Tomasz „niedowiarkiem”? Tylko w polskim przekładzie

Silna wiara nie szuka, nie zmaga się, wszystko wie? To iluzja. Wiara jest często trudna, niezrozumiała, wręcz absurdalna.

„Nie bądź niedowiarkiem, lecz wierzącym”.
„Uwierzyłeś Tomaszu, bo mnie ujrzałeś?”.

Coraz bardziej zdumiewa mnie to, jak rodzima teologia i rozumienie podstawowych prawd wiary, które przekazujemy, wpływa nawet na tłumaczenie Pisma Świętego. Tłumacz pochodzi z konkretnego lokalnego Kościoła. I jest przez to mocno uwarunkowany, choć pewnie nawet nie ma o tym zielonego pojęcia.

Tak przełożone powyższe zdania z dzisiejszej Ewangelii o Tomaszu pokazują samego Jezusa (a nie tylko Tomasza) w innym świetle niż tekst oryginalny. Pojawia się tu słowo „niedowiarek”, które ma negatywny wydźwięk, jakby Tomasz czynił coś złego. Podobnie końcowe słowa Jezusa wyrażone są w pytaniu, zdziwieniu, pewnego rodzaju nawet oburzeniu. Dopiero gdy zobaczysz, to uwierzysz? A wcześniej nie mogłeś?

Tymczasem w tekście oryginalnym, ale też w innych przekładach nowożytnych, nie ma czegoś takiego. Ani niedowiarka, ani pytania na końcu zdania. Po polsku należałoby to oddać tak:

„Nie bądź (dosłownie: nie stawaj się) niewierzący, lecz wierzący”
„Uwierzyłeś Tomaszu, bo mnie ujrzałeś”.

Kropka zamiast pytajnika robi ogromną różnicę. Bo kropka sprawia, że zdanie jest oznajmujące, po prostu stwierdza fakt.

Co więc wyraża nasza rodzima teologia, albo przynajmniej teologia tłumacza (choć trudno całkowicie zaprzeczyć, że także i on oddychał katechezą, kazaniami i wykładami, które odbywały się tutaj)?

Po pierwsze, że rodzące się pytania, wątpliwości to raczej rzecz naganna. Wierzy się i koniec. Nie stawia się pytań, bo tak robią tylko „niedowiarkowie”. Silna wiara nie szuka, nie zmaga się, wszystko wie. To rzecz jasna iluzja, naiwna oczywistość wiary, ale wyznając taką jej koncepcję, można przez tłumaczenie wpłynąć na kształtowanie milionów ludzi. I to na dziesięciolecia. Katecheci i księża głoszą słowo w oparciu o takie, a nie inne, tłumaczenie.

Po drugie, cała ta scena pokazuje raczej wielką delikatność Jezusa, a nawet czułość. Jezus wychodzi Tomaszowi naprzeciw, pozwala się dotknąć, przychodzi w odpowiednim momencie. Co więcej, wie o jego modlitwie, pragnieniu – dokładnie na nią odpowiada.

Jeśli zamiast kropki postawimy pytajnik, to całkowicie zmieniamy postawę Jezusa. Pytajnik na końcu zdania silnie wiąże się z „niedowiarkiem”. To ta sama nieprzychylna ocena: „Jak możesz w ogóle wątpić i chcieć takich dowodów?”. W tle tkwi też założenie, że nikt nie powinien mieć problemów z wiarą. Każdy wierzy. I każdy idzie taką samą drogą. Kościół masowy.

Wiele więc zależy od tego, jak tłumacz, jak nasza rodzima teologia, ta praktyczna i codzienna, rozumie wiarę. Jeśli wiara to np. tylko praktyki, albo przekonanie, że Bóg istnieje, albo zachowywanie tradycji – to rzeczywiście, zdziwienie Jezusa można by jakoś zrozumieć. Ale wiara jest często trudna, niezrozumiała, wręcz absurdalna. Najlepszym przykładem jest sam Abraham. Ale nie wszyscy są jak Abraham, bo on jest ojcem wiary wszystkich wierzących.

Sam św. Jan pisze na początku swego Pierwszego Listu o zmysłowym zapośredniczeniu wiary w Jezusa jako Syna Bożego:

„To wam oznajmiamy, co było od początku,
cośmy usłyszeli o Słowie życia,
co ujrzeliśmy własnymi oczami,
na co patrzyliśmy
i czego dotykały nasze ręce – bo życie objawiło się” (1 J, 1-2).

Nie tylko Tomasz dotykał i widział. Inni uczniowie też. Dla Jana jest to nawet podstawa wiary, jej zmysłowość i cielesność. Nie ma tu słowa przygany, lecz właśnie podkreślenie, że Bóg daje się poznać na sposób cielesny.

Tekst ukazał się na Facebooku. Tytuł od redakcji

Przeczytaj też: Czas prostych odpowiedzi się skończył