216 tys. skrzywdzonych przez francuskich duchownych. Raport z ostatnich 70 lat

Liczba skrzywdzonych wzrasta do 330 tys., jeśli uwzględni się osoby wykorzystane przez świeckich pracujących w instytucjach kościelnych. Sprawców jest co najmniej 3 tys. Dowiadujemy się o tym z raportu działającej we Francji Niezależnej Komisji ds. Wykorzystywania Seksualnego w Kościele.

Niezależna Komisja ds. Wykorzystywania Seksualnego w Kościele (CIASE) szacuje, że w latach 1950-2020 216 tys. osób padło ofiarą wykorzystania seksualnego przez księży, zakonników lub zakonnice. A 330 tys., jeśli uwzględnimy osoby skrzywdzone przez świeckich pracujących w instytucjach Kościoła katolickiego – poinformował na wczorajszej konferencji prasowej w Paryżu przewodniczący komisji Jean-Marc Sauvé.

„Problem pozostaje”

Już wcześniej Sauvé ujawnił, że w ciągu minionych 70 lat około 3 tys. księży i zakonników miało się dopuścić nadużyć seksualnych względem osób małoletnich. W tym okresie we Francji posługę pełniło 115 tys. duchownych. Oznacza to, że sprawa ta dotyczy prawie 3 proc.

Niemal 80 proc. skrzywdzonych stanowią chłopcy, przy czym najwięcej jest ich wśród dzieci w wieku od 10 do 13 lat. Choć w społeczeństwie dziewczęta są o wiele bardziej narażone na doświadczenie krzywdy, to – jak tłumaczył Sauvé – księża mieli łatwiejszy kontakt z młodymi chłopcami.

Do 56 proc. przypadków przemocy seksualnej doszło w latach 1950-1969, następnie liczba ta „wyraźnie zmalała” w latach 70. i 80., a od lat 90. „utrzymuje się na stałym poziomie”. Szef komisji przyznał, że choć nastąpił spadek, to odpowiada on spadkowi liczby księży i zakonników oraz „spadkowi udziału w życiu Kościoła”. – Nie można utrzymywać, że przemoc seksualna w Kościele katolickim została całkowicie wyeliminowana, że problem jest za nami: nie, problem pozostaje – podkreślił.

Uznanie odpowiedzialności

Raport liczy 485 stron i 2,5 tys. stron załączników. Sauvé zastrzegł, że komisja nie uzyskała „prawdy, a tym bardziej całej prawdy”. Wyjaśnił, że pragnęła ona, aby w centrum prac znalazły się osoby skrzywdzone i ich doświadczenia. Wyraził uznanie dla ich odwagi.

– Osoby te nie tylko zostały wysłuchane, ale uczestniczyły we współtworzeniu raportu i jego zaleceń, szczególnie w zakresie uznania, odpowiedzialności i odszkodowania – mówił przewodniczący komisji. Dodał, że „przeprowadzone prace potwierdzają skalę przemocy seksualnej w społeczeństwie” i zauważył, że „to właśnie w rodzinach i w kręgach przyjacielskich przemoc ta jest zdecydowanie najczęstsza”.

W swoich zaleceniach – w sumie 45 – komisja wzywa Kościół do przyjęcia „odpowiedzialności o charakterze zarówno indywidualnym, jak i systemowym”, aby umożliwić „odbudowę ofiar”. Wiąże się to również z wypłatą finansowych odszkodowań.

Najpierw „okrutna obojętność”, potem stopniowa zmiana

Jean-Marc Sauvé przyznał, że w reakcji Kościoła pojawiła się początkowo „okrutna obojętność” wobec losu skrzywdzonych, chęć ochrony instytucji i utrzymania w kapłaństwie księży, którzy nie wywiązują się ze swoich obowiązków – dotyczy to zwłaszcza lat 1950-1970. Potem – jak relacjonował – stopniowo Kościół i społeczeństwo uświadamiały sobie szkody i urazy spowodowane przez przemoc. Zmiana kursu nastąpiła w 2000 r. Ogłoszono wówczas zasadę „zero tolerancji”, ale polityka ta była „powoli wprowadzana w życie”, zwłaszcza z powodu „więzów braterstwa” między duchownymi i między zakonnikami.

