Sprawa o. Konkola nie jest skończona. Oświadczenie werbistów i odpowiedź Tomasza Terlikowskiego

Wciąż nie wiemy, czy władze polskiej prowincji werbistów próbują znaleźć sposób na oddanie sprawiedliwości osobom skrzywdzonym przez ojca Edwarda Konkola. Nic w oświadczeniu rzecznika prowincji na to nie wskazuje – pisze Tomasz Terlikowski. Wraz z jego tekstem publikujemy także oświadczenie werbistów.

Oświadczenie rzecznika polskiej prowincji werbistów (zamieszczone poniżej), choć ważne, niestety nie wyczerpuje problemu. Są w nim bowiem zarówno zapewnienia istotne i warte podkreślenia, jak i takie, z którymi można polemizować, a wreszcie takie, których prawdziwość można podważyć.

Zacznijmy jednak od tego, za co jestem wdzięczny i co jest ważnym, pozytywnym sygnałem w tej sprawie. To dobrze, że ceremonie pogrzebowe organizowane przez werbistów były ograniczone i skromne, jak również, że w słowie prowincjała pojawiły się wspomnienie o oskarżeniach, a także prośba do osób zranionych o przebaczenie. Dobrze też, że powołano grupę roboczą, która uszczegółowiła procedury dotyczące zgłaszania nadużyć lub przestępstw seksualnych w zgromadzeniu ojców werbistów.

Rozmawiając z kolejnymi osobami, odkrywam coraz smutniejszy, ale i pełniejszy obraz tego, co się wydarzyło, i nadal dzieje

Tomasz P. Terlikowski

Udostępnij tekst

Facebook

Twitter

Tyle tylko, że te dwa pozytywne fakty nie wyczerpują problemu. Tak się bowiem składa, że w uroczystościach pogrzebowych nieorganizowanych przez zgromadzenie uczestniczyli zakonnicy i wypowiadali laurki, niemal słowa beatyfikacji. Tak było w czasie czuwania modlitewnego, w którym jeden z werbistów (pominę tutaj jego dane osobowe) zapewniał, że słowa zmarłego ojca Edwarda Konkola będą sprowadzać Ducha Świętego na zebranych tam. Z tej modlitwy nijak nie wynikała świadomość jakichkolwiek zaniedbań czy konieczności zadośćuczynienia.

Powołanie grupy roboczej dotyczącej nowych przestępstw nie przybliża osób zranionych i skrzywdzonych przez ojca Konkola do sprawiedliwości, a opinii publicznej nie daje nadziej na poznanie prawdy. Proces kanoniczny po śmierci oskarżonego zostaje przecież zakończony, a z oświadczenia nie wynika, by ojcowie werbiści zamierzali w jakikolwiek sposób dążyć do wyjaśnienia tej sprawy. Możliwości zaś istnieją, możliwe jest bowiem choćby powołanie komisji historycznej – wyniki jej prac mogłyby wiele wyjaśnić. Nie wynika także z oświadczenia, czy i w jakim stopniu zgromadzenie zamierza wziąć odpowiedzialność za rany zadane przez ojca Konkola konkretnym osobom (do części wszak zakonnik się przyznał). Wciąż nie wiemy również, czy władze polskiej prowincji werbistów sprawdzają inne informacje, jakie do nich dotarły i czy próbują znaleźć sposób na oddanie osobom skrzywdzonym sprawiedliwości. Niestety nic w tym oświadczeniu na to nie wskazuje.

Teraz słów kilka o faktach i interpretacji prawa. Zacznijmy od faktów. Z tego, co udało mi się ustalić (o czym już poprzednio pisałem), pierwsze zgłoszenie o nieodpowiednich zachowaniach wobec osoby dorosłej, wraz z informacjami o tym, że podobne zachowania mogły być podejmowane także wobec osób małoletnich, dotarło do abp. Tadeusza Wojdy SAC pod koniec roku 2019. Trzy miesiące później z osobą zgłaszającą skontaktowali się werbiści. Jednak mimo owego zgłoszenia nie podjęto wówczas działań, by wyjaśnić sprawę. 

