Akademickie środowisko historyków polskich żegna tego, który przez długie lata był jego najbardziej prominentnym przedstawicielem.
Mowa wygłoszona podczas pogrzebu prof. Henryka Samsonowicza 10 czerwca 2021 r. w Warszawie:
Zabieram głos jako przewodniczący Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk, pragnę jednak podkreślić, że reprezentuję także, na jego prośbę, Dziekana Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii, pana profesora Andrzeja Buko.
Akademickie środowisko historyków polskich żegna dzisiaj Tego, który przez długie lata był jego najbardziej prominentnym przedstawicielem. Profesor Henryk Samsonowicz należał do czołowych badaczy polskiego i europejskiego średniowiecza. Wywodził się z opromienionej sławą szkoły Mariana Małowista. Jego pozycję naukową budowały od dziesięcioleci dzieła znajdujące czytelników w Polsce i poza jej granicami.
Był również uwielbianym wykładowcą i mistrzem młodych adeptów Klio. Tę rolę spełniał przede wszystkim na Uniwersytecie Warszawskim, z którym związana była cała Jego droga zawodowa – droga, którą przemierzył, osiągając szczyty dostępne dla najlepszych. Obok imponującego dorobku pisarskiego i grona wybitnych uczniów wymienić w tym miejscu należy członkostwo Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, godność doktora honorowego jedenastu uniwersytetów, członkostwo licznych towarzystw naukowych na czele z Polskim Towarzystwem Historycznym, którego prezesurę piastował w latach 1978-1982, jak też wysokie odznaczenia państwowe.
Jako uczony, jako Polak i Europejczyk był Profesor Samsonowicz najwyższej klasy autorytetem intelektualnym i moralnym. Ilustracją tego twierdzenia mogą być słowa, w jakich w tej właśnie trojakiej roli głosił chwałę polskiego XIII wieku jako czasu w którym „miało miejsce stworzenie społeczeństwa obywatelskiego”, do czego dodał: „ja bym to nazwał drugim wejściem do Europy”.
Ten autorytet sprawił, że stał się Profesor nie tylko badaczem historii, ale także jej uczestnikiem. Wymowne było powierzenie Mu godności rektora Jego uniwersytetu pamiętną jesienią 1980 r.; równie wymowny był czas zakończenia tego urzędowania z dniem 8 kwietnia 1982 r. W kilka lat później uzyskał znaczniejszy jeszcze mandat zaufania społecznego, gdy objął tekę ministra edukacji narodowej w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, na trwałe wpisanym w dzieje Polski. Tak to zresztą sam skomentował mówiąc: „[Miałem] świadomość, że uczestniczę w epokowych zmianach w Polsce”. Nie inny wydźwięk miało Jego zasiadanie do 2015 r. w Kapitule Orderu Orła Białego.
Z głębokim szacunkiem i oddaniem składamy hołd pamięci Profesora Henryka Samsonowicza.
Przeczytaj też: Nauka prawa nie nadaje się na instrument w walce politycznej