Przewodniczący komisji podkreślił konieczność uznania odpowiedzialności Kościoła. Wskazał na winy zarówno agresorów, jak i zwierzchników, którzy nie ujawnili przestępstw i umożliwili przestępcom kontakt z dziećmi. Ale są też, jak zwrócił uwagę, inne zaniedbania i porażki: milczenie, osłona instytucjonalna. – Kościół nie umiał widzieć, nie umiał słuchać, nie umiał wychwycić słabych sygnałów, nie umiał też podjąć rygorystycznych działań, które były konieczne – stwierdził Sauvé.

Zaapelował o reformę prawa kościelnego, które, jego zdaniem, nie zapobiegło przemocy seksualnej tak, jak powinno. Wezwał do wprowadzenia zasad uczciwego procesu. Jego zdaniem prawo kanoniczne, „za bardzo pomieszało” obowiązki biskupa, który jest jednocześnie odpowiedzialny za osoby w swojej diecezji i za egzekwowanie prawa wobec nich. Z zadowoleniem przyjął utworzenie międzydiecezjalnego kanonicznego trybunału karnego. Wyraził natomiast niezadowolenie z tego, że jak dotąd „osoba skrzywdzona jest wielkim nieobecnym w postępowaniu kanonicznym”.

W czasie konferencji szef komisji jednocześnie podkreślił rolę Kościoła katolickiego w społeczeństwie francuskim i wezwał do „odbudowania tego, co zostało zniszczone”.

Pytany był natomiast o stosunek między liczbą skrzywdzonych (216 tys.) a liczbą sprawców (około 3 tys.), co odpowiadałoby średnio 70 osobom na jednego krzywdziciela. Odpowiedział, że liczba 3 tys. sprawców dotyczy tylko mężczyzn, ale także zakonnice dopuszczały się wykorzystywania i przemocy. Ponadto 3 tys. to liczba minimalna.

„Moim pragnieniem w tym dniu jest proszenie was o przebaczenie”

W prezentacji raportu wzięli udział również przewodniczący Konferencji Episkopatu Francji abp Éric de Moulins-Beaufort i przewodnicząca Konferencji Zakonników i Zakonnic Francji s. Véronique Margron.

W krótkim wystąpieniu abp Éric de Moulins-Beaufort zaznaczył, że w surowym, ostrym raporcie opisano przerażającą sytuację, która „wykracza poza to, co mogliśmy sobie wyobrazić”. Pochwalił odwagę i wewnętrzną siłę osób skrzywdzonych, które zabrały głos. Wyraził wobec nich swój „wstyd, przerażenie, jak również  determinację, aby działać wraz z nimi, żeby zniknęła odmowa dostrzegania, usłyszenia, chęć ukrywania lub zatajania, niechęć do publicznego ujawniania”.

– Moim pragnieniem w tym dniu jest proszenie was o przebaczenie – powiedział arcybiskup Reims. Zaznaczył, że raport komisji wzywa Kościół do jeszcze większej klarowności. Poprosił też katolików, zarówno wiernych świeckich, jak i osoby duchowne i konsekrowane, o przeczytanie raportu.

„Trzeba stawić czoła tej strasznej rzeczywistości”

W wydanym oświadczeniu Konferencja Episkopatu Francji wyraziła swoje „zawstydzenie, wdzięczność i determinację w walce z nadużyciami”. „Gorąco zachęcamy cały Kościół katolicki we Francji, parafie, ruchy, wspólnoty religijne itd., do zapoznania się z raportem Niezależnej Komisji ds. Wykorzystywania Seksualnego w Kościele, tak bolesnym, jaki jest, i do zaproszenia swoich członków do wspólnej rozmowy na ten temat” –stwierdza francuski episkopat.

Dodaje, że „spojrzenie na tę straszną rzeczywistość, aby móc stawić jej czoło razem i pracować na rzecz Kościoła bardziej godnego ludzkości i Chrystusa, którego głosi, jest naszym moralnym obowiązkiem wobec skrzywdzonych i ich bliskich, a także wobec przyszłych pokoleń”.

Francuska Niezależna Komisja ds. Wykorzystywania Seksualnego w Kościele pracowała od lutego 2019 roku. W jej skład weszło 21 osób, reprezentujących różne poglądy filozoficzne i religijne: wierzący różnych wyznań, jak również agnostycy i ateiści. Nie było wśród nich duchownych ani przedstawiciela skrzywdzonych.

Przeczytaj też: Moje wychodzenie z cienia

KAI, DJ