Nie jest to zresztą – jak wynika z napływających do mnie kolejnych informacji – sytuacja wyjątkowa. W minionych latach działania związane ze zgłaszanymi nadużyciami podejmowano – wiem o przynajmniej jednej takiej sprawie – z opóźnieniem, a także niezgodnie z procedurami. Nie jest również w pełni zgodne z prawdą, że to werbiści samodzielnie rozpoczęli działanie w tej sprawie, choć – po zgłoszeniu do abp. Wojdy – o niej wiedzieli. W istocie było bowiem tak, że do działania zostali niejako zmuszeni przez starania osób świeckich, i to ponad rok później. Nic nie wskazuje na to, by działania werbistów doprowadziły do poszerzenia stanu wiedzy i dotarcia do nowych pokrzywdzonych. 

I wreszcie kwestia ostatnia dotycząca interpretacji prawnej. Mam świadomość (i również o tym pisałem), że istnieje opinia prawna, która pozwala nie zgłaszać pewnych spraw organom ścigania, jeśli nie dotyczą one osób małoletnich lub są przedawnione. Ale… po pierwsze, nawet po dziennikarskim śledztwie, istnieje poważne podejrzenie, że nadużycia mogły dotyczyć także osób małoletnich; po drugie także wobec osób pełnoletnich mogło dojść – i według moich ustaleń: doszło – do przestępstw objętych zapisami prawa karnego. Jeśli więc istniały co do tego wątpliwości, to powinny być one rozstrzygnięte przez prokuraturę, a nie przez nawet najbardziej „uznaną kancelarię prawną z Warszawy”. 

Na koniec chciałem zaś zapewnić, że dla mnie także ta sprawa nie jest skończona. Rozmawiając z kolejnymi osobami, odkrywam coraz smutniejszy, ale i pełniejszy obraz tego, co się wydarzyło, i nadal dzieje. Mam nadzieję, że w ciągu kilku najbliższych tygodni powstaną kolejne teksty dotyczące tej smutnej, dramatycznej i wymagającej wyjaśnienia sprawy. 

Oświadczenie rzecznika polskiej prowincji werbistów w sprawie artykułu Tomasza P. Terlikowskiego „Edward Konkol – nikt nie widział, nikt nie sprawdzał”, zamieszczonego na stronie Więź.pl 14 grudnia 2021 r.

W związku z publikacją na temat naszego zmarłego współbrata o. Edwarda Konkola pragnę oświadczyć:

• Delegat Prowincjała do spraw ochrony dzieci i młodzieży pozostaje w kontakcie z trzema kobietami, które złożyły przed nim zeznania; 

• żadna z osób, które złożyły zeznania, nie była niepełnoletnia (w rozumieniu prawa cywilnego) w momencie czynów, o których mówiły; 

• zarzuty na podstawie zeznań kobiet zostały sformułowane przez Delegata; 

• uznana kancelaria prawna z Warszawy, po zebraniu przez Delegata całości materiałów w kanonicznym dochodzeniu wstępnym, wydała na piśmie opinię prawną. Oto fragment konkluzji: „Z uzyskanego na potrzeby niniejszej opinii zebranego materiału dowodowego nie wynika, aby osoby odpowiedzialne w Polskiej Prowincji Zgromadzenia Słowa Bożego były obowiązane do zawiadomienia organów ścigania w trybie art. 240 § 1 kodeksu karnego”.

• metropolita białostocki o sprawie dowiedział się od werbistów, gdy miejscowy przełożony dostarczył do kurii pismo prowincjała o ograniczeniach nałożonych na o. Konkola; 

• ceremonie pogrzebowe organizowane przez werbistów ograniczyły się do Mszy żałobnej w kościele parafialnym przy klasztorze, w którym 35 lat mieszkał o. Konkol. W 7-minutowej homilii miejscowy przełożony mówił o chrześcijańskiej nadziei i Bożym miłosierdziu. Jedynym dodatkowym wystąpieniem były słowa prowincjała, w których podkreślił doniosłość dzieła, które pozostawił po sobie zmarły, ale także wyraźnie powiedział o oskarżeniach pod adresem o. Konkola i w jego imieniu i jego słowami prosił o przebaczenie tych, którzy zostali zranieni. 

Jednocześnie pragnę poinformować, że z inicjatywy prowincjała została zwołana grupa robocza, która 22 grudnia br. uszczegółowiła wytyczne postępowania w kwestiach nadużyć seksualnych. Głównie dotyczy to procedur przy zgłaszaniu nadużyć lub przestępstw.

Andrzej Danilewicz SVD, rzecznik werbistów

Przeczytaj także: Duchowa i psychiczna transgresja Pawła M.