieleckiego Getta zainaugurowany został nieoficjalnie 27 stycznia przy pomniku Menora podczas uroczystości zorganizowanej z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Żydzi w Kielcach i pamięć o nich
Po reformach Aleksandra Wielopolskiego w 1862 r. władze carskie ogłosiły dekret zezwalający Żydom na osiedlanie się w Kielcach. Zaledwie 6 lat później – w 1868 r. – powstała tu samodzielna gmina żydowska, założono też cmentarz wyznaniowy.
Getto w Kielcach utworzono natomiast na mocy rozporządzenia niemieckiego starosty miejskiego z 31 marca 1941 roku. Jego teren zajmował 0,46 km. kw., co stanowiło około 1,1 proc. ówczesnego obszaru miasta. Znajdowało się tam 500 budynków mogących pomieścić 15 tys. osób. Jego likwidacja nastąpiła w 1942 r. w dniach 20-24 sierpnia, kiedy to wywieziono do obozu w Treblince ok. 20-21 tys. osób. Na miejscu zastrzelono ok. 1,5 tys., głównie starszych, chorych i dzieci.
Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, które powstało w 2005 roku w Kielcach, organizuje w powołanym przez siebie Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu m.in.: zajęcia edukacyjne dla młodzieży szkolnej, studentów, nauczycieli i innych grup zawodowych, związane z historią i kulturą żydowską, stereotypami, uprzedzeniami, tolerancją.
Co roku Stowarzyszenie upamiętnia ofiary Holokaustu oraz ofiary pogromu z 1946 r.
Przeczytaj też: Zagłada jest częścią historii chrześcijaństwa
KAI, DJ